Merhaba sevgili okurlar…
Bu haftaki köşe yazımda, bir çok kişinin yaşam kalitesini etkileyen ve sık sık adını duyduğumuz Fibromyalji sendromundan bahsedeceğim…
Peki, nedir fibromyalji?
Fibromiyalji sendromu (FAS) olarak da adlandırılan fibromyalji, vücutta genel hassasiyet alanlarının oluşturduğu, kaslarda ve kemiklerde ağrı ile genel yorgunluk hissedilen, uyku düzeninde problemlere ve bilişsel bozukluklara neden olan kronik, yani uzun süreli bir durumdur. Osteoartirtten sonra en sık görülen romatizmal hastalıktır.
Yapılan bir çok çalışmaya bakıldığında, yaşamın erken dönemlerinde maruz kalınan psikolojik stres, cerrahi operasyon, trafik kazası gibi fiziksel stres ve bazı virüslerin (Lyme hastalığı, Ebstein Barr Virüs, Parvovirus gibi) hastalığı tetiklediği öne sürülmüştür. Ancak bu etkenlerin asıl neden olmayıp, sadece hastalığın altında yatan fizyolojik etkeni uyardıkları düşünülmektedir.
Görülme sıklığı nedir? Kimlerde daha çok görülür?
Görülme sıklığı yaşla birlikte artmaktadır. Başlangıç yaşı ise 30-60 yaşları arasındadır.
Hastalık daha çok kadınları etkilemekte ve erkeklere göre yaklaşık 10 kat daha fazla görülmektedir.
Semptomları / Belirtileri nelerdir?
Yaygın kas iskelet sistemi ağrıları hastaların en önemli şikayetidir. Ağrı, genellikle hastanın bir bölgesinden başlar ve bütün vücuduna yayılır. Boyun, kürek kemikleri arası, bel, baldırlar, sırt ağrının en çok yerleştiği yerlerdir. Ağrı, yanıcı, kemirici ve sızlayıcı olarak tanımlanır. Ağrı günün saatleri içinde fiziksel aktivite, uyku ve stres durumuna göre değişir, bazen de çok şiddetli olabilir. Nemli hava, soğuk, yorgunluk ve uykusuzluk ağrıları artırır.
Hastanın genel durumunun değerlendirilmesinde bir bozukluk yoktur, ancak hassas noktalar adını verdiğimiz ağrı noktaları vardır.
FMS’ li hastaların % 90’ında orta veya ileri derecede yorgunluk, dayanıklılıkta azalma ve bir çeşit tükenmişlik hali vardır, bazen yorgunluk ağrıdan daha önemli olabilir.
FMS’ li hastaların büyük çoğunluğunda uyku problemleri vardır. Bunlar derin uyku uyuyamazlar ve gece boyunca sık sık uyanırlar ve sabahları yorgun kalkarlar. Bazı hastalarda ise fazla uyku vardır. Firomiyalji sendromlu hastalarda, uykunun süresinden çok dinlendirici olmaması önemlidir. Uykusuzluk ve yorgunluk, keyifsizlik, ilgisizlik, dayanıklılık azalması ve tükenmişliğe yol açar.
Tedavi basamakları nelerdir? Fizyoterapi ve Egzersizin önemi ?
Fibromiyaljinin önlenmesi ve tedavisi için modern tıp açısından henüz kesin bir çözüm bilinmemektedir. Ancak hemen her hastalıktan korunmaya yardımcı olan, sağlıklı bir diyet, düzenli egzersiz yapmak, yeterli su içmek, bedeni asitleştiren besinlerden uzak kalmak ve yeterli istirahat en etkili korunma yöntemlerindendir. Ayrıca hasta eğitimi de oldukça önemli olup, ihtiyaç dönemlerinde ilaç kombinasyonları da tercih edilmektedir.
Egzersiz, ısı ve elektriksel akımlardan oluşan fizik tedavi programları, ağrının azaltılması açısından etkili yöntemlerdir. FMS’de egzersiz programları bireysel olarak düzenlenmeli, hastanın egzersiz kapasitesinin altında başlanmalı ve kademeli arttırılarak hastanın tolerans durumuna göre düzenlemeler yapılmalıdır. Kas gerginliklerinin azaltılmasında masaj, miyofasiyal gevşeme ve basınç teknikleri de olumlu sonuçlar verir.
Fibromiyalji sendromunda en önemli etkiyi aslında egzersizler oluşturmaktadır. Özellikle gevşeme egzersizleri, germe egzersizleri, kardiyovasküler kondüsyon programı, yürüyüş, yüzme ve bisiklete binme çok yararlı olmaktadır.
Ek olarak, fibromyalji tedavisinde, aqua terapi, kaplıca tedavisi, manuel terapi, akupunctur gibi tedavi yöntemleri de kullanılmaktadır.
FMS tanısı sonrası, duyduklarınız ya da okuduklarınız sizi asla korkutmasın. Hastalığınızın neden oluştuğuna dair sahip olduğunuz doğru bilgi, düzenli bir beslenme ve uyku düzeni gibi yaşam modifikasyonları ile fizyoterapistiniz tarafından size özel olarak tasarlanacak egzersiz programına uyarak bu durum ile başa çıkabilirsiniz. Tek ihtiyacınız biraz sabır ve iyi bir fizyoterapist…
Sağlıkla kalın…
Uzm.Fzt.Gülay Akınsel
