Havadis'ten Bertuğ Topal'ın haberine göre, Türkiye Cumhuriyeti Lefkoşa Büyükelçiliği Kalkınma ve Ekonomik İşbirliği Ofisi Sanayi, Turizm Ve Tarım Sektörü Hibe Programlarının Ekonomik Etki Analizi Raporu’nu yayınladı.
Rapora göre tüm sektörler ele alındığında firmaların yüzde 93.6’sı hibe programına bağlı yatırımın gerçekleşmesi ile üretim kapasitesini artırdı. Kapasite artışının üretime dönüşemeyebileceğinden, projenin tamamlanmasıyla ne kadar üretim artışı oluştuğu değerlendirildiğinde ise hibeden yararlanan firmaların yüzde 92.3’ü üretimlerinin arttığını ifade ediyor.
Rapora göre hibe programlarının ortaya çıkardığı kapasite artışının büyük ölçüde üretim artışına dönüştüğü söylenebiliyor.
Hibe programlarına 2011-2012 döneminde başvuran 172 firmanın 62’sine 9.1 milyon TL, 2013-2014 döneminde başvuran 151 firmanın 82’ine 12.5 milyon TL, 2014-2015 döneminde başvuran 178 firmanın 73’üne 11 milyon TL ve 2015-2016 döneminde başvuran 155 firmanın 70’ine 11.8 milyon TL sağlandı. Tüm dönem değerlendirildiğinde desteklenen projelerin yüzde 40.2’si sanayi destek programına, yüzde 32.9’u tarımsal destek programına yapılırken yüzde 26.9’u ise turizm destek programına yapıldı.
Rapora göre bu sektörlerdeki yatırımın yüzde 9.1’i hibe destekli programlara bağlı olarak gerçekleştirildi.
156 firma ile anket
Türkiye Cumhuriyeti Lefkoşa Büyükelçiliği Kalkınma ve Ekonomik İşbirliği Ofisi tarafından hazırlatılan rapor, 2011-2015 yılları arasında hibe programından yararlanan ve projesini tamamlamış 156 sanayi, turizm ve tarım sektörü firması ile yüz yüze görüşme yöntemi anket çalışması ile hazırlandı.
“Kaynaklar rasyonel kullanılmalı”
Sanayi, Turizm Ve Tarım Sektörü Hibe Programlarının Ekonomik Etki Analizi Raporu’nun yönetici özeti kısmında KKTC ekonomisinin nasıl düzlüğü çıkabileceğine de yer verildi. Raporda “küçük bir ada ekonomisi özelliklerine sahip KKTC ekonomisinin göze çarpan en önemli özelliklerinden birisi dış yardıma bağlı bir ekonomi olması ve yapısal problemlerin yanı sıra ambargoların da etkisiyle dış ticaret dengesinin oldukça olumsuz olmasıdır. Ülkelerin ekonomik gelişmelerine engel teşkil eden bir çok faktör ekonomi literatüründen yer almakla birlikte, ekonomilerin arzu edilen düzeyde gelişememelerinin ana sebeplerinden birisi de kaynakların rasyonel kullanılamamasıdır. Bu durum KKTC için de geçerlidir. Eğer KKTC ekonomisi yardıma bağlı bir ekonomik yapıdan kendi kendine yeterli bir yapıya doğru evrilecek ise bunu başarabilmek için kaynakların rasyonel kullanımının sağlanması ve doğru yatırımların hayata geçirilmesi gerekliliği açıktır” denildi.
İthalatı da azalttı
Raporda hibe programlarını kullanan firmalar incelendiğinden bu firmaların hibe programı kullanmaların nedeniyle ithalattan da bir nebze olsun uzaklaştığının görüldüğünü belirtti. Raporda “Hibe programlarının ekonomik bağımlılığı artırma etkisi olup olmadığı ile ilgili sonuçlara bakıldığında, hibe programları ile yapılan üretim teknolojisi adaptasyonlarının girdi bağımlılığı üzerinde sınırlı artış yarattığı görülmektedir. Öte yandan hibe programı projelerinin KKTC ithalatında bir azalma meydana getirip getirmediği ile ilgili sonuçlar incelendiğinde ise hibe programı yararlanıcılarının yüzde 6.8’i yatırımlarının KKTC ithalatında bir azalma yarattığını bildirdi” ifadelerine yer verildi.
Hibeler hem satışı hem de müşteriyi kazanımını artırıyor
Raporda ifade edilen bir başka nokta ise hibe programlarının yaralanan firmanın hem satışını hem de müşteri kazanımını artırdığını gösteriyor. Ayrıca yatırımların yeni, farklılaştırılmış ve daha kaliteli ürünlerin arz edilmesine de neden olduğu kaydedildi.
Sanayide ihracat pazarı arttı
Rapora göre “hibe programları önemli yeni ürün ihracatı, yeni ihraç pazarı kazanımı ve buna ilaveten mevcut ihraç ürünlerinin ihracatında da artışa neden oluyor. Yeni ürün ve yeni Pazar kazanımı etkisinin özellikle sanayi sektöründe hali hazırda yapılmakta olan ihracatın artırılmasının da özellikle turizm sektöründe ortaya çıktığı görülüyor.
Sektörlerde büyüme yarattı
Rapora göre hibe programlarının sektörel büyümeleri de artışa geçirdiği görülüyor. Raporda şu ifadelere yer veriliyor: Makro düzeydeki sektörel büyümelere bakıldığı zaman özellikle sektörel katma değer artış oranlarında meydana gelen yıllık gelişim dikkat çekmektedir. 2000-2010 yıllarındaki sanayi sektöründe yaratılan katma değer artışı yıllık ortalama yüzde 1.6 iken; hibe imkanlarının olduğu 2011-2015 yıllarında bu oranın yıllık yüzde 7.7 olarak gerçekleştiği görülmektedir. Bu oranın aynı zaman aralığında turizm sektöründe yüzde 4.7 iken yüzde 10.7’ye; tarım sektöründe ise yüzde 3.4’ten, yüzde 6.4^e yükseldiği görülmektedir.”
Toplam yatırım 87.9 milyon
2011-16 döneminde hibe programlarınca desteklenerek gerçekleşen yatırımların toplamı 87,9 milyon TL olurken, 39,7 milyon TL’si sanayi, 25,3 milyon TL’si tarım ve 22,9 milyon TL’si turizm sektörlerinde ortaya çıktı.
Bu yatırımların yarısı olan 44 milyon TL Türkiye Cumhuriyeti tarafından finanse edilirken diğer yarısında yatırımcının öz sermayesi kullanıldı.
Uygulanan programların KKTC ekonomisi üzerindeki mikro etkileri 10 başlık altında incelendi.
Kanbay: Temel hedef KKTC ekonomisini güçlendirmek
Türkiye Cumhuriyeti Lefkoşa Büyükelçiliği Kalkınma ve Ekonomik İşbirliği Ofisi tarafından düzenlenen “Hibe Programlarının KKTC Ekonomisine Etki Analizi” konulu bilgilendirme toplantısı dün Lefkoşa Golden Tulip Hotel’de gerçekleştirildi.
Toplantıya Türkiye Cumhuriyeti Lefkoşa Büyükelçisi Derya Kanbay, Cumhuriyet Meclisi Başkanı Teberrüken Uluçay, Başbakan Yardımcısı ve Dışişleri Bakanı Kudret Özersay, Ekonomi ve Enerji Bakanı Özdil Nami, Tarım ve Doğal Kaynaklar Bakanı Erkut Şahali, bazı milletvekilleri ve yetkililer katıldı.
Toplantının açılış konuşmalarını ise Türkiye Cumhuriyeti Lefkoşa Büyükelçisi Derya Kanbay, Cumhuriyet Meclisi Başkanı Teberrüken Uluçay ile Tarım ve Doğal Kaynaklar Bakanı Erkut Şahali yaptı.
Etki analizi sonuçlarını değerlendiren Türkiye Cumhuriyeti Lefkoşa Büyükelçisi Kanbay, 2011-16 yılları arasında hayata geçirilen hibe projeleri ile firmaların üretim kapasiteleri ve çeşitlerinin geliştiğini ve ekonomi için çok önemli yeni istihdam sağlandığını, üretim artışına rağmen enerji tasarrufu sağlandığını, çevresel atıkların azaldığını, sürdürülebilir kalkınma için azımsanmayacak bir katkı sağlandığını ifade etti.
Cumhuriyet Meclisi Başkanı Teberrüken Uluçay da, hibe programlarının genç girişimcilere ve girişimciliğin artırılmasına dönük bir çerçevede var olan çalışmalara eklenmesinin ülke ekonomisinin gelişmesine kaktı sağlayacağına inanç belirtti.
Tarım ve Doğal Kaynaklar Bakanı Erkut Şahali, tarımla en fazla meşgul olunan bölgelerde hibe desteklerinden yararlanma düzeyinin beklenen düzeyde gelişmediğini, tarım kesiminin program yazma, proje geliştirme, bu tur programlara başvurabilme kapasitesini artırmanın, etkili sonuçlar ortaya çıkarılması bakımından elzem olduğunu kaydetti.
Toplantının başında hibe programlarından yararlanan işletmecilerin çalışmalarına da yer veren bir video izlendi.
Açılış konuşmalarının ardından Doğu Akdeniz Üniversitesi İşletme ve Ekonomi Fakültesi’nden Prof. Dr. Mehmet Balcılar ve Doç. Dr. Kamil Sertoğlu sunum yaptı.
Kanbay: Temel amaç KKTC ekonomisinin güçlendirilmesi
Toplantının açılış konuşmasını yapan Türkiye Cumhuriyeti Lefkoşa Büyükelçisi Derya Kanbay, 2010 sonrasında KKTC aktarılan kaynağın bütçe açığına katkıdan altyapı ve reel sektöre kaydırılmaya başlandığını söyledi.
Kanbay, 2011 yılından itibaren her yıl Türkiye Cumhuriyeti Lefkoşa Büyükelçiliği Kalkınma ve Ekonomik İşbirliği Ofisi finansmanı, Çukurova Kalkınma Ajansı teknik desteği ve KOBİGEM Koordinatörlüğünde ilgili bakanlıkların gözetiminde tarım, turizm ve sanayi sektörlerinde kısmi hibe destek programları yürütüldüğünü ve bunun devam edeceğini söyledi.
Etki analizi sonuçlarını değerlendiren Kanbay, 2011-16 yılları arasında hayata geçirilen hibe projeleri ile firmaların üretim kapasitelerinin, çeşitlerinin geliştiğini ve ekonomi için çok önemli yeni istihdam sağlandığını, üretim artışına rağmen enerjide tasarruf gerçekleştiğini, çevresel atıkların azaldığını, sürdürülebilir kalkınma için azımsanmayacak bir katkı yapıldığını ifade etti.
Konuşmasında hibe almaya hak kazanan bazı projelere de yer veren Kanbay, örnek olarak 2017 Hibe Turizm Programı’nda dördü Lefkoşa Suriçi, üçü Gazimağusa Kaleiçi olmak üzere 7 projenin hibe almaya hak kazandığını söyleyerek, KKTC ekonomisinin güçlendirilmesi amacıyla kısmı hibe programı yanı sıra faiz destekli kredi programlarının da finansmanının sağladıklarını kaydetti.
Uluçay: Başarı elde edildi
Cumhuriyet Meclisi Başkanı Teberrüken Uluçay, ülkenin ekonomik gelişmesinde son 10 yılda bir yol kat edildiğini söyleyerek, Türkiye Cumhuriyeti ile oluşturulmuş protokol ve yürütülen çalışmalarla birlikte başarı elde edildiğini belirtti.
Eksikliklerin de bulunduğunu söyleyen Uluçay, Kıbrıs Türk Ticaret Odası’nın hazırladığı Rekabet Edebilirlik Raporu’nda ortaya çıkan verilerin net yön çizdiğini, bugünkü sunumda da elde edilecek bilgiler ışığında ülke ekonomisinin durumunun ortaya konacağını kaydetti.
