Özlem Çimendal
KKTC’de bir Hal Yasası’nın olmadığı sürece sebze ve meyvelerde fiyat dalgalanmalarının önüne geçilemeyeceğini savunan Tatlısu Seracılar Birliği Başkanı Mithat Kargı, 1 yıl önce çıkarılacağı söylenen Hal Yasası’nın hala komitede beklediğini ifade etti.
“Hal Yasası geçerse keyfi fiyat belirlenemeyecek”
Hal Yasası olmaması nedeniyle üreticinin ve tüketicinin ne üretip ne kadara yediğinin de farkında olmadığını vurgulayan Kargı, yasanın geçmesi durumunda ürünlere isteyenin istediği fiyat aralığını belirleyemeyeceğine dikkat çekti. Kargı, “Seralardan çıktığı zaman bir ürün halciler ve birlik belli fiyat aralığı kapsamında fiyat belirleyecek ve ürünlerin fiyatları fahiş olmayacak” dedi.
Aracılar ve marketler fahiş fiyat aralığı koyuyor
Yasanın olmayışının aracılar ve marketlere ürünlerin fiyatlarında istedikleri şekilde oynamalarına olanak tanıdığına dikkat çeken Kargı, market ve aracıların ürün fiyatlarını istedikleri şekilde yukarı çekebilmesinin yanlışlığını vurguladı. Kargı, yasanın eksikliğinin zararını üretici ile tüketicinin çektiğine değindi.
“Üreticiden 40 kuruşa alınıyor, tüketiciye 4 TL’den satılıyor”
Tarladan ve seralardan çıkan ürünlerin fiyatlarının aracılar ve marketlerin insafına kalışını devletin de “serbest piyasa” kapsamında değerlendirmesinin ürünlerin tüketicilerin sofrasına katı katına ulaşmasına neden olduğu uyarısında da bulunan Kargı, aracılar ve marketlerin fiyat belirlemedeki rolüne dikkat çekti. Kargı, “4 aydan beri salatalık 40 ila 50 kuruş arasında değişiyor. Marketlerde ise bu fiyat 4 ila 5 TL arası değişiyor. Bu yasa olmuş olsaydı tüketici bu ürünü en fazla 3 TL’ye yemiş olacaktı. Aracılar bu kadar fahiş fiyat aralığı koyamayacaktı” şeklinde konuştu.
“Yapılan bütün işlerde sahtekarlık var”
Hükümet edenlerin de bu duruma sessiz kaldığına işaret eden Kargı, “Hükümet birkaç kişiyi koruyor. Hükümetin bu olumsuz tavrı nedeniyle bu Hal Yasası geçmiyor. Oysa ki Hal Yasası geçse bütün halk da rahat edecek. Hükümet gerçekçi bir hükümet değil. Yapılan bütün işlerde sahtekarlık var” diyerek, bu konuda önlem alması gerekenin öncelikli olarak hükümet olduğuna işaret etti.
“Hükümet yakıt konusunda vergi indirimi de yapmıyor”
KKTC’de sebze ve meyve fiyatlarının yüksekliği noktasında üreticinin girdi maliyetlerinin de oldukça belirleyici olduğuna vurgu yapan Kargı, hükümetin de bu noktada yüksek girdiler konusunda üreticiye destek konumunda olmadığına değindi. Mazota sürekli zam geldiğini söyleyen Kargı, hükümetin en azında yakıt noktasında üreticiye ayrı bir kart çıkararak, vergi indirimleri noktasında yardımcı olabileceğini savundu. Kargı, “Devletin bu noktada üreticiye sahip çıkması gerekiyor. Girdiler oldukça yüksek, işçilik yüksek. Hal böyle olunca bu maliyet ürünlere de yansıyor” ifadelerini kullandı.
“Yasa geçmeden fiyatlar sabitlenemez”
KKTC piyasasında sebze-meyve fiyatlarının halkın da rahatlıkla ve şikayet etmeden tüketebileceği fiyat aralığına gelmesi için öncelikli olarak devletin bazı adımlar atması gerekliliği üzerinde duran Kargı, daha sonra da isteyenin istediği fiyata çektiği sebze-meyve fiyatlarına sabit bir barem getirilmesi için Hal Yasası’nın geçmesi gerektiğini vurguladı.
“Yılda pahalı olan iki dönem var”
Kargı, sebze meyve fiyatlarının yılda iki kez hava şartları nedeniyle değişikliğe uğradığını dile getirerek, ilk dönemin Eylül-Ekim’i kapsadığını ve bu aylarda ürünlerin oldukça pahalı seyrettiğini söyledi. Kargı, İkinci dönemin ise ilkbaharı kapsayan Mart ve Mayıs ayları olduğunu ifade etti.
“Karpuzu 50 kuruştan alıp, 2 TL’den sattılar”
Bayramda 50 kuruşa üreticiden alınan karpuzların marketlerde 2 TL’den satıldığına da dikkat çeken Kargı, “Üreticiden alınan ürün marketlerde katı katına satıldı. Yasa olmuş olsaydı tüketici bu karpuzları en fazla 1 TL’ye tüketecekti. Yılbaşı, bayramlarda birkaç market iş yapacak diye fiyatlara yüklenirler” şeklinde konuştu. Kargı, tarım politikasının bir türlü hayat bulamadığı KKTC’de sistemsizliğin mağdurunun hep üretici ve tüketici olduğunu savundu.