7 Ocak 2018 Milletvekilliği Erken Genel Seçimleri için ülkemizde uygulanmakta olan karma oy sistemi konusunda seçime hazırlanan parti genel sekreterlerinin görüşlerini aldık.Seçim ve Halk oylaması yasası içerisinde yer alan bu yöntem birçok parti tarafından benimsenmiyor ve mühür vurularak oy kullanılması gerektiği savunuluyor, karma oy kullanımının karmaşık olduğuna vurgu yapılıyor.Aynı zamanda karma oydan dolayı oyların ‘heba olma’ durumunun da gündeme geleceği ifade ediliyor.
Ulusal Birlik Partisi(UBP), Cumhuriyetçi Türk Partisi(CTP), Demokrat Parti(DP), Halkın Partisi(HP), Toplumcu Demokrasi Partisi(TDP), Toplumcu Kuruluş Partisi(TKP) Yeni Güçler ve Yeniden Doğuş Partisi(YDP) genel sekreterleri ile görüşerek, konu hakkında görüşlerini Haberal Kıbrıslı gazetesinden Candan Mert'e paylaştı.
Oğuz: "Oyların heba olma durumu gündeme gelecek"
Ulusal Birlik Partisi(UBP) Genel Sekreteri Dursun Oğuz,karma oy sisteminin Seçim ve Halk oylaması yasası içerisinde bir yöntem olduğunu kaydederken, bunun demokrasi adına da ‘hak’ olduğunu ifade etti. Ada genelinde tek seçim bölgesi olmasından dolayı bir mührün 50 tane karma oy olduğunu dile getiren Dursun Oğuz, bu bağlamda mührün öneminin daha fazla öne çıktığına dikkat çekti. Çarşaf liste olayında, kendilerine gelen duyumlar çerçevesinde karma oy kullanımının zor ve karışık olduğunu aktaran Oğuz, bu konuda bazı endişelerin bulunduğunu belirtti. Bu zorlukların mühre yönelmeyi göstermesinin muhtemel olduğunu dile getiren UBP Genel Sekreteri Oğuz, karma oydan dolayı oyların ‘heba olma’ durumunun da gündeme geleceğini ifade etti.
“Partilerin gerçek gücü mühürlerle ortaya çıkar”
Genel Sekreter Dursun Oğuz, temsiliyet anlamında sandığa gerek oy kullanmaya gelmeyen, gerekse de yanlış oy kullanan insanların demokrasi anlamındaki siyasi görüşünün sandığa yansımamasının ülke demokrasisi için bir kaybı da beraberinde getireceğini vurguladı. Genel Sekreter Oğuz, örnek oy pusulalarının çıkmasının ardından YSK tarafından kamu spotları ve siyasiler tarafından karma oy kullanımına yönelik yönlendirmelerin yapılacağını ve bu karışıklığın da bu şekilde giderilebileceğini belirtti. Parti olarak karma oyu değil, mührü istediklerini ifade eden UBP Genel Sekreteri Oğuz, bunun sebebini ‘partilerin gücünü mührün temsil etmesi’ olarak açıklarken, “Partilerin gerçek gücü mühürler ile ortaya çıkar” dedi. Mühür kullanımı yönünde bilgilendirme çalışmalarına başlayacaklarını kaydeden Dursun Oğuz, oy kullanma biçimi olan karma oy sistemi hakkında da halkı bilinçlendireceklerini aktardı.
Sorakın: Genel siyaset içerisinde doğru bir yöntem değildir
Cumhuriyetçi Türk Partisi(CTP) Genel Sekreteri Erdoğan Sorakın, şahsen karma oy sistemine karşı olduğunu dile getirdi. Karma oy sisteminin partilerin oy oranını aşağıya düşürür diye bir algı veya ifadenin çok doğru olmayabileceğini ifade eden Sorakın, dolayısıyla bir vatandaşın bir partinin görüşü, ideolojisi, dünya görüşü ve felsefesine oy vermeyi düşünüyor ve bu yönde oy kullanıyorsa, o parti için bir sıkıntının bulunmayacağını belirtti. Kişilerin partileri değil de, parti içerisindeki kişileri tercih etme eğiliminde ise bu durumun bazı partilerin oy oranlarını aşağıya çekebileceğini söyleyen CTP Genel Sekreteri Erdoğan Sorakın, “Karma oy, ülke demokrasisi açısından belki seçmenlere bir avantaj ve seçenek sunulması açısından doğru olmakla birlikte, genel siyaset içerisinde doğru bir yöntem değildir” dedi.
Özcafer: Yasayı anlatabilme açısından zaman çok kısıtlı
Demokrat Parti(DP) Genel Sekreteri Afet Özcafer, üçüncü kez seçimlerde olacak biri olarak her zaman karma oyların etkili olacağının söylendiğini ancak seçimlere giderken tüm siyasi partilerin çalışmalarından dolayı karma oyların daha da azaldığının görüldüğünü ifade etti. Önceleri bölgelerde karma oy kullanıldığını ve şu an genelde karma oy kullanıldığı için özellikle yaşlılar tarafından bu sistemin zorlukları beraberinde getireceğini kaydeden Özcafer, halkın konu hakkında iyi bir şekilde bilinçlendirilmesi gerektiğini belirtti. Karma oyların bu bağlamda azaldığını ve giderek azalacağını ifade eden DP Genel Sekreteri Afet Özcafer, önümüzdeki 7 Ocak seçimlerinde karma oylara olumsuz bakmadığını ancak doğru ve bilinçli kullanılabilirse olumlu yönde olacağını ancak birçok kişi tarafından bilinçsizce oy kullanılacağını düşündüğünü dile getirdi. Yasanın yeni geçmesi ve doğru ve yeterli anlatabilme açısından zamanın kısıtlı olduğunu söyleyen Afet Özcafer, bundan dolayı gezdikleri yerlerde insanlara anlatsalar bile bu sistemin halka karmaşık geldiğini, anlatıldıkça insanların kafasının daha çok karışmasından dolayı sürekli ve doğru biçimde aktarılmasının önemli olduğunu ifade etti. Genel Sekreter Özcafer, bu karmaşadan dolayı bazı vatandaşların ‘Yok ben en iyisi mührü deneyeyim’ dediklerini dile getirirken, “2 gündür Demokrat Parti olarak Karpaz bölgesinde çalışıyoruz, hepimize hayırlı olsun” ifadelerini kullandı.
Atakan: Politikalar belirlenirken, sistem etkileri dikkat hanesine yazılmalı
Halkın Partisi(HP) Genel Sekreteri Tolga Atakan, son yaşanılan parlamento seçimlerinde yüzde 3-4 civarında olan karma oyların yüzde 22’lere çıktığını kaydetti. Bunun alışılmış anlamdaki partilerin blok oy söyleminin aslında gerçekte var olmadığının göstergesi olduğunu belirten Tolga Atakan, karma oy sisteminin olumsuz etkilerinin bulunduğunu ve bu etkilerin, partilerin genel anlamdaki temel politikalarını belirlerken dikkat hanelerine yazılması gereken bir durum olduğunu aktardı. Bu durumun kendi partilerini etkileyeceğini düşünmediğini ifade eden HP Genel Sekreteri Tolga Atakan, seçim sistemini ‘adeta ucubeleşen’ bir sistem haline geldiğini ve bu sistem ile karma oyun oldukça karmaşık ve kullanımı daha zor hale geldiğini belirtti. Dolayısıyla bu seçimlerde karma oy kullanımının çok olacağına inanmadığını kaydeden Genel Sekreter Tolga Atakan, “İnsanların karma oy kullanmanın zor olduğunu gördükçe bundan geri duracaklarını düşünüyorum.” dedi.
İdris: Karma oy sistemi konusunda halk bilinçlendirilmeli
Toplumcu Demokrasi Partisi(TDP) Genel Sekreteri Asım İdris, yeni seçim sisteminde birçok konunun ilk defa yaşanıp, dolayısıyla ilk defa değerlendirileceğini ifade etti. Karma oy sisteminin yeni olmasından dolayı birçok tedirginlik ile birlikte geldiğini belirten İdris, toplumun yeni seçim yasasını iyi bilmediği ve oy kullanma bağlamında yeni uygulamaların nasıl olduğunu öğrenememesinden dolayı birçok oyun yanma ihtimalinin bulunduğunu kaydetti. İdris, mühür vurulduğunda bu bağlamda bir problemin görünmediğini belirtirken, karma oyun vatandaşa daha karmaşık geldiğini aktardı. Yeni seçim sisteminde bazı boşlukların bulunduğunu ve Yüksek Seçim Kurulu(YSK)’nun bu sistemi yorumladığını belirten TDP Genel Sekreteri Asım İdris, mümkün olduğunca sade ve anlaşılabilir bir biçimde yorumlanması ve topluma bu sistemin anlatılmasının önemine vurgu yaparken, bu sayede oy kayıplarının minimuma indirilebileceğini ifade etti.
Adem: "Tarihinin en çok karma oy kullanılan seçimi olabilir"
Toplumcu Kuruluş Partisi(TKP) Yeni Güçler Genel Sekreteri Sonay Adem, gazetemize yaptığı açıklamasında karma oy sisteminin partilerin oy oranlarını düşürüp düşürmediği konusunda farklı görüşlerin bulunduğunu belirtirken, bu sistemin bazı seçimlerde belli partilere, bazı seçimlerde ise partiler ve kişilerin seçim öncesi dönemde gösterdikleri performansa göre bu oranların vatandaşlar tarafından belirlendiğini kaydetti. Bu durumu yurttaşın aldığı tavrın oylamada tezahürü olarak ortaya çıkması olarak açıklayan TKP Yeni Güçler Sekreteri Sonay Adem, dolayısıyla bu sistemi ‘sürekli olarak bir partinin aleyhine veya sürekli olarak lehine’ olacak bir sistem olarak değerlendirilmemesi gerektiğini aktardı. Adem, önümüzdeki 7 Ocak seçimlerinde kendi izleniminin yeni sistem olan ve kendisinin ‘yarı çarşaf’ diye adlandırdığı karma oy sistemi çerçevesinde, programatik çalışmaların siyasal partiler açısından da yeterince özümsenmediği için kişilerin yarışına dönüştürülmeye çalışılan bir sürecin yaşandığını dile getirirken, “Dolayısıyla öyle görünüyor ki; tarihinin en çok karma oy kullanılan seçimi olabilir.” dedi.
“50 milletvekili, 50 farklı seçim sistemi anlatımı”
Önümüzdeki 7 Ocak seçimlerinin hemen sonrasında içerisinde karma oy da olmak üzere seçim sisteminin tartışılacağını aktaran TKP Yeni Güçler Sekreteri Sonay Adem, bunun sonucunda ya çarşaf sisteme geçileceğini ya da bölgelerin daha aza indirilecek bir yeni sisteme doğru geçilmesi konusunun gündeme geleceğini ifade etti. Bunun sebebini bulunduğumuz durum itibariyle vatandaşın kafasının çok karışık olması olarak açıklayan Adem, mecliste şu an 50 milletvekilinin bulunduğunu ve 50’sinin de seçim sistemini farklı anlattığını belirtti. Seçim tarihi ve seçim sisteminin iç içe geçmesinin yurttaş ile karşılıklı görüşme imkanının yaygın olarak ortadan kalkmasına neden olacak bir durumu ortaya çıkardığını kaydeden Sonay Adem, parası olanın televizyonları ve yazılı medyayı kullanma imkanına göre insanların oy doğrultularını etkilemeye dönük bir çabanın bulunduğunu ifade etti. Bunun eşitlik ilkesine aykırı bir durumu ortaya çıkardığını belirten TKP Yeni Güçler Sekreteri Sonay Adem, bunların yeniden yasal düzenlemelerinin yapılacağı döneme girileceğini söyledi. Anket faaliyetlerinden, siyasetin medya ile ilişkilerine kadar her şeyin yeni yasalarla düzenleneceği, demokratik bir ortam ile oluşturulması gereken bir döneme girileceğini düşündüğünü belirten Genel Sekreter Adem, konuşmasını “Herkese başarılar diliyorum” diyerek sonlandırdı.
Zaroğlu: Karma sistem, siyasi ahlaksızlığa iten bir sistem
Yeniden Doğuş Partisi(YDP) Genel Sekreteri Bertan Zaroğlu,karma oy sistemine siyasi parti olarak kesinlikle karşı olduklarını ifade etti. Bunun sebebini ‘sistemin siyasi partiler içerisindeki insanların birbirine ihanetine vesile olması’ şeklinde açıklayan Zaroğlu, ilerleyen aşamalarda partiler içerisinde birtakım sorunların da beraberinde geldiğini kaydetti. Karma oy sisteminin ilk başta kaldırılacağının söylendiğini ancak hükümet yetkililerinin yola çıktığı şekilde yolda devam etmediklerini aktaran Zaroğlu, dolayısıyla partiye vurulan mühürde 50 oy alan siyasi partinin karma oyda kişisel olarak seçim yapıldığından dolayı parti içerisinde kaç kişi seçildiyse, o kadar kişinin oy alacağını ve bunun yanlış olduğunu dile getirdi. Siyasi partiler içerisindeki isimlerin parti temsilcilerini siyasi ahlaksızlığa iten bir sistem olduğunu belirtirken, “İktidarlığımızda ilk 100 günde yapacağımız icraatlarımızdan bir tanesi; seçim sistemini değiştirmek olacaktır” dedi.
