Merhaba sevgili okurlar, bu haftaki köşe yazımda halk arasında çoğu kez duyduğumuz ve ayni zamanda birçoğumuzun yakındığı kireçlenmenin ( osteoartrit) tam olarak ne olduğundan, nasıl geliştiğinden, belirtilerinden ve tedavi basamaklarından bahsedeceğim…
Osteoartirt yani kireçlenme en yaygın görülen eklem şikayetlerinden biridir. Osteoartirt için dejeneratif (bozulma) eklem hastalığı ya da aşınma veya yıpranma artriti (iltihabı) adı da kullanılır.
Bildiğiniz üzere eklem, iki kemiğin bir araya geldiği bölgedeki yapıdır. Bir araya geldikleri noktada kemik uçlarında kıkırdak dokusu ve koruyucu yapılarla çevrilidir. Osteoartrit, bu dokunun zarar görmesine ve bu nedenle kemiklerin birbirine sürterek zarar görmesine neden olur.
Genellikle ileri yaşlardaki kişilerde karşımıza çıkarken, daha erken yaş gruplarındada görülme ihtimali vardır. Osteoartrit sonucu meydana gelen değişimler engelliliğe yol açan durumların ana nedenidir. Eller, parmaklar, dizler,kalça,boyun ve sırt başta olmak üzere tüm eklemlerde meydana gelebilen osteoartrit en çok diz ekleminde görülür. Ağrı, hassasiyet, eklem sertliği, eklemde şişme, hareket kısıtlılığı, eklem deformiteleri, kas kuvveti kaybı, fonksiyonel kapasitede azalma ve yasam kalitesinde bozulma gibi problemlere sebep olmaktadır.
Nedenlerine bakacak olursak, eklem hasarından meydana geldiğini görürüz. Yaşa bağlı olarakta aşınma da artış görülür. Diğer nedenler ise kıkırdakta yırtık, eklem çıkıkları, bağ dokusu yaralanmalarıdır. Ayrıca obezite (aşırı kilo) ile bu rahatsızlık tetiklenebilmektedir. Ailede yaşanmış olması da sizde de yaşanma durumunun olabileceğinin göstergesidir.
Osteoartit’te kıkırdak kaybını önleyen, osteofit (kemik çıkıntısı) gibi deformasyonları yok eden, hastalığı tamamen iğleştiren veya oluşumunu engelleyen bir tedavi yöntemi bulunmamaktadır. Fakat, osteoartrit tedavisi mümkün olmayan bir hastalık olarak düşünmemeliyiz. Uygun tedavi yöntemleri ile ağrı gibi birincil semptomlar giderilebilir. Düzenli uyku ve fazla kilo durumunu kontrol altına almak semptomların giderilmesinde önemli rola sahiptirler.
Fizik tedavi ve rehabilitasyon ile asıl amacımız ise; ağrının azalması, eklem tutukluğunun giderilmesi, eklem hareketlerinin korunması ve iyleştirilmesi, kas gücünün korunması ve arttırılması, travmaların önlenmesi ve travmaya neden olabilecek hareketlerden korunması ve yaşam kalitesinin arttırılmasıdır.
Tedavimizin ilk adımı kişilerin en çok yakındığı, ödem veya ağrıyı kontrol altına almak adına elektroterapi ajanları,sıcak/soğuk ve kinesiotape (bandajlama) gibi uygulamaları tercih etmektir. Ardından ise kişiye özel olarak hazırlanan, kişinin durumuna ve kas durumlarına (kuvvet ve esneklik ) göre belirlenen egzersiz reçetesini hazırlamaktadır.
Fizyoterapiye ek olarak kişinin eklemi yoracak hareketlerden kaçınması da en önemli adımlardan biridir. Örneğin dizlerinde eklem kireçlenmesi olan kişi; ayakta iken dizlerine yük vererek çömelip kalkmak, namaz kılmak (oturarak kılması önerilir), yokuş ve merdiven inip çıkmak (asansör kullanması önerilir), oturduğu sandalyeden kalkmak (kolları olan koltuk veya sandalye kullanması ve buradan destek alarak, dize fazla yük vermeden kalkması önerilir) gibi. El eklemlerinde kireçlenmesi olan hastalara; şişe kapağı, kavanoz kapağı açarak zorlamamaları, makas ve bıçak kullanırken zorlamamaları önerilir. Bu amaçlı geliştirilebilecek ergonomik aletler vardır ve siz de kendiniz için tasarlayabilirsiniz. Bıçak yerine pizza kesici rulo bıçaklar önerilebilir, uzun süreli kalem veya fırça tutuyorsanız bunlara yumuşak süngerler sararak eklemi rahatlatabilirsiniz.
Osteoartit süphesi olan tüm bireylerin mutlaka fizyoterapistlere danışması gerektiğini, yaşam kalitelerini yükseltmek adına ve ağrısız bir yaşam için hayatlarına kendilerine uygun olan fiziksel aktiviteyi dahil ederek devam etmelerini öneriyorum.
Sağlıkla Kalın…
Uzm.Fzt.Gülay Akınsel
