Havadis'ten Bertuğ Topal'ın haberine göre, KKTC ve Türkiye’nin son yıllardaki uluslararası düzeyde kazandığı en büyük hak olarak ifade edilen Taşınmaz Mal Komisyonu, iç siyaset nedeniyle kritik bir sürece giriyor. Cumhuriyet Meclisi bu pazartesi taşınmaz Mal Komisyonu’nun 21 Aralık tarihinde dolacak görev süresini uzatmaması durumunda ciddi tehlike altına girecek.

Gerek komisyona gerekli kaynağın sağlanmaması gerekse Türkiye’nin kaynak aktarımını yavaşlatması nedeniyle zaten zor günler geçiren Taşınmaz Mal Komisyonu, şimdi de seçim nedeniyle zora sokuldu.

21 Aralık’ta görev süresi sona erecek komisyon için bu hafta da Meclis’ten uzatma kararı çıkmaz ise süreç seçimlerden sonraya kalacak. Bu da 2018’in Şubat ayına kadar sürenin uzaması demek.

Taşınmaz Mal Komisyonu’na 2011-2014 yılları arasında başvuran binlerce Kıbrıslı Rum yerini tek tük gelenlere bırakmış durumda.

2013 yılında Rumların Taşınmaz Mal Komisyonu’na bin 337 başvurusu olurken 2014 yılında bu rakam 375’lere kadar geriledi. 2015’te ise bu rakamlarda düşüş başladı. 2015’te sadece 182 Kıbrıslı Rum TMK’ya başvururken 2016’da 50 ve 2017’nin Aralık ayına kadar 65 Kıbrıslı Rum Taşınmaz Mal Komisyonu’nun kapısını çaldı.

Komiteden geçti

21 Aralık’ta görev süresi sona erecek Taşınmaz Mal Komisyonu’nun görev süresinin uzatılması konusundaki çalışma Meclis Komitesi’nden oy birliği ile geçti. Pazartesi günü Meclis Genel Kurulu’na gelmesi beklenen uzatma kararının görüşülüp görüşülmeyeceği ise henüz bilinmiyor.

Komite, gündemindeki Anayasanın 159’uncu Maddesinin (1)’nci Fıkrasının (b) Bendi Kapsamına Giren Taşınmaz Malların Tazmini, Takası ve İadesi (Değişiklik) Yasa Tasarısı’nı (Y.T.No:315/5/2017) madde madde görüşerek, oybirliği ile kabul etti.

Tasarının genel gerekçesi şöyle:

“Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin yönlendirmesi ile mevzuatımızın bir parçası olarak ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin bir gereği olarak yaşama geçirilen Taşınmaz Mal Komisyonu’na (TMK) başvuru süresi 21 Aralık 2017 tarihinde sona ermektedir.

Taşınmaz Mal Komisyonu’nun etkin bir iç hukuk yolu olduğunun kanıtlanması ve Uluslararası kamuoyunda, Taşınmaz Mal Komisyonu üzerinde yaratılmak istenen olumsuz intibanın ortadan kaldırılması için başvuru süresinin iki yıl daha uzatılması büyük önem taşımaktadır.”

Seçim çalışmalarına takılabilir

Taşınmaz Mal Komisyonu’nun dolacak görev süresinin uzatılması ile ilgili hazırlanan Anayasanın 159’uncu Maddesinin (1)’nci Fıkrasının (b) Bendi Kapsamına Giren Taşınmaz Malların Tazmini, Takası ve İadesi (Değişiklik) Yasa Tasarısı’nın pazartesi yapılması gereken görüşmeleri ve oylamasının seçim çalışmalarına takılabileceği ifade ediliyor. Partilerin Meclis Genel Kurulu’na gelip gelmeyeceği ile ilgili ciddi şüpheler varken önceki gün gerçekleştirilen Meclis oturumunda konuyla ilgili Meclis Başkanı Sibel Siber bir uyarıda bulundu.

Siber: “TMK’yla ilgili yasa mutlaka geçmeli”

Maliye Bakanı Serdar Denktaş’ın önceki gün gerçekleştirilen Meclis oturumunda seçim dönemi Meclis çalışmalarının durdurulması önerisi üzerine açıklama yapan Meclis Başkanı Sibel Siber, Meclis’te şu anda verimli bir ortam bulunmadığının doğru olduğunu ancak Taşınmaz Mal Komisyonu’yla ilgili yasanın mutlaka geçirilmesi gerektiğini söyledi. Siber, bu yasanın geçmesi için önümüzdeki Pazartesi günü Meclis’in toplanmasının önemli olduğunu kaydetti.

Rumlar mahkeme süreci başlattı

Geçtiğimiz dönemde Orams davası ile ilgili Kıbrıslı Rumların başlattığı sürecin bir benzeri Rumlar tarafından yeniden devreye sokuldu. Kıbrıslı Rum vatandaş, 1974’te bıraktığı ve 1985 sonrasında bir Kıbrıslı Türk’e eşdeğer olarak verilen malının üzerine inşaat yapılmaya başladığını görünce Güney Kıbrıs’ta mahkemeye başvurdu. Kıbrıslı Rum’un Güney Kıbrıs’ta açtığı davada talepleri oldukça ağır. Kıbrıslı Rum, 10 milyon Euro maddi tazminat, maldaki inşaatın yıkım emri ve malın bir tamam boşaltılmış şekli ile kendisine iade edilmesini talep ediyor. Olası karar, inşaatı yapan Kıbrıs’taki Türk’ün ada dışına çıktığı anda tutuklanmasına kadar uzanabilir.

Tüm bu gelişmeler yaşanırken Taşınmaz Mal Komisyonu’nun görev süresinin seçim süreci sonrasına bırakılmaması gerektiği uzmanlar tarafından sürekli bir şekilde dillendiriliyor.

Crans Montana sonrası kıpırdandı

Kıbrıslı Rumların başvurularına bakıldığında 2017’nin Ağustos ayına kadar çok az başvuru olduğu görülürken Kıbrıs sorununa kapsamlı çözüm bulma için yapılan ve CransMontana’da sona eren görüşmelerin ardından başvurularda az da olsa kıpırdanma olduğu görülüyor.

2010 yılında başvuru sayısı 397, 2011 yılında toplam başvuru 1926, 2012 yılında 1601 ve 2013 yılında 1337, 2014 yılında 375 iken bu rakam 2015 yılında 182’ye kadar geriledi. 2016 yılında ise sadece 50 kişi Taşınmaz Mal Komisyonu’na başvurdu. 2017 yılının Aralık ayında ise 2016 yılına göre az bir artış ile 65 rakamına ulaşıldı

242 milyon Sterlin ödeme

Taşınmaz Mal Komisyonu 2006 yılından bu yana Kıbrıslı Rumlara tam olarak 242 milyon 842 bin 621 Sterlin ödeme yaptı.

Ödemelerin dağılımına bakıldığında da Türkiye’nin maddi katkıyı azaltmaya başladığı 2013 yılından sonra kademeli olarak ödenen paranın da düştüğü görülüyor. Ancak 2017 yılında 2016 yılına göre az da olsa ödemlerde artış görülüyor.

Rakamlara bakıldığında 2015 yılında toplanda 22 milyon sterlinden fazla tazminat ödenirken bu rakam 2016 ve 2017’de neredeyse sadece 2015’te ödenen rakama tekabül ediyor.

2016’da 13 milyon 368 bin 446 Sterlin ödeme yapılırken 2017 yılının Aralık ayına kadar ise 14 milyon 111 bin 982 sterlin ödeme yapıldı.

2017’de 3 milyon metrekare karara bağlandı

2016 yılında karara bağlanan dava dosyalarında toplam 3 milyon 221 bin 658 metrekarelik alan Türk malı oldu. Bu davaların 1 milyon 903 bin metrekaresine tazminat verilirken, geri çekilen alan miktarı 1 milyon 37 bin metrekare oldu. Rum vatandaşların hak ispat edemediği alan ise bu yıl 265 bin 85 metrekare olarak kayıtlara geçti. 2017 yılında ise bu rakam 3 milyon 48 bin metre karede kalmış durumda.

Bin 54 dava sonuçlandı

2006’dan bu yana karara bağlanan 1054 davadan 864’ü tazminat, 1’i çözümden sonra iade,        171’si geri çekilen, 2’si takas, 6’sı tazminat ve iade, 3’ü iade ve 3’ü de ret kararı ile sonuçlandı. Buna göre 6 bin 376 davadan sadece 1054’ü sonuçlandı.

Üç hanelerden iki hanelere düşüldü

Taşınmaz Mal Komisyonu’nun rekor başvuru kabul ettiği 2013 yılının ardından kademeli bir düşüş yaşandı. Üç haneli rakamları gören komisyon artık iki haneli başvuru sayılarına bakıyor.

2013 yılında Rumların Taşınmaz Mal Komisyonu’na başvurusundaki artış 2015, 2016 yıllarında yerini düşüşe bıraktı. 2013 yılında açılan dava sayısı 1337 iken, 2014’te bu rakam 375’e 2015 yılında ise 182’ye karar geriledi. 2016 yılında ise Kıbrıslı Rumlar çeşitli nedenlerle artış TMK’ya başvurmamaya başladı. 2016 yılında sadece 50 kişi komisyona başvurdu. 2016 yılına göre başvurularda bir kıpırdanma görülse de rakam istenildiği miktarda değil.

İnandırıcılığı kayboluyor

Taşınmaz Mal Komisyonu’nun verdiği kararların hükümet tarafından kaynak olmadığı gerekçesiyle ödenmemesi Kıbrıslı Rumlar tarafında komisyonun inandırıcılığı ve güveninin kaybolmasına neden oluyor. ‘Zaten ödeme olmayacak’ algısıyla başvuru yapmaktan da kaçınan Kıbrıslı Rumlar artık eskisi gibi TMK önünde kuyruklar oluşturmuyor.

Şerefiye Vergisi’nde adım atılmadı 

Uzmanların ve bazı siyasi partilerin sıklıkla dile getirdiği ve kaynak sıkıntısının giderilebilmesi için Türkiye’nin de desteklediği şerefiye vergisi hayata geçirilmedi. Daha önce uygulanmamış bu sistemin nasıl işleyeceği veya kimi kapsayacağı ile ilgili geçmişte bir çalışma yapılsa bile detayları kamuoyu ile paylaşılmadı.