Çiğdem Aydın

Kıbrıs Türk Elektrik Kurumu (KIB-TEK) Başkanı İsmet Akim, yağmur yağdığında ve rüzgar estiğinde karanlıkta kaldığımızı bir kenara iterek, yakın bir gelecekte Tütrkiye haricindeki yabancı ülkelere elektrik satacağımızı iddia etti. Akim “KIB-TEK’in şu anda bunu yapabilecek kapasitesi vardır”dedi.

Son zamanlarda, hükümete karşı direnmesi, ihalesiz mal alımları, 12 milyon Euro’luk akıllı sayaç alımı, Sayıştay memurlarının kurum kapısından içeri sokulmaması ve yüzden fazla yeni istihdamlarla dikkat çeken İsmet Akim’in bu son iddiası herkesin kafasını karıştırdı.

İsmet Akim, Diyalog’un sorularını şu şekilde cevapladı:

Soru: Türkiye'ye elektrik satmaktan söz ediyorsunuz ama yağmur yağdığında, rüzgar estiğinde bu ülke saatlerce elektriksiz kalıyor? 

“Türkiye’ye değil başka yabancı ülkelere elektrik satmaktan söz ediyorum. Evet doğrudur çünkü Kıb-Tek’in şu anda bunu yapacak kapasitesi vardır. Biz bütün borçlarımızı kapattık ve yeni projelerimiz vardır. Yeni ihalelere çıkacağız alt yapı çalışmaları süratle devam edecek. Bahsettiğim yenilenebilir enerjidir. Bizim ülkemizde yasası henüz yok fakat Bakanlar Kurulunun gündemindedir ve bu yönde ihalelerimiz de hazırdır kısa bir süre sonra bu yönde de Kıb-Tek atılım yapacak ve belli bir süre sonra da buradan üreteceğimiz enerjiyi başka ülkelere satabileceğiz. Bahsettiğiniz rüzgâr, yağmur, yıldırım gibi kesintilerin birçoğu da bizlerden kaynaklanmıyor. Defalarca anlattık bu kesintiler Aksa’dan kaynaklanıyor Kıb- Tek ile ilgili bu saydığını nedenlerle herhangi bir kesinti yaşanmamaktadır. Güneş ve Rüzgâr enerjisi. Ama bugün bu aşamada yoktur böyle bir şey.” 

Soru: İletişim hatları 5 yıl önce değişmişti? Bu değişime ne kadar para harcandı? İlgili firmayı hiç sorguladınız mı?

“Şimdi elektrik kurumu yıllardır arz güvenliğine yönelik yatırımlar yapıyor. 2008 yılına kadar da ciddi anlamda yatırımlar yaptı. İletim hatlarında ciddi anlamda yatırımlar gerçekleştirdi ama bunlar yeterli mi hayır yeterli değil. Daha da yatırıma ihtiyacı var. Elektrik kurumunun kaldı ki 2009 yılından sonra elektrik kurumuna henüz yatırım yapılmış değildir. Elektrik Kurumuna yatırımlar bizim yönetim dönemimizde yapılmaya başlanmıştır. Bu yatırımlar Akıllı Sayaç üzerinden başladı Led ışıklara yöneldi tüm bunların hedefi arz güvenliğini sağlamaya ve elektrik parasını toplamaya yöneliktir. Teknecik- Gaziğağusa, Geçitkale, Mora Kalecik – Yeniboğaziçi yüksek gerilim hatlarıydı. Bu iletim hatları hep yenilenmiştir o dönemde. Bu değişim için de tam rakam vermek şu an mümkün değil fakat 50 milyon doların üzerindedir. Bu bir anda ödenmedi parça parça olan bir projeydi zaten her biri 10’ar milyon dolarlık yatırımlardı. Fakat bu yatırımların tümü de hayata geçirilmiştir. Ürettiğimiz elektriğin yerine ulaşabilmesi için sağlıklı hatlar gerekiyordu. Bunu sağladık. İlgili firmayı hiç sorgulamadım.” 

"120 değil 81 kişi aldım"

Soru: Size, akıllı sayaç konusunda eleştiriler vardı. Fakat dinlemediniz ve bunun için büyük para harcandığını biliyoruz. Hala alım yapıyorsunuz. Bunu yaparken özellikle sayaç okuma gibi konularda 'insan sayısı azalacak' demiştiniz. Ardından kuruma 120 kişi aldınız? Bu insanları nerelerde istihdam ettiniz? Siyasi baskı nedeniyle mi bunu yaptınız?

“Biz bugüne kadar 100 bin 880 sayacın ihalesini bağladık, son fiyat 84.80 Euro’dur. Sayaç başına, bunun 120-130 bin olacağı sayaç hesabıyla burada 11-12 milyon Euro bir hesap çıkar. Bu sayaçların tümünü sisteme taktığımızda bizim 1 yılda sağlayacağımız gelir veya kayıp kaçak diyebileceğimiz kayıp da 70 milyon TL civarındadır. Bu da taktığımız sayaç miktarının tam iki katı geliri olacak demektir. Bu rakam her yıldır ama sayaca bir kez vereceksiniz o parayı. Gelecek yıllarınızı kurtaracaksınız. Personel konusuna da gelince ben bu akıllı sayaçları koymadığımda sadece sayaç okumak için görev yapan personel için yıllık ortalama 7-8 milyon giderimiz var. Personel ödemelerimizin içinde bu rakam sadece sayaç okumak için verilen kısmıdır. 100 milyon da ortalama yılda personel giderimiz vardır. Bu akıllı sayaçları taktığımızda bu arkadaşlarımızın işi bitecek anlamına gelmez daha aktif işler teknisyen olarak yapacaklar. 120 kişi personel aldığım da kesinlikle doğru değildir. 81 kişi işe aldım ve ihtiyaç alanlarına istihdam ettim. Daha da gerekiyorsa yine almaya devam edeceğim. Bakınız açık söylüyorum bu istihdamları ben kendim karar verdim ve keyfi aldım diye bir şey yok elektrik kurumunda çalışan insanların talepleriyle aldım. Siz insanları köle gibi çalıştıramazsınız ek mesai de yaptıramazsınız zorla. İhtiyaç vardır talep vardı aldım daha da gerekirse daha da alacağım. Kıb-Tek’in bugün kadro sayısı 888 kişidir bizim şu anda 81 kişiyi almadan önce 570 kişi sayımız vardı 651 kişi oldu toplamda ve ısrarla söylüyorum ek mesai çalıştırmaktansa personel almaya devam edeceğim. Yarın öbür gün projelerimiz başladığında belki de 81 değil 181 kişi daha almak zorunda kalacağız alacağım. Çünkü 2015 yılında hayata geçireceğim hedeflerim vardır. Toplum için Kıb-Tek için. Yani 200 kişi daha almaya hakkım vardır benim alır mıyım bilmem ama ihtiyaç varsa alırım. İhtiyacım varsa alırım birine da sormam. 888 kişi kadro sayısı vardır. Siyasi baskı olmadı ama parlamentodaki siyasi partilerin vekilleri olsun bazıları olsun ricaları oldu ama ricaları yerine getirmedim. Ben ihtiyacım olanı yaparım siyasi baskı değil  siyasilerin talepleri vardır. Bu kurumda her zaman siyaset olmuştur ama benimle birlikte bu siyaset son buldu.” 

"Ersin Tatar bilip bilmeden konuşuyor"

Soru: Elektrik fiyatları can yakmaya devam ediyor. İnsanlar faturaları ödeyemez durumda? Üreticilerin maliyetleri yükseliyor? Sizce kurumun bu yapısı sürdürülebilir mi?

“Kurum bu yapıyla sürdürülebilir noktadadır şu anda bundan 15 ay önceki durumu ile sürdürülebilirdi ama şu anda sürdürülebilir noktadadır. Ersin Tatar bilip bilmeden konuşuyor. Borçlanma komitesine gitmeden aldı diyor. Kendi Maliye Bakanı iken Kıb-Tek ciddi borçlar altına sokuldu ve biz gelip bu borçların hepsini ödedik.

Bugün itibariyle elektrik kurumu kimseye muhtaç olmadan kapı kapı gezip dilenmeden bütün borçlarını kapatmıştır ve kendi kendini idame ettiren bir konuma gelmiştir. Herkes İsmet Akim’i dövme derdinde ama bilinmelidir ki elektrik kurumunda fiyatlar bizim tarafımızdan hesaplanır, hükümet tarafından onaylanır. Belediyeler yıllarca elektrik kurumunu dolandırdılar, 250 milyonluk borçları var. Bu bir maliyettir.” 

Soru: Türkiye’den ucuza elektrik gelirse ne yapacaksınız?

“300 milyon bir yatırımdan bahsediyoruz. Bence bu elektrik KKTC’ye gelse bile bu yatırımın maliyetini karşılayabilmek için vatandaşlar daha fazla elektrik faturası ödemek zorunda kalacak. Bu yatırım yapılacak da maliyetler karşılanmayacak derecede ucuz elektrik alacağız bu hayal ürünüdür. Bize gelen talepler gayri resmi söylemlerdir. Deniz altından bu kablo ile elektrik gelecek Kıbrıs Türk halkı da bunun maliyetini ödeyecek ama günün sonunda kablo bizim olmayacak. Ben de diyorum ki biz bu kabloyu yaparız yatırımı da yaparız bu güçteyiz ama günün sonunda bizim olur. İllaki Türkiye’den olacak diye bir şey de yoktur. Başka ve daha ucuz bir ülkeden de alabiliriz. Burada üretilen güneşten enerji’yi de başka ülkeye satarız.” 

Soru: Sizden önceki dönemde Başbakanlık denetleme kurulu raporları vardı. Bu raporları takip ettiniz mi akıbeti ne oldu? 

“Hayır takip etmedim ve ilgilenmiyorum da… Çünkü Başbakanlık denetleme Kurulu siyasi bir kuruldur ve siyasi denetim olmaz. Denetim tarafsızdır denetim hasıldir. Denetim hukuk yoluyla olur siyasi denetim olmaz. Denetim sonucu alınmış olayların takibidir. Siyasi baskı ile birilerinin onuruyla oynamak demek değildir.

Nitekim bize son günlerde yapıldığı gibi. Sayıştayı kullandıkları gibi ben kamuoyuna bilgi vermekten şikâyetçi değilim ama devletin kurumlarının siyaset uğruna yıpratılmasından şikayetçiyim.” 

“Kurumu ayakta tutan maktu ücrettir”

Soru: Maktu ücret almanız yasal mı, ne kadar gelir elde ediyorsunuz? 

“Yasaldır başka ülkelerde de vardır. Maktu ücret almazsam benim kurumu kapatmam gerekir, beni burada ayakta tutan maktu ücrettir. Yıllık olarak 38 trilyon gelirimiz buradandır. Bu para da elektrik kurumunun günün birlik masraflarına gitmektedir.”