Özlem Çimendal
Hellim konusunda son zamanlarda yaşanan spekülasyonların çok üzücü olduğunu ve bazı yayın organların aslı astarı olmayan çıkışlarla doğru olmayan haberler pompaladığını iddia eden Sanayi Odası Başkanı Ali Çıralı, "Aslı olmayan iddialarla ekonomik yönü bu kadar büyük olan bir sektör çökertilmeye çalışılıyor. Bu kabul edilebilir birşey değildir” şeklinde konuştu.
“Hellim tesislerinde hiçbir olumsuzluk yok”
Çıralı, Kamuoyunda oluşan yanlış algı ve yetkili makamlar tarafından yapılan denetimler neticesinde çiftliklerden birinde süt tozu, bir tanesinde de süte su katıldığının tespit edildiğini ancak ülke genelindeki hellim tesislerinde hiçbir uygunsuzluk görülmediğini ifade etti.
“Hellimde kullanıldığı iddia edilen ‘kazein’ sütteki bir proteindir ve kansorejen değil”
KKTC’deki basın özgürlüğünü de değerlendiren Çıralı, ülke adına önemli ve hassas konulara değinilirken daha dikkatli olunması gerekildiğini ifade ederek, doğru analiz yapılarak kanıtlarla kamuoyuna sunulması gerektiğini vurguladı. Hellimde kullanıldığı ve kansorejen olduğu iddia edilen ‘kazein’in süttü bulunan bir protein olduğunu ve kansere neden olmadığını ifade etti. Hellimin altın yumurtlayan tavuk olduğuna dikkat çeken Çıralı, bazı kişilerin bu tavuğu bir günde kesmek istediğini savundu.
“Kuzeydeki denetimlerin nasıl yapılacağı noktasında uzlaşıya varıldı”
Açıklamalarında, Hellimin Coğrafi tesciliyle ilgili sürece de değinen Çıralı, yürütülen mücadele çerçevesinde hellim ürününün KKTC’ye de ait olan ve ekonomik için de önemli bir yere sahip olduğu için KKTC’deki üreticiler de bu tescilden yararlanabilmesi ve tescile uygunluğunun denetimlerin yapılabilmesi için talepte de bulunduklarını söyledi. Kuzey'deki denetimlerin nasıl yapılacağı noktasında uzlaşıya varıldığını, AB mevzuatına girmesini beklediklerini söyleyen Çıralı çalışmaların son aşamaya geldiğini belirtti.
Türkiye’de hellim adı altında üretime hukuksal mücadele
Ali Çıralı, hellimin tescilinin gerçekleşmesi sonrasında Kıbrıs Türk Hellim Üreticisinin sözhakkının oluşacağına dikkat çekti. Çıralı, Türkiye’deki bazı firmaların da hellim ürettiğini anımsatarak, Türk Patent Enstitüsü’nde KKTC Sanayi Odası olarak tescil yaptırıldığını ancak firmaların hala hellim ismini kullanmaya devam ettiğini söyledi. Çıralı, yapılan hukuksal girişimler sonucu ise bu firmaların sayılarının -3'e kadar düştüğünü kaydetti.
Turizmin sıkıntıya girmesi, hellimi de çıkmaza soktu
Süt üreticilerinin isyan etme noktasına gelerek sütleri sokaklara dökmesini de değerlendiren Çıralı, “Sektör bir kriz yaşıyor. Biz bu krizi Sanayi Odası olarak 4 ay öncesinden gördük. Hayvancılar ve üreticilerle bir araya gelerek basın toplatısı yaparak krizin ayak seslerini paylaştık. Krizin en büyük nedeni turizmin sıkıntıya girmesi ve hellime talebin düşmesidir. Biz ta o deönemde çözüm önerileriyle birlikte konunun muhataplarına çağrıda bulunmuştuk” diye konuştu.
Hellimin tescilinde % 20 küçükbaş hayvan sütü şartı
Küçükbaş hayvan konusunun öneminin hellimin tescili çerçevesinde oldukça büyük olduğuna işaret eden Çıralı, “Hellimin tescilinde % 20 küçükbaş hayvan sütü olması gerekiyor hellim adını taşıyabilmesi için. Hükümetlerle küçükbaş sektörünün geliştirilmesi için inek sütüne verilen artışın daha fazlasının küçükbaş hayvan sütüne verilmesi sağlandı ve üretim de arttı. Hellim yapan ve hellim adını kullanan firmalar fiyatı ne olursa olsun, küçükbaş hayvan sütü almak zorunda” dedi.
“Şu anda standarda uygun üretiliyor”
Sektördeki denetim mekanizmasını değerlendiren Çıralı, “Denetleme olmaz ve herkesi kendi başına bırakırsanız, işin ucuzuna kaçılması ve kaliteden ödün verilmesini engelleyemezsiniz. Ne kadar sık denetim yapılırsa doğru o kadar bulunur. Bizim hellim denetleme kurulu olarak tescilde belirlenmiştir. Katkı maddeleri ve yağ oranları. Bizim yaptığımız denetimlerde ilk başladığımızda hiçbir üretici uygun değildi. Ama yapılan denetim ve uyarılar neticesinde 1,5 yılda istenilen standarda geldi. Şu anda standarda uygun üretiliyor” şeklinde konuştu.
“Permasan peynirinin kilosu 50 Euro’dur”
Dünyadaki tescili alınmış peynir çeşitlerinin ülke ekonomisine katkısının da altını çizen Çıralı, “Permasan peynirinin kilosu 50 Euro’dur. Bir dünya markası oldu. Daha önce onlarda da birçok yerde permasan adı altında üretim yapılıyordu ama tescilden sonra hepsi durdu. Hellim de aynı şekilde olacak ve sadece Kıbrıs’a özgü olacak ve sadece Kıbrıs’ta üretilecek” diyerek hellimin ekonomi için büyük bir fırsat olduğunu vurguladı.
“Turizm ve iç tüketimde yerli ürün teşvik edilmeli”
Ali Çıralı,hellimin, iç piyasada tüketilmesinin önemine de değinerek, turizmi pazarlarken hellimi de bu listenin içine koymak gerektiğini vurguladı. Çıralı, “Lokomotif bir sektör olan turizmde kullanılan ürünlerin iç pazardan tüketilmesi, turizmin ülke ekonomisine katkısını sağlayacaktır. Turizm sektöründe kullanılan yerli ürünler yüzde 13 civarındadır. Bir plan yapılarak bu rakam yukarılara çekilmelidir” dedi.
“Her yıl sütte yüzde 10 artış varken, 20 milyon dolarlık da süt ürünü ihracatı var”
Süt üretiminde acı bir tabloyla karşı karşıya olunduğunu da söyleyen Çıralı, “KKTC’de her yıl sütte yüzde 10 artış varken, 20 milyon dolarlık da süt ürünü ihracatı var. İthal ürünlerin vergilerinin güncellenerek, artırılması gerekiyor. Biz öneride bulunarak bu artışla küçükbaş hayvan desteği için bir fon oluşturulmasını teklif ettik. Böylelikle hem fon oluşacak, hem de yerli ve ithal ürünlerin rekabeti dengelenecekti” ifadelerini kullandı.
“Kuzey, Güneye göre daha ucuz”
KTTO’nun son yaptığı açıklamasında Kuzeyin daha ucuz çıkmasını da değerlendiren Çıralı, Güneye kayan ekonominin varlığının söz konusu olduğunu ancak ara ara yapılan araştırmalarda her zaman Kuzeyin daha uygun olduğunun görüldüğünü söyledi. Alışverişin Güneye kaymasının nedeninin gezme ve büyük AVM’lerdeki geziler olduğunu söyleyen Çıralı, Güneyin ucuz olmasından kaynaklanmadığını ifade etti.
