Suna Erden
KKTC’ye piyasalarında dünden itibaren akaryakıt fiyatları 12 ile 17 kuruş zamlı olarak satıldı. Akaryakıta yapılan okkalı zammın diğer zamları da tetikleyeceği belirtilirken, seyrüsefer harçlarının akaryakıt ücretlerine aktarılmasının hayat pahalılığını daha da yükselteceği ifade edildi. Ekonomist Ünal Akifler, akaryakıta yapılan zamların dolaylı veya direkt olarak ekmekten uçak biletlerine, turizmden, tarıma kadar tüm alanlarda fiyat artışı olarak etkisini gösterdiğini ifade etti. Star Kıbrıs’a konuşan Akifler, “Yakın bir zamanda akaryakıta seyrüsefer harcı eklenecek. Bu zaten pahalılaşan hayatın daha da pahalı olmasına neden olacak” dedi.
TETİKLEYİCİ UNSUR
Akaryakıt fiyatları dünden itibaren 12 ile 17 kuruş zamlandı. Akaryakıt zammından en çok etkilenen 17 kuruşla Euro Dizel oldu. Akdeniz Borsası baz alınarak 15 günde bir yapılan fiyat düzenlemesi çerçevesinde, benzin grubu ürünlerde 12; Euro Dizel’de 17, gazyağında ise 15 kuruşluk artış yapıldı. Akaryakıta yapılan okkalı zammın diğer zamları da tetikleyeceği belirtilirken, seyrüsefer harçlarının akaryakıt ücretlerine aktarılmasının hayat pahalılığını daha da yükselteceği ifade edildi. Ekonomist Ünal Akifler, akaryakıt zammının diğer zamları da tetiklediğini belirterek, bunun nedenini şöyle açıkladı: “Enerji her sektörde kullanılan bir faktördür. KKTC’de alternatif enerji tesisleri olmadığı için enerji elektriğe bağlıdır. Elektrik üretimi ise petrolden yapılır. Bu nedenle akaryakıt zamlandığı zaman dolaylı olarak öncelikle elektrik fiyatlarında kendini gösterir. Üretim ise enerji ile sağlanır. Fabrikalar, imalathaneler elektrik enerjisi ile iş görmektedir. Enerji pahalandığı zaman üretim maliyetleri artar ve bu da imal edilen ürünlere yansır. Ayrıca oteller, restoranlarda da elektrik önemli bir girdi maliyetidir. Elektrik zamlandığı zaman turizm ve diğer hizmet sektöründe de pahalılık olur.”
EKMEKTEN UÇAK BİLETİNE HERŞEY ZAMLANIR
Akaryakıt zammından dolayı direkt etkilenen sektörleri de belirten Akifler, ulaşım giderleri; gemi ve uçak bilet fiyatları, taksi taşıma ücretleri, dolmuş ücretlerinin de zamma bağlı olarak artış gösterdiğini söyledi. Akifler, “Akaryakıta yapılan zam dolaylı veya direkt olarak ekmekten uçak biletlerine, turizmden, tarıma kadar tüm alanlarda fiyat artışı olarak etkisini gösterir” dedi.
SEYFÜSEFER HARÇLARININ AKARKAYITA EKLENMESİ PAHALILIĞI DAHA DA ARTIRIR
Akifler, Maliye Bakanlığı ile Bayındırlık ve Ulaştırma Bakanlığının, seyrüsefer harçlarının akaryakıt ücretlerine aktarılması için çalışma yaptığına dikkati çekerek şunları söyledi: “Akaryakıt zamları zaten hayat pahalılığını artıran bir unsurdur. Şimdi seyrüsefer harçlarının akaryakıt ücretlerine aktarılması gündeme geldi. Hükümet çalışmalarını neredeyse sonlandırdı. Yakın bir zamanda akaryakıta seyrüsefer harcı eklenecek. Bu zaten pahalılaşan hayatın daha da pahalı olmasına neden olacak. Mevcut uygulamadaki seyrüsefer ücreti, gelir dağılımını düzeltici, araba sayısını azaltıcı bir vergi türüdür. Pahalı ve ağır arabadan daha çok basit ve küçük arabadan daha az vergi alınmaktadır. Eğer bunu kaldırıp akaryakıta koyarsanız hem adaletsiz olur hem de zengin ile fakir aynı vergiyi öder.”
ÇOK PAHALI BİR ÜLKE HALİNE GELDİK
Akifler, KKTC’de kontrol mekanizmasının çalışmadığını ifade ederek, akaryakıta uygulanacak seyrüsefer harcının nasıl kontrol edileceğini sordu ve “Mesela balıkçı veya çiftçiye pahalı olmasın verilen ucuz benzini kendi aracına koyup koymadığını nasıl denetleyecekler” dedi. Uygulamanın su istimale açık olduğunu kaydeden Akifler, ülkede birçok aracın seyrüseferi olmadığını, hükümetin denetim yapamadığı ve vergi toplayamadığı için yeni uygulamayı hayata koymak istediğini söyledi. Akifler, “Bu zamlarda çok çekeceğiz. Gittikçe pahalı bir ülke haline geldik ve devam ediyoruz. Bu zamlar hem üretim sektörüne hem de turizme darbe vuracak” şeklinde sözlerini noktaladı.
