Cumhurbaşkanı Mustafa Akıncı, Cumhuriyet Meclisi Genel Kurulu tarafından 22 Şubat’ta oy birliğiyle kabul edilen Dernekler Yasası’nı, yeniden görüşülmek üzere Cumhuriyet Meclisi’ne iade etti.

Cumhurbaşkanı Akıncı, iade gerekçesinde yasanın yedi farklı maddesinde Anayasa’ya, uluslararası sözleşmelere ve Avrupa Mahkemesi içtihatlarına aykırı düzenlemeler olduğunu belirtti.

Cumhurbaşkanlığı Basın Bürosu’nun açıklamasına göre, Cumhurbaşkanı Akıncı’nın iade gerekçeleri arasında, dernek kurma, dernek kapatma ve derneklerin denetimine ilişkin düzenlemeler öne çıkıyor.

Cumhurbaşkanı Mustafa Akıncı, Cumhuriyet Meclisi’ne gönderdiği iade yazısında, derneklerin mahkeme kararıyla kapatılmasına yönelik düzenlemenin yeterince açık, anlaşılabilir ve öngörülebilir olmadığına dikkat çekerek, bu durumun Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin yaklaşımlarıyla bağdaşmadığını belirtti. Akıncı, dernekleri denetleyecek müfettişlere aşırı yetkiler tanındığını da ifade etti.

“KEYFİ MÜDAHALE”

Derneklerin önceden izin almaksızın kurulabileceğinin gerek Anayasa gerekse uluslararası sözleşmelerle teminat altına alındığını vurgulayan Cumhurbaşkanı Akıncı, “yeni yasada dernek kurma özgürlüğüne keyfi müdahalenin yolunu açan maddelerin gözden geçirilmesini” istedi.

Cumhurbaşkanı’nın iade gerekçeleri arasında kaymakamlar tarafından derneklere para cezası kesilmesini öngören madde de yer alıyor. Akıncı, derneklere yazılı ikaz yapılmaksızın para cezası kesilmesini doğru bulmadığını ifade etti. 

Cumhurbaşkanı Akıncı, yabancıların dernek kurmasını ve derneğe üye olmasını zorlaştıran maddenin de uluslararası sözleşmelerin düzenlediği örgütlenme özgürlüğüyle bağdaşmadığını dile getirdi.

ÇOCUK DERNEKLERİ

Cumhurbaşkanı Akıncı, yasanın “Çocuk Dernekleri” başlıklı maddesinin de yeniden gözden geçirilmesini istedi. Çocukların dernek kurabilmesinin ve kurulan derneklere üye olabilmesinin Çocuk Hakları Sözleşmesi’ne uygun bir adım olduğunu belirten Akıncı, yasanın bu yönde bir açılım getirmesini olumlu bulduğunu ifade etti.

Akıncı, buna karşın 5’inci maddede çocukların yaş özelliklerinin hesaba katılmamasının bir eksiklik olduğunu vurguladı. “Yasanın, bir yandan çocukların dernek kurma hakkını sağlarken diğer yandan onların kişisel ve ruhsal gelişimlerini olumsuz etkileyebilecek ihtimalleri bertaraf etmesi gerekir” diyen Akıncı şunları kaydetti:

“Yasanın, çocukların kurabilecekleri derneklerin faaliyet alanlarını, ‘çocuk’ olma sıfatıyla uyumlu olanlarla sınırlayabileceğini düşünüyorum. Bu sayede henüz siyasal tutum geliştirme ve inanç oluşturma konusunda zamana ihtiyacı olan çocukların, ölçüsüz yönlendirmelere karşı korunması mümkün olabilecektir.”

SİVİL TOPLUMUN İTİRAZLARI

Cumhurbaşkanı Mustafa Akıncı, iade yazısının ekinde, yasanın yeniden görüşülmesini isteyen Kıbrıs Sivil Toplum Örgütleri Ağı, Baraka Kültür Merkezi ve Envision Diversity Derneği’nin Cumhurbaşkanlığı’na ilettiği yazılı görüşleri de, dikkate alınmak üzere Meclis’in bilgisine sundu.

BUNDAN SONRAKİ SÜREÇ

Anayasa’nın 94. maddesi, Cumhurbaşkanı’na “yayımlanmasını uygun bulmadığı yasaları bir daha görüşülmek üzere, gerekçesiyle birlikte Cumhuriyet Meclisi’ne geri gönderme” yetkisi tanıyor.

Yine bu madde uyarınca, Cumhuriyet Meclisi Genel Kurulu, geri gönderilen yasaları, değiştirerek veya aynen, üye tamsayısının salt çoğunluğu ile kabul ederse, yasa Cumhurbaşkanı’nca yayımlanır. Çekimser oylar karar yetersayısı bakımından dikkate alınmaz.

Meclis İç Tüzüğü’ne göre, iade edilen yasalar öncelikli olarak görüşülür. Meclis Başkanlığı, iade edilen yasayı ilgili komiteye iletecek; komite en geç bir ay içinde çalışmasını tamamlayacak ve raporunu genel kurula sunacak.

Süresi bitiminde görüşülmeyen yasa, iç tüzük uyarınca Meclis Başkanlığı’nca doğrudan Genel Kurul gündemine alınır. Komitede ve Genel Kurul’da, geri gönderilen yasa, geri gönderme gerekçesine bağlı olarak yeni bir tasarı veya öneride olduğu gibi yeni baştan görüşülür ve oylanır.

Meclis İç Tüzüğü’ne göre de geri gönderilen yasa, değiştirilerek veya aynen üye tamsayısının salt çoğunluğu ile kabul edilirse, Cumhurbaşkanı’nca yayımlanır. Çekimser oylar karar yetersayısı bakımından dikkate alınmaz.