Yasanın görüşülmesini Kıbrıs Türk Tabipleri Birliği Başkanı Filiz Besim, Diyaliz ve Böbrek Hastaları Dayanışma Derneği Başkanı Zerrin Akalın ve ilgili dernek yetkilileri ve temsilcileri ve nakil bekleyen hastaların yakınları da izliyor.
Toplantıda ilk önce İdari, Kamu ve Sağlık İşleri Komitesi Başkan Vekili, UBP Milletvekili Dursun Oğuz, komitenin yasayla ilgili raporunu okudu.
ÇAKICI : “ORGAN NAKLİ KONUSUNDAKİ SÜRECİ BAŞLATMAK İSTİYORUZ”
Yasayla ilgili ilk sözü TDP Milletvekili Mehmet Çakıcı aldı.
Çakıcı, “Organ nakili konusundaki süreci başlatmak istiyoruz. Bugün başka erteleme kabul etmeyeceğiz” diyerek parti olarak önerileri kabul edilmese de yasanın tümüne “evet” oyu vereceklerini söyledi.
Mehmet Çakıcı, organ nakli konusunda devletin ve özelin birlikte çalışmayı başarması gerektiğini ifade ederek, devletin bu konuda kendi organlarıyla güçlü bir denetimi sağlamasının önemine de dikkat çekti.
Devletin bu alanda kendini geliştirmesi gerektiğini de ifade eden Çakıcı, organ nakli merkezlerine, ayrı servislere, uzmanların artırılmasına, hizmet içi eğitimlere ihtiyaç olduğunu kaydetti.
“Biz buna hazır mıyız?” diye soran TDP Milletvekili Mehmet Çakcı, devletin bu konuda hazırlığa ihtiyaç olduğunu gördüklerini kaydederek, üniversite hastanelerinden yararlanılabileceğini söyledi.
Çakıcı, “Endişeler organ nakli mafyasının türemesidir. Buna engel olmak lazım. Bu çerçeveden bakılınca endişeler haklıdır” diye konuştu.
Tüzüklerin hazırlanmasının 2 yıla yayılacağı konusunda bilgi aldıklarını belirten Çakıcı, “En erken zamanda yürürlüğe girecek uygulamalar olmalı. Bir böbrek nakli 2 yıl sonra olmamalı. Biz 6 ayda tüm tüzüklerin hazırlanmasını öngörüyoruz” ifadelerini kullandı.
Yabancılar için uygulamalarda KKTC polisinin ve savcılığının araştırma yapması gerektiğini söyleyen Çakıcı, “Türkiye’deki Etik Kurulu’ndan da görüş alınabilmelidir” dedi.
Yasanın doğru uygulanmasını etik ve koordinasyon kurullarının sağlayacağını belirten Çakıcı, bu kurullar düzgün çalıştığı takdirde organ mafyası türemeyeceğini vurguladı.
Çakıcı konuşmasının sonunda yasayla ilgili önerilerini Meclis Başkanlığı’na sundu.
SANER: “OYUMUZ OLUMLU… TÜZÜKLER DE HIZLA GEÇMELİ”
UBP Gazimağusa Milletvekili Ersan Saner, yasanın önemini vurgulayarak dünyadaki uygulamanın artık kadavradan nakil olduğunu söyledi.
Ayrıca donörlerden sağlanan organ nakilleri de yapıldığını ancak bunun bazı sıkıntılar yaratabileceğini, yasada buna karşı bazı önlemler alındığını kaydeden Saner, yasanın komite aşamasında bazı düzenlemeler yaptıklarını anlattı.
KKTC’de 200 civarında böbrek hastası bulunduğunu ve 70-80’inin acil nakil beklediğini bildiren Saner, 5-7 yıl içinde bu hastaların rahatlayacağını düşündüklerini ifade etti.
Ersan Saner, tüzüklerin de çok önemli olduğunu vurgulayarak tüzükler geçmezse yasanın tozlu raflarda kalacağını; bu olmasın diye konuyu yakından takip edeceklerini vurguladı.
Saner, UBP olarak yasaya olumlu oy vereceklerini açıkladı ve yasanın ülkeye hayırlı uğurlu olacağına inanç belirtti.
TÖRE: “SAĞLIĞI KORUMAK İÇİN BİLİMSEL ÇALIŞMA ŞART”
UBP Lefkoşa Milletvekili Zorlu Töre, insan sağlığının her şeyden önce geldiğini, korumak için bilimsel çalışmaların şart olduğunu söyledi.
Töre, KKTC’nin organ nakli konusunda geç bile kaldığını ifade ederek ancak insan sağlığını bozan etkenlerin neler olduğu konusunda yeterli çalışmanın yapıldığına inanmadığını kaydetti.
Zorlu Töre, halkın çevre kirliliğinden ve hastane hizmetlerinden şikayet ettiğini belirterek, Lefkoşa’da yaşanan bazı sorunlardan örnekler verdi.
“Ateş düştüğü yeri yakar ama o ateş döner herkese gelir” diyen Töre, hükümetin ve parlamentonun sağlık ve çevre konularında çok daha ciddi çalışmalar yapmasını istedi.
SERDAROĞLU: “DENETİMLER DOĞRU DÜZGÜN YAPILACAK MI?”
DP-UG Girne Milletvekili Ergün Serdaroğlu, uzun zamandır gündemde olan organ nakliyle ilgili yasanın güzel hazırlanmış, günün koşullarına uygun bir yasa olduğunu belirtti ve emek verenlere teşekkür etti.
Serdaroğlu, denetimden herkesin şikayet ettiğini belirterek, “Acaba bu yasa çıktıktan sonra denetimler doğru düzgün yapılacak mı? Tüzükler hemen çıkarılacak mı?” diye sordu; denetimle ilgili kaygılarını paylaştı.
Kanser hastalıklarına karşı önlemlere değinen Serdaroğlu, ilaçlanan sebzelerin kansere yol açtığını vurguladı ve Sağlık Bakanlığı’nın sağlıklı gıda denetimlerine ağırlık vermesini istedi.
Sağlık Yasası’nın çıkmamasından üzüntü duyduğunu ifade eden Ergün Serdaroğlu, Hasta Hakları Yasası ile birlikte Sağlık Yasası, Genel Sağlık Sigortası Yasası ve Döner Sermaye Yasası’nın el birliğiyle çıkarılması çağrısı yaptı.
Serdaroğlu, Girne Hastanesi’nde diyaliz bölümü bulunduğunu ama personel olmadığı için hizmet verilemediğini hatırlatarak bakanlığın bu soruna çare bulmasını istedi.
DİNÇYÜREK: “ÜLKENİN İHTİYAÇ DUYDUĞU BİR YASA”
Çevre ve Doğal Kaynaklar Bakanı Hakan Dinçyürek, “İnsan Hücre, Doku ve Organ Nakli ile İlgili Kuralları” düzenleyen yasanın, ülkenin ihtiyaç duyduğu bir yasa olduğunu vurguladı.
Meclis Genel Kurulu’nda UBP Milletvekili Zorlu Töre’den sonra söz alan ve Töre’nin çevre konsundaki bazı eleştirileri yanıtlayan Dinçyürek, organ nakli yasasına da değindi.
ÜSTEL: “YASANIN ÜLKEYE HAYIRLI OLMASINI TEMENNİ EDİYORUM”
UBP Milletvekili, Meclis Başkan Yardımcısı Ünal Üstel, ilgili yasanın tam teşekkülü olduğunu ifade ederek, yasasının genel kuruldan geçeceğine inanç belirtti.
Tüzüklerin ve etik kurulların düzenlenmesi için 1 yıl kadar süreye ihtiyaç olduğu yönündeki görüşünü ifade eden Üstel, bu yasanın sadece organla değil, doku ve hücre konusunda da düzenlemeler içerdiğini anımsattı.
Bir milletvekilinin geçtiğimiz günlerde karaciğer nakli olduğunu ifade eden Üstel, KKTC vatandaşlarının Türkiye’de kadavra sırasına giremediğini söyledi ve hastalar ile ailelerin yaşadığı sıkıntılarını anlattı.
Üstel, yasaya katkı koyan herkese teşekkür ederek, “Yasanın ülkeye hayırlı olmasını temenni ediyorum” dedi.
ŞAHALİ: “YENİ VE BÜTÜNLÜKLÜ BİR YASA ÇALIŞMASI YAPILDI”
CTP-BG Gazimağusa Milletvekili Erkut Şahali, 55/91 sayılı organ nakliyle ilgili halen bir yasa olsa da, uygulanabilir ve ihtiyaçları giderebilen bir yasa olmadığını kaydederek, bugün geçecek yasanın ülke sağlık tarihine önemli bir gün olarak kaydedileceğini söyledi.
Yeni ve bütünlüklü bir yasa çalışması yapıldığını anlatan Şahali, yasal altyapının hazırlanmasını bekleyen hastaların huzurlu bir ortamda, kendi yurtlarında operasyon geçirmelerini diledi.
Şahali, yasanın sağlık alt yapısının ve hizmetlerin miladı olması dileğinde de bulunarak, Meclis’te herkesin önceliğinin yurttaşlar, kurumlar ve sahip olunan olanaklar olduğunu belirtti.
“Bu çatı altında görev yaparken önceliğimiz yurttaşlarımızın her alanda en üst düzey hizmeti alabilmesidir” diyen Erkut Şahali, Cumhurbaşkanı’nın iade gerekçesinin fırsat eşitliği olduğunu kaydederek “İnsan sağlığı bir fırsat değil, zorunluluktur. Her hal ve koşulda gereken hizmet en üst nitelikte sağlanmalıdır” diye konuştu.
Şahali, yasanın tam da Meclis’ten geçme aşamasında yaşanan çatışmaya işaret ederek, bugün de sunulacak bazı değişikliklere rağmen oy birliğiyle geçeceğine inandığını kaydetti.
Erkut Şahali, yurttaşların beklentilerinin hiçbir gerekçenin arkasına itilemeyeceğini belirterek, yasanın bugün uzlaşıyla geçeceği umudunu dile getirdi.
Şahali özetle, “Bu parlamentonun odağında KKTC yurttaşları olmalıdır. KKTC yurttaşlarının elde edeceği menfaatler, günün sonunda sağlıklı bir geleceğe ulaşma hedefi olmalıdır. Hele konu sağlıksa, bu ön koşulun ötesinde herhangi bir muteber koşul olmaması gerekir. Umarım yasanın madde madde görüşülmesinde de bu konu dikkate alınır ve bu yasayı bekleyenlere ortam yaratılır” diye konuştu.
DERYA: “ÜLKE NÜFUSU DÜŞÜNÜLDÜĞÜNDE TEK BİR ORGAN NAKLİ MERKEZİNİN YETERLİ OLACAĞINI DÜŞÜNÜYORUZ”
CTP-BG Milletvekili Doğuş Derya, yasa çalışmasını yürütürken insan yaşamının ticaret nesnesi olmadığı konusu üzerinde çok durduklarını vurguladı.
Derya, normalde gösterdiklerinin beş katı hassasiyet göstererek, bu yasayı çalıştıklarını kaydederek, gerekli önlemler alınmazsa, KKTC’nin organ turizmi ve organ ticareti yapılabilecek bir ülke olacağını söyledi.
Organize suçların başında gelen organ ticareti konusunda devletin çok dikkatli olması gerektiğini vurgulayan Doğuş Derya, insan ticareti, mülteci hakları sorunları, seks köleliği gibi konularda sorunlar yaşandığına değindi.
Komite çalışması sırasında çok detaylı araştırmalar yaptıklarını belirten Derya, ülke nüfusu göz önünde bulundurulduğunda, tek bir organ nakli merkezinin yeterli olacağını düşündüklerini ifade etti.
Cumhurbaşkanı’nın fırsat eşitliği nedeniyle yasayı iade ettiğini kaydeden Doğuş Derya, özel hastanenin önceliğinin kar olduğunu; devletin ise böyle bir hakkı olmadığını söyledi. Derya, devletin sağlık ve eğitim gibi kamu hizmetlerini vermesi gerektiğini vurguladı.
Özel sektör hastanesiyle devleti eşit görmenin, sosyal devlet anlayışıyla bağdaşmadığını, o yüzden Cumhurbaşkanı’nın yasayı iade ederken verdiği görüşü de, buna katılan “sosyal demokrat anlayışı” da doğru bulmadığını dile getiren Doğuş Derya, Tabipler Birliği’nin ihbarıyla bir özel hastanede denetim yapmak isteyen Sağlık Bakanlığı’nın bu hastaneye giremediğini hatırlattı.
CTP-BG Milletvekili Doğuş Derya, denetimlerin nasıl yapılacağının yönetim anlayışıyla bağlantılı olduğunu ifade ederek, yasanın uzlaşıyla geçmesi için çok fazla taviz verdiklerini; aslında organ naklini sadece devletin yapmasını savunduğunu ancak yasada 5 yıl öngörülen sürenin komitede 2’ye indirilmesine şerh koyduklarını anlattı.
Derya, devlete özel kurum baskılarının görülmesi için konuştuğunu vurgulayarak, milletvekillerinin özel kurumların değil, halkın temsilcisi olduğunu kaydetti.
ÇAVUŞOĞLU: “EĞER DENETİM DOĞRU YAPILIRSA, HERKES İŞİNİ DOĞRU YAPARSA, ENDİŞELER ORTADAN KALKAR. BURADA MESELE DEVLETTİR”
UBP Milletvekili Nazım Çavuşoğlu da söz alarak, ilgili yasanın hazırlanmasında emeği geçenlere teşekkür etti ve Meclis’te yapılan konuşmalardan yararlanmak gerektiğini belirtti.
Çavuşoğlu, organ nakliyle ilgili yasanın eksiksiz çıkması gerektiğini çünkü yasaların tadillerinin çok zaman alacağını söyledi.
Nazım Çavuşoğlu, gerekirse yasayla ilgili uzun bir çalışma yapılmasını ve olası eksikliklerin giderilmesini önerdi.
Devletin özel hastanelerden hizmet almasının kötü bir şey olmadığını da ifade eden Nazım Çavuşoğlu, “Eğer denetim doğru yapılırsa, herkes işini doğru yaparsa endişeler ortadan kalkar. Burada mesele devlettir” dedi.
Nazım Çavuşoğlu, yasa geçtikten sonra hep birlikte organ bağış kampanyaları düzenleyeceklerini de belirtti.
ARABACIOĞLU: “BAZI KİŞİLER ‘ÜÇÜNCÜ ÜLKEDEN GELENLERE NASIL ORGAN NAKLİ YAPABİLİRİM’ PEŞİNDE KOŞUYOR”
DP-UG Milletvekili Mustafa Arabacıoğlu, yasaya emek verenleri kutladı ve yasanın oy birliğiyle geçeceğini söyledi.
Organ naklinde vatandaşlara yönelik bir sorun olmadığını ancak üçüncü ülke vatandaşlarına organ naklinin nasıl yapılacağı konusunda tartışma bulunduğunu ifade eden Arabacıoğlu, organ, doku ve hücre plantasyonları konusunda bilgi aktardı.
Arabacıoğlu, yasadaki önceliğin ne olduğunun düşünülmesi gerektiğini belirterek, öteki konularda dünya nasıl yapıyorsa o yönde düzenlemeye gidilebileceğini belirtti.
Mustafa Arabacıoğlu, özel hastane ve merkezlere organ nakli yetkisi verilme süresinin devletin denetiminde olması gerektiğini söyledi.
İlk defa bir yasa konusunda bu kadar çok kulis yapıldığına tanık olduğunu da ifade eden Arabacıoğlu, bazı kişilerin “üçüncü ülkeden gelenlere nasıl organ nakli yapabilirim” peşinde koştuğunu belirtti.
ALKIŞLANDILAR
Doğuş Derya ve Mustafa Arabacıoğlu’nun konuşmaları izleyici koltuklarında oturanlar tarafından alkışlandı.
Oturumu yöneten UBP Milletvekili Zorlu Töre, iç tüzüğe göre bunun yapılamayacağı konusunda uyardı. Töre, alkışın eşitsizlik yarattığını belirtti ve zaten yasak olduğunu hatırlattı.
SUCUOĞLU: “YASANIN OLUMLU OYLARLA, MÜMKÜNSE OY BİRLİĞİYLE GEÇMESİNİ İSTİYORUM”
UBP Milletvekili Faiz Sucuoğlu, yasayla ilgili uzun süren tartışmalar olduğunu ifade ederek, “Yasanın olumlu oylarla, mümkünse oy birliğiyle geçmesini istiyorum” dedi.
Sağlığın politikası olamayacağını ifade eden Sucuoğlu, nakillerin özelde veya devlette yapılmasında hergangi bir endişe görmediğini söyledi.
Sucuoğlu, Dünya Sağlık Örgütü’nün organ nakli konusundaki bir açıklamasını okuyarak, yasanın çalışabilir hale gelmesi için tüzüklere gerek olduğunu söyledi.
Faiz Sucuoğlu, “Organ bağışı konusunda çok cimriyiz. Kadavra organ naklinde ciddi bir yüzdelik tutuyor.
