Ülkü Şekerci

Özellikle Lefkoşa ve Gazimağusa’daki kira fiyatlarının döviz üzerinden belirlenmesi, gerek vatandaşların gerekse ülkemizde bulunan yabancıların ve de öğrencilerin büyük sıkıntılar yaşamasına neden oluyor. Konuyla ilgili olarak gazetemiz DETAY’a konuşan ülkenin tanınmış ekonomistlerinden Mehmet Saydam, çözümün ‘Mortgage Sistemi’nde olduğunu vurgulayarak gerek hükümete ve de gerekse mülk sahiplerine önerilerde bulundu.

İNGİLİZ STERLİNİ HALEN REVAÇTA

Saydam, diğer ülkeler gibi KKTC’nin de serbest ekonominin geçerli olduğu bir piyasaya sahip olduğunu belirterek, herkesin dilediği para birimi üzerinden fiyat belirleyip satma özgürlüğüne sahip olduğunu kaydetti.

Türk Lirası’nın geçmiş dönemlerden bu yana yüksek enflasyon ve değer azalışına maruz kaldığını hatırlatan Saydam, İngiliz sömürgesi döneminden bu yana ülkede bir çok ürünün İngiliz Sterlini üzerinden fiyatlandırıldığını kaydetti.

DEVLET NE YAPABİLİR?

Saydam, konuyla ilgili olarak devletin “ev kiraları artık Türk Lirası olacak” şeklinde bir yaptırım uygulamasının mümkün olmadığını vurgulayarak, kira üzerinden yine devletin kasasına giren %10 stopaj vergisini TL için %5, her türlü döviz için %15 olarak uygulaması, ev sahiplerinin TL üzerinden fiyatlandırmasının önünü açabilir dedi.

Devletin stopaj vergisi üzerinde oynamasının bir çözüm olduğu kadar, büyük bir risk de taşıdığını vurgulayan Saydam, “bu noktada eğer piyasa halen İngiliz Sterlini’nde ısrar ederse ev kiraları otomatik olarak zamlanacaktır” dedi.

ARZ TALEP DENGESİ ÖNEMLİ

Böyle bir uygulamanın kiralarını yükseltme sebebini de açıklayan Saydam sözlerine şu şekilde devam etti;  “ekonominin temeli arz-talep dengesidir. Özellikle Lefkoşa bölgesinde son iki yıl içerisinde artan nüfusa karşılık hemen hemen kiralık bir daire bulmak mümkün değildir. Her yıl artan öğrenci sayısı, buna ek olarak çalışmak için ülkemize gelen iş gücü nüfusunun hızla artması neden olmaktadır. Bu hızlı artışa karşın ülkedeki ev sayısı artmamakta ve boşalan eve hemen yeni bir kiracı girmektedir. Ev sahipleri kiracı arayışına girmeksizin evlerini kiralamakta oldukları için fiyatların TL’ye dönmesi şu etapta bu nedenlerle mümkün değildir.”

DEVLETE 3 ÖNERİ

Ekonomist Mehmet Saydam, devlete yönelik önerilerde bulunarak, devletin emlak sektöründe yapabileceği belirli düzenlemeler ile piyasadaki ev fiyatlarının ve kira fiyatlarının aşağıya inmesi ve hatta Türk Lirası’na dönmesinin mümkün olabileceğini vurguladı.

20 YILLIK VADELİ KREDİ

Saydam açıklamasının devamında devletin alabileceği önlemleri 3 madde ile sıraladı. Saydam ilk olarak Türkiye’de uygulamaya başlandığı üzere, ev kredileri 10 yıllık vadeden çıkartılarak ‘Mortgage Sistemi’ kapsamında 20 yıllık vadelere uzatılmalı dedi.

PLANLI KALKINMA

Saydam ikinci önerisinde planlı bir şekilde konut yapımı için ülkemizde tüm bankaların belirli oranda katılacağı ve sosyal konut tipinde belirli standartlarda evler inşa edileceği bir yaptırıma gidilmesi gerektiğini belirterek, vatandaşın ev sahibi yapılması gerektiğini kaydetti. 

“Hiçbir mantığa sığmayan bir yabancının sadece bir ev alabilmesini sağlayan ve sektörü öldüren yasal düzenleme yürürlükten kaldırılmalı” diyerek son önerisini de sunan Saydam, ev satışlarının hızlandırılarak arzın arttırılması gerektiğine dikkat çekti.

Saydam sözlerine şu şekilde devam etti;

“Böylece, ekonomi kendi dinamikleri içerisinde sektördeki ev fiyatlarını artan arz dolayısı ile ucuzlatacak, buna bağlı olarak da kira bedelleri de düşecektir. O zaman ev sahipleri evlerin boş durması riskini göze alamayıp, bir rekabet içerisinde fiyat indirimleri ve Türk Lirası bazlı satış ve kira uygulamalarına geçebileceklerdir.”