Mağusa’da dövme sanatı ile binlerce kişinin yaşamına dokunan Serhat Atay, dövme işleminin kişinin yaşamını etkilediğini vurgulayarak, karar verme aşamasında iyi düşünülmesini istedi.
Tavsiyeleri ile, bu sektörde ekmek kazanmasına rağmen, vatandaşları doğru yönlendiren Atay, özellikle ailelere çocuklarının istemesine rağmen, dövme konusunda aceleci olmamalarını tavsiye etti.
Dövme için “22 ve 23 yaş” sonrasını öneren Atay, kendisinin 16 yaşından düşük kimseye dövme yapmadığını, ailelerin onayı olması halinde ise 18 yaşındaki gençlere dövme yaptığını belirtti.
Artık dünyada dövme sanatının bir meslek haline geldiğini vurgulayan Atay, Esnaf ve Zanaatkarlar Odası çatısı altında bazı çalışmalar yaptıklarını söyledi. Dövme sanatı ile uğraşan kişilerin “esnaf” olduğunu ve belli bir bilinç düzeyine ulaşması gerektiğini anımsatan Atay, devletin de bu alandan vergi kazanması gerektiği üzerinde durdu.
Kendisinin “vergi dairesinde kayıtlı ilk dövmeci” olduğunu söyleyen Atay, kimlik kartında da meslek olarak dövme sanatçısı yazdığını hatırlattı.
Soru: Bize biraz kendinizden bahseder misiniz?
Serhat Atay: Adım Serhat Atay, 1979 Mağusa doğumluyum. Bütün eğitim sürecime İlkoklul, Ortaokul, Lise ve Üniversite olmak üzere Mağusa’da devam ettim. Şu anda da dövme sanatı ile uğraşmaktayım. 2007 yılından beri yani 9 yıldır kendi stüdyomu işletmekteyim. Daha öncesinde ise sezonluk olarak Agia Napa ve Limasol olmak üzere Güney Kıbrıs’ta 1 yıla yakın çalıştım.
Soru: Dövme sanatının bir eğitimi var mı? Ya da kendiliğinden mi öğreniliyor?
Serhat Atay: Dövme sanatında temel eğitim vardır. Sonuçta bir çıraklık süreci olması lazımdır. Bu meslekte bir sanat olduğu için temel eğitimin daha çok usta çırak ilişkisi içerisinde olması gerekir. En az iki yıl profesyonel bir stüdyoda ve iyi bir sanatçının yanında çıraklık yapılması gerekir.
Soru: Yapılan iş tamamen sanat ve yeteneğe bağlıdır, peki bu çocukluktan gelen bir yetenek mi?
Serhat Atay: Bazı insanlar sadece dövmeci olabilir. Kendisine getirilen bir motifi sadece vücuda doğru bir şekilde kopyalayabiliyorsa ille de sanatçı olmasın gerek yok. Ancak işin bir de marketing kısmı var. Yani sonuçta bir talep vardır ve o talebin karşılanması lazım. Dolayısı ile bu meslekte herkesin müthiş yetenekli bir sanatçı olmasına da bence gerek yoktur. Bazı insanların toplumdaki talebi giderecek şekilde olmaları yeterlidir.
Ancak işin en güzel en derinlikli yanı tabii ki sanatçı olmaktır. Ancak kendinizi geliştirebilirseniz iyi bir dövme sanatçısı olursunuz.
Soru: Biliyorsunuz ki günümüzde gelişen ve değişen çağa da ayak uydurmak gerekiyor, bu bağlamda dövmenin de tarihçesinden biraz bahsedebilir misiniz?
Serhat Atay: Dövmenin Kıbrıs’taki tarihine baktığımızda, İngiliz ve Amerikan askerlerinden görüldüğünü biliyorum. Kıbrıs’ta bir dönem İngiliz idaresi olması ve Alayköy girişinde Amerikan üssü olmasından ötürü ilk Amerikan ve İngiliz askerlerinde insanlarımız tarafından dövme görüldü.
1950 yıllardan 70’li yıllara kadar dövmeler toplumsal mücadeleden etkilenirdi. Bayrak, Kıbrıs bayrağı, ay yıldız, silah, Kıbrıs haritası gibi motifler çok tercih edilirdi.
Çünkü o dönemde insanlar 4 yıl askerlik yapıyordu. Ancak daha sonra kadın figürleri de yapılmaya başlandı. Dövmeler tükenmez kalem kırılarak içindeki mürekkap alınmak sureti ileyapılıyordu.
90’ların sonlarına doğru ben de dahil birkaç arkadaş Kıbrıs’ta dövmeye profesyonel olan elektrikli dövme aleti ile uygulamaya başladık.
Tabi internetin yaygın olmadığı o yıllarda da zorlandık, örneğin internete bakıp şekil bulmak gibi konularda zorluklar yaşıyorduk.
90’lı yıllardan sonra dövme sanatı ülkemizde gelişmeye başladı. Malzemelere ulaşılmaya başlandı. İnternetten daha çok bilgiler ve videolar alınmaya başlandı.
KKTC’de vergi dairesine kayıtlı ilk dövmeci benim adıma açıldı. Gazimağusa ve Girne’de daha önceden dövmeciler vardı ancak vergi dairesine kayıtlı değillerdi. Başka meslekler altında yan iş olarak yapılmaktaydı.
Daha sonraları kimlik kartım, passportum ve ehliyetimin üzerinde mesleğim dövme sanatçısı olarak yazmaya başladı.
Esnaf ve Zanaatkarlar odasından yeterliliği olmayan kişilerin yasal izin ve sertifikaları olmadan dövme stüdyosu açamaması için kontrol talebinde bulunduk.
Geçen yıl yeni başlayan arkadaşlara ilk defa uygulamalı sınav yaptık. Kısaca meslek bir yerlere geliyor.
Soru: Sektörel bir birliktelik var mı?
Serhat Atay: Var gibi ancak çok da başarılı değil. Derneğimiz bulunmamaktadır ancak Esnaf ve Zanaatkarlar Odası artık yeni bir prosedür uygulamaya başladı ve belediyelere dövme sanatçısı diploması olmayan kişilere vergi levhası verilmeyecek şeklinde bir yazı gönderdi.
Tabii ki bir birlik kurulması gerekmektedir. Özellikle biraz öncede bahsettiğimiz gibi her önüne gelenin dövme salonu açmaması, dövme sanatı diploması şartı ve özellikle şağlık ve hijyen konusunda sık denetlemelerin yapılmasını savunmak amacı ile bir birlik kurulması gerekmektedir.
Soru: şu an bu işle uğraşan kaç kişi var?
Serhat Atay: Eskileren kalma 7 kişi vardır, ancak son yapılan sınavla beraber dövme sanatçısı diploması olan 13 kişi bulunmaktadır.
Soru: Peki dövme nedir kısaca anlatır mısınız?
Serhat Atay: Dövmenin bir çok tanımı vardır, bence dövme bir bireyin kendi iç dünyasının dışa yansımasıdır.
Soru: Vücuda yapılan dövmenin daha önce dönüşü yoktu, ancak günümüzde dövmenin dönüşü mümkün mü?
Serhat Atay: Tamamen olmasada yüzde 80-90 etkili olan lazer yöntemleri ile dövme silinebiliyor. Daha önce lazer ile deride de yanma olabiliyordu ancak şimdi epilasyon sayesinde lazer sadece boyayı etkiliyor, solduruyor, deriye herhangi bir etkisi olmuyor.
Eğer yapılan dövme profesyonel biri tarafından yapılmışsa ve dermal tabaka yani kıl kökünün biraz altından yapılmışsa çok derine inilmemişse, deri çok fazla yaralanmadıysa, silme olayı da o kadar kolay olabiliyor.
Soru: Dövme sanatçısı olarak dövme yaptırmak isteyenlere ne önerirsiniz?
Serhat Atay: Ben öncelikle dövme yaptıracak kişilerin fiziksel olgunlukta olmasını gerekiyor. 15-16 yaşındaki kişilerin dövme yaptırmasını pek önermiyorum. Küçük gördüğümden değil, tabi ki onlarda bir bireydir, ancak bu işte bir fiziksel gelişimin tamamlanmış olması gerek.
Halen daha büyüyen, kemiği gelişen, derisi genleşen bir bedene dövme yapılması çok doğru bir şey değil.
Dövme yaptıran birinin en azından 18-19 yaşında olması gerekmektedir diye düşünüyorum.
Soru: Peki 18 yaşından önce dövme yaptırılabilir mi ya da aile refakatinde yapılabilir mi?
Serhat Atay: Benim stüdyomda 18 yaş sınırı vardır, ancak 18 yaş altı için anne veya baba gelip bana kendi izninin olduğunu söylerse, ben yine de caydırmaya çalışırım. Olabilecek zararları anlatırım.
Yok ısrarla izin verirse, o zaman dövmeyi yaparım. Ancak bu uygulamayı da 16-17 yaşındaki çocuklara yaparım, artık 16 yaşından küçüklere aileleri izin verse bile dövme yapmıyorum.
Soru: Peki bu şekilde ısrar edenler oluyor mu?
Serhat Atay: Ne yazık ki çok oluyor.
Soru: Dövme yaptırma süreci nasıl başlar?
Serhat Atay: Dövmenin zaman içerisinde tarzları oluşmuştur, eskiden geleneksel dövmeler vardı, işte kabile dövmeleri vardı, Japon tarzı, Yenizelanda tarzı dövmeler vardı, ancak yıllar geçtik sonra neredeyse her yıl yeni bir tarz çıkıyor.
Günümüzde insanlar daha çok sosyal medyada gördükleri şekillerle bize geliyorlar. Bize getirilen şekillere göre kişileri yönlendiriyoruz. Çok popüler, çok yapılan şekillere yönelmemeleri konusunda biz uyarıyoruz.
Soru : Dövmenin de bir modası var mı?
Serhat Atay: Var tabii ki. Bu yılki moda Geometrik şekiller. İşte herkes bir üçgen bir yuvarlak gibi minimalizm etkisindeki trendi takip ederek dövmelerini seçiyorlar.
Bir dönem yıldız iken şimdi üçgen, yuvarlak, düz çizgi gibi geometrik şekiller revaçta.
Soru: Sizin en çok sevdiğiniz veya tavsiye ettiğiniz tarz nedir?
Serhat Atay: Ben abstrakt yani soyut temalı tarzları daha çok severim. Bu dövme sanatında biyoorganik diye geçer, ama ille de onu yapmak istiyorum diye bir şey yok, ben o tarzı çok seviyorum.
Ancak fantazirealizm de hoşuma giden bir tarz.
Kıbrıs’ta nüfus yeterli olmadığı için kendi tarzımıza yönelme şansımız da pek fazla değil. Kendi özel müşterilerime kendi tarzlarımı öneriyorum ancak genel anlamda her tarz üzerinde çalışıyorum.
Soru: Geçiminizi sadece Dövme sanatıyla mı sağlıyorsunuz?
Serhat Atay: Evet, sadece bu iş ile geçimimi sağlıyorum.
Soru: Dövme yaptıran duramaz, sürekli dövme yapar diye klişe bir söz var, bu doğru mu?
Serhat Atay: Evet böyle bir durum var. Tabi bu biraz da kişiye bağlı. Bu konu hakkında ben de çok düşündüm, araştırdım.
Bir antropoloğun bakış açısına göre dövme, insanın kişisel özgüvenini arttırıyor.
O yüzden insan bir defa dövme yaptırdıktan sorna aynaya baktığında duruşu bile değişiyor. Yaptırdığı dövmeyi çevresine göstermek istediği için sürekli duruşu değişir, hareketi değişir ve o dövmeye gösterilen ilgi o insanda özgüven uyandırır.
Soru: Daha çok kimler dövme yapar, bayanlar mı erkekler mi?
Serhat Atay: Bayanlar daha çok sahip oldukları çocuklarının isimlerini dövme olarak yaptırıyor. Şu an hem erkekler hem kadınlar dövme yapıyor. Daha önceki yıllarda erkekler daha çok dövme yaptırıyor diyebilirdim, ancak şu anda kadın erkek herkes dövme yaptırıyor.
Soru: Dövme yaptırmak isteyenlere tavsiyeleriniz nelerdir?
Serhat Atay: Öncelikle doğru sanatçıyı seçsinler. Yapılan işleri iyi incelesinler. Hijyen konusunda önemli olan bilgileri araştırıp seçtikleri stüdyonun standartları uygulayıp uygulamadığını iyice araştırsınlar.
Seçecekleri şeklin anlık hevesle trendlere göre seçmesinler. Dövmeyi yaptıracakları bölgeyi de iyi seçmeleri gerekiyor. Boyun ve el kısmına bir meslek sahibi olduktan, belli bir seviyeye geldikten sonra yaptırmaları bence daha doğru olur. Çünkü 20’li yaşlardan 30’lu yaşlara kadar kariyer gelişimi devam ettiğinden dolayı vücudun görünen bölgelerine yapılan dövmeler kişinin önünü tıkayabilir.
Örneğin avukat olacaksanız veya önemli bir şirketre çalılşacaksanız, kısacası önemli bir mevkide çalışacaksanız çok görünen yerinizde dövme yaptırmayı tercih etmemelerini öneririm.
Soru: Dövme yapma yaşı kaçtır?
Serhat Atay: Fiziksel gelişimi göz önünde buldurursak , kızlarda 17-18, erkeklerde 20-21, çünkü erkeklerin fiziksel gelişimi 22-23 yaşına kadar sürüyor. Ancak zihinsel gelişim olarak bu durum çok farklı. Bence en doğru yaş 22-23 yaş ve sonrası.
Soru: Dövmede yanlış bilinen konu varmı?
Serhat Atay: Dövme acil zaruri bir ihtiyaç değildir. Dövme bir ayakkabı, bir pantolon veya gözlük gibi birşey değildir.
Dövme kişinin bireysel yaşamını etkileyecek ve uzun yıllar boyunca vücudunda taşıyacağı önemli bir simgedir. O yüzden dövmeyi bakkaldan sakız alır gibi değilde ince eleyerek sık dokuyarak yaptırmak gerekiyor, o yaptırdı ben yaptırayım yaklaşımı ile dövme yaptırılmamalıdır.
