Suna ERDEN 

KKTC’nin 2016 bütçesi, 4 milyar 476 milyon 452 bin TL olarak öngörülürken, Bakanlar Kurulu’nca onaylanan “2016 Mali Yılı Bütçe Yasa Tasarısı” 13-25 Kasım tarihleri arasında Cumhuriyet Meclisi Ekonomi, Maliye, Bütçe ve Plan Komitesi’nde ele alınacak. 

Gelir ve Vergi Dairesi eski Müdürü, Vergi Uzmanı Göksel Saydam, mahalli gelirlerin vergilerden elde edildiğini, Fiyat İstikrar Fonu Gelirinin (FİF) ise ithal ürün satışlarından elde edilen dolaylı gelirler olduğunu ifade ederek, döviz artışından dolayı ithal ürün satışlarının düştüğünü, bu nedenle FİF’ten beklenilen gelirin elde edilemeyeceğini ifade etti. Star Kıbrıs’a konuşan Saydam, ayrıca döviz artışından dolayı oluşan farkın kurumlar vergi gelirlerinde de düşüşe neden olacağını, kurumların aradaki farkı kur gideri olarak gösterdiklerini, dolayısı ile vergiden düştüklerini söyledi. 

Saydam, öngörülen bütçenin 4 milyar 476 milyon 452 bin TL olduğunu, devletin sadece yerel bankalara 4 buçuk milyon TL borcu bulunduğunu, kurumlara kefil olduğu için ise kamu iktisadi borçları olduğunu belirterek, “Önümüzdeki tablo iç açıcı değil” dedi. 

DEVLETTEN ALACAĞI OLAN ÇOK 

Göksel Saydam, devletin hayvancı, çiftçi, narenciyeci, turizmciye de borcu olduğunu, eksi bakiye ile yeni bütçe hazırladığını dile getirirken, Kıbrıs Türk Çiftçiler Birliği Genel Sekreteri İbrahim Alkan, Kıbrıs Türk Narenciye İhracatçıları Birliği Başkanı Gökhan Saraç ve Kıbrıs Türk Turizm ve Seyahat Acenteleri Birliği Başkanı Orhan Tolun,2014-2015 yıllarına ait devletten alacakları olduğunu vurguladı. 

ÇİFTÇİ: ESKİ BAKİYE BÜTÇE DENGESİNİ BOZUYOR 

Kıbrıs Türk Çiftçiler Birliği Genel Sekreteri İbrahim Alkan, çiftçinin doğrudan gelir desteği ücretinin henüz ödenmediğini, Cuma gününe kadar ödeneceğine dair sözler verildiğini söyledi. 

Alkan, Mazot paralarının da bir kısmının verilmediğini ifade ederek, “çiftçi için ayrılan bütçe bakiye borcu olmasaydı yeterliydi. Ancak devletin 65 milyon TL bakiye borcu olduğu için her yıl yeni bütçeden eski borcu ödemek zorunda kalıyor. Böylelikle yeni bütçedeki para bakiye borcuna harcanıyor” dedi. Alkan, bu yıl yaşanan sıkıntıların yaşanmaması için fazladan 65 milyon TL ek kaynak ayrılması gerektiğini vurguladı. 

NARENCİYE ÜRETİCİ VE İHRACATÇISI: TEŞVİKLERİN YARISI ÖDENMEDİ 

Kıbrıs Türk Narenciye İhracatçıları Birliği Başkanı Gökhan Saraç ise narenciye üreticisinin 2015 yılı doğrudan gelir desteği ücretlerinin henüz ödenmediğini, narenciye ihracat teşvik primlerinin de yarısının ödendiğini, geriye 8 milyon TL kaldığını ifade etti. 

Saraç,2016 yılı itibari ile ihracat teşvik primleri için 20 milyon bütçe ayrılması gerektiğini ifade ederek, “ Dövizdeki artıştan dolayı 20 milyon TL bütçe ayrılması gerekiyor ancak daha ortada bir görüşme yok, ilgili tarafların bir araya gelip görüşmesi gerekiyor” dedi. 

TURİZMCİ: DAHA FAZLA KAYNAK LAZIM 

Kıbrıs Türk Turizm ve Seyahat Acenteleri Birliği (KITSAB) Başkanı Orhan Tolun da 2014 yılına ait teşvik primlerini alamayan turizmciler olduğunu, durum böyleyken bazı turizmcilerin 2015 yılına ait teşvik primlerini aldığını, ortada adil olmayan bir dağıtım olduğunu dile getirdi. 

Tolun,2016 bütçesinde turizm için 15 milyon TL kaynak ayrılacağına dair duyumlar aldıklarını, bu oranın çok yetersiz olduğunu, en az 50 milyon TL kaynak ayrılması gerektiğini belirterek, turizm bütçesinin artırılmaması halinde tam anlamıyla bir kaos yaşanacağını ifade etti. 

SAYDAM, “DEVLET GELİRLERİ DÜŞECEK” 

Saydam, Fiyat İstikrar Fonu (FİF) gelirlerinin ithalat gelirleri olduğunu, bütçede FİF’ten 603 milyon 700 bin TL gelir elde edilmesinin öngörüldüğünü ifade ederek, “İthalattan elde edilmesi planlanan gelir tutarının beklenilenin altında olacağını düşünüyorum. Alım gücünün düşmesine paralel olarak ithal ürünlerin satış oranlarının da düşmesi ile FİF gelirleri de azalacak” dedi. 

Döviz artışından dolayı kurumlar vergisinde de düşüş olacağını kaydeden Saydam, “2015 yılında dövizin yüzde 35 oranında değer kazanması ile vergi yükümlülerinin bu sene ödeyeceği kurumlar vergisi daha düşük olacak. Şirketler aradaki farkı kur gideri olarak gösterecek ve böylelikle kurumlar vergisinden beklenilen gelirlerde de azalama olacak” ifadelerini kullandı. 

SADECE BANKALARA 4 BUÇUK MİLYON BORÇ 

Devletin, Narenciyeci, Hayvancı, Turizmci, Çiftçinin yanı sıra yerel bankalara da borçlu olduğunu ifade eden Saydam şunları söyledi: “2016 yılı bütçesi hazırlansa ne olacak. Alacaklılar kapıda bekliyor. Narenciyeci, Hayvancı, Turizmci, Çiftçinin 2014-2015 yılına mahsus alacaklarının yanı sıra devletin yerel bankalara 4 buçuk milyar TL borcu bulunuyor. 

Devletin bankalara borcu 2010 yılından 2014 yılına kadar yüzde 167 oranında arttı. Ayrıca devlet kamu kuruluşları için de kefil durumunda. Eğer bu kurumlar borçlarını ödeyemezse bankalar devletin kapısını çalacak. Mesela Sosyal Sigortalar emekli maaşlarını ödeyebilmek için her ay 68 milyon TL kredi alıyor. Yarın bu borçlar ödenmezse devlet bütçeden karşılamak zorunda kalacak.” 

IMF YERİNE TÜRKİYE 

Bütçede tasarısında Türkiye Cumhuriyeti’nden kredi alınmasının öngörüldüğünü kaydeden Saydam, “TC bize bu paraları borç olarak veriyor. Yani diğer ülkeler IMF’ye borçlanıyor, biz de TC2ye borçlanıyoruz ancak aramızda kan bağı olduğu için TC verdiği kredilerin peşine pek fazla düşmüyor. Belki günün birinde jest yapıp kredi borçlarımızı siler” dedi. 

YENİ YATIRIMLARA PAY YOK 

Saydam, ekonomi ile ilgili ciddi önlemler alınmadığını ifade ederek sözlerini şöyle sürdürdü: “Bu gelirlere bakıldığında devletin bu bütçe ile yatırımlara pay ayırması çok zordur. TC’ nin finanse ettiği projeleri hariç, yeni yatırımlara yeterli pay ayrılamayacak. İç kaynak geliri için tekrar yerel bankalardan borç almaya gitmesi halinde de durum daha kötü olacak. Saydam, öte yandan hayvancı, çiftçi, narenciyeci, turizmcinin de alacağı olduğunu belirterek, “önümüzdeki tablo iç açıcı değil” dedi.