Türkiye Cumhuriyeti Lefkoşa Büyükelçiliği’nin hazırladığı 2014 Ekonomi Raporu’na göre KKTC’de 2014 yılı içerisinde beklenen iyileşme yaşanmadı. Ekonominin standartlarının bir nebze de olsa iyileştirilmiş olmasına rağmen “Sürdürülebilir Ekonomiye Geçiş” programının tam olarak uygulanmadığı belirtildi
AKÇA: YETERLİ DEĞİL: Geçtiğimiz günlerde görevini Derya Kanbay’a devreden TC Lefkoşa Büyükelçisi Halil İbrahim Akça’nın imzasıyla yayınlanan raporda Akça bir de sunuş yazısı kaleme aldı. Akça, “Sürdürülebilir Ekonomiye Geçiş” programının ikinci yılında reform nitelikli tedbirlerin hayata geçirilmesinde yeterli ilerlemenin sağlanamadığını ifade etti
EN FAZLA İŞSİZLİK GENÇ NÜFUSTA: Rapora göre en fazla işsizlik genç nüfusta. 2013 yılında yüzde 17.1 olan genç nüfusun işsizlik verileri bu yıl artarak yüzde 17.9’a yükseldi. Türkiye ve Güney Kıbrıs ile kıyaslandığında bu oran düşük kalıyor
PERSONEL GİDERLERİ BÜTÇENİN YÜZDE 42’Sİ: KKTC mahalli bütçesinin yüzde 42.7’sinin personel giderlerine harcandığı ifade edildi. 2014 yılında TC bütçesinde bu oran yüzde 29, Güney Kıbrıs bütçesinde ise yüzde 29 olarak kayıtlara geçti. Oranlara bakıldığında KKTC personel giderinin bütçedeki ağırlığının oldukça fazla olduğu yorumu yapıldı
TC YARDIMLARI 893 MİLYON TL: 2014 yılında Türkiye Cumhuriyeti’nin KKTC bütçesine yaptığı yardım ise 893 milyon TL olarak açıklandı. Kamu borcunun milli gelire oranı ise 2014 yılında önceki yıla kıyasla 6.7 puan artışla yüzde 154.2’den yüzde 161’e yükseldi
Bertuğ TOPAL
Türkiye Cumhuriyeti Lefkoşa Büyükelçiliği’nin hazırlamış olduğu 2014 yılı Ekonomik Durum Raporu’na göre Türkiye ile KKTC arasında imzalanan “Sürdürülebilir Ekonomiye Geçiş” programının ikinci yılı olan 2014 yılında reform nitelikli tedbirlerin hayata geçirilmesi konusunda yeterli ilerleme sağlanamadı.
Rapora göre yeterli ilerlemenin sağlanamamasına karşın özelleştirme ve kamu kesiminin verimsizliği konusunda reform ihtiyaçları somutlaştırılmış ve dönüşüm konusunda algı düzeyi yükseltildi.
Türkiye Cumhuriyeti Lefkoşa Büyükelçiliği Yardım Heyeti tarafından hazırlanan rapor ile KKTC’deki ekonomik durum gözler önüne serildi.
Ekonomik Rapora göre bazı istatistiklerde 2013 yılına göre ilerleme sağlanırken bazı konularda ise istenilen gelişimin sağlanamadığı ifade edildi.
Akça: Yeterli ilerleme sağlanamadı
Geçtiğimiz günlerde görevini Derya Kanbay’a devreden TC Lefkoşa Büyükelçisi Halil İbrahim Akça’nın imzasıyla yayınlanan raporda Akça bir de sunuş yazısı kaleme aldı.
Akça, KKTC ekonomisini devlet yapısının kurumsallaşma sürecinin devam etmesinin ve izolasyonların sürmesi nedeniyle KKTC ekonomisinin halen daha yardıma ihtiyaç duyduğuna vurgu yapıldı.
Akça, TC-KKTC arasında imzalanan “Sürdürülebilir Ekonomiye Geçiş” programının ikinci yılı olan 2014 yılında reform nitelikli tedbirlerin hayata geçirilmesinde yeterli ilerlemenin sağlanamadığını ifade etti.
Akça, kamunun ödediği maaşlara dayalı yürüyen, ancak Güney Kıbrıs ile kapıların açılması sonucu etkinliğini yitiren kamu ağırlıklı ekonomiden turizm ve yükseköğretim sektörlerinin öncülüğünde reel sektör odaklı ekonomiye geçiş konusundaki ilerlemenin umut verici olduğunu belirtti.
Gelişmeler umut verici
2014 KKTC Ekonomi Raporu’na göre 2013 yılına göre birçok noktada gelişme ve ilerleme sağlandığı ifade edildi.
Enflasyon oranına bakıldığında 2013 yılında yüzde 10.2 olan enflasyon 2014 yılında yüzde 6.5’e geriledi. Yine istihdama bakıldığında ise 2013’te 97 bin 867 olan rakam, 2014 yılında 103 bin 149’a yükseldi.
İşsizlik oranı ise yüzde 0.1 düşerek yüzde 8.3’e geriledi. Turist sayısında yaşanan artış ise sektörün gelişiminde ve rapora yansımasında da yerini aldı. KKTC’ye gelen turist sayısı 2013 yılında 1 milyon 232 bin 753 iken 2014 yılında bu rakam 1 milyon 366 bin 77’ye yükseldi.
Reel büyüme hızı standardın üstünde
Yine TC Lefkoşa Büyükelçiliği’nin raporuna göre reel büyüme hızlarında KKTC’nin 2014 yılında iyi bir büyüme hızına ulaştığı görülüyor. 2014 yılında Amerika Birleşik Devletleri ve Japonya gibi büyük devletlerin büyüme hızı yüzde 1.8 ile yüzde 2.4 oranında olurken KKTC’nin büyüme oranı kendi ölçeğinde yüzde 4.3’ü buldu.
Gelişmekte olan ülkelerin büyüme hızlarına bakıldığında bu oran yüzde 4.6 olurken KKTC bu oranın sadece yüzde 0.3 altında kaldı.
Sadece tarım ve mali sektör daraldı
Rapora göre Nisan 2015 tahminlerine göre 2013-2015 program döneminin ikinci yılı olan 2014 yılında tarım ve mali sektör dışında tüm sektörlerin büyümeye pozitif katkı verdiği ifade edildi. 2014 yılında sanayi sektörü bir önceki yıla kıyasla yıllık bazda yüzde 5.7 oranında büyürken, sektörü oluşturan taş ocakçılığı, imalat sanayi ve elektrik su altyapı sektörlerinde sırasıyla yüzde 3, yüzde 6.9 ve yüzde 2.3 seviyelerinde artış kaydedildi.
Milli gelirim yüzde 70’ini oluşturan hizmet sektöründe 2014 yılında yüzde 4.5 oranında büyüme kaydedildiği tahmin ediliyor.
En fazla işsizlik genç nüfusta
Rapora göre en fazla işsizlik sorunu çeken kesim ise gençler. 2013 yılında yüzde 17.1 olan genç nüfusun işsizlik verileri bu yıl da artarak yüzde 17.9’a yükseldi. Türkiye’de bu rakam yüzde 20 olurken Güney Kıbrıs’ta ise yüzde 35.9’a yükselmiş durumda.
Kamuda sistem değişmedi
Kamuda 2014 yılında sistem 2013 yılına göre ayni kaldı. TC Lefkoşa Büyükelçiliği’nin raporuna göre yapısal reformların yapılmadığı bir yıl olarak kayıtlara geçti.
Ortalama bir yıl olarak değerlendirilen 2014 yılında bir önceki yıla göre yerel harcamalar yüzde 13.5 oranında, yerel gelirler ise yüzde 18.5 oranında arttı. Bu rakamlara göre raporda mali disiplin açısından başarı olarak nitelendirildi.
Personel giderleri bütçenin yüzde 42.7’sine denk geliyor
Yine rapora göre KKTC mahalli bütçesinin yüzde 42.7’sinin personel giderlerine harcandığı ifade edildi. Ülkedeki istihdam şekli ve ölçek durumuna göre bu oran değişmekle birlikte 2014 yılında TC bütçesinde yüzde 29, Güney Kıbrıs bütçesinde ise yüzde 29 olarak kayıtlara geçti. Oranlara bakıldığında KKTC personel giderinin bütçedeki ağırlığının oldukça fazla olduğu yorumu yapıldı.
TC yardımları 893 milyon TL
2014 yılında Türkiye Cumhuriyeti’nin KKTC bütçesine yaptığı yardım ise 893 milyon TL olarak açıklandı.
Kamu borcunun milli gelire oranı ise 2014 yılında önceki yıla kıyasla 6.7 puan artışla yüzde 154.2’den yüzde 161’e yükseldi.
Devlet kefaletli borçlar 675 milyon TL
KKTC bütçesinde devlet kefaletli borçlar da yükseliş gösteriyor. 2013 Aralık sonu itibarı ile 602 milyon TL olan borç 2014 yılı sonunda 675 milyon TL’ye yükseldi. Bu borçların dağılımı ise şöyle oldu: Kıb-Tek: 213 milyon TL, ETİ Teşebbüsleri: 0.2 milyon TL, Süt Endüstrisi Kurumu: 4 milyon TL, KKTC Kalkınma Bankası Tahvilleri: 158 milyon TL ve Sosyal Sigortalar: 283 milyon TL.
