Ceren Özbil
KKTC’de eğitim, ulaşım, sağlık olmak üzere hemen hemen her alanda sorunlarla karşı karşıya kalan engelliler iş bulmakta da büyük sıkıntılar yaşıyor. Ülkede kamu ve özel sektörde toplam 576 engelli çalışırken 631 engelli ise yana yana iş arıyor.
Engellileri Koruma, Rehabilite Ve İstihdam Yasası’ndaki değişikliklerin 2014 yılının Nisan ayında meclisten geçip ardından da gerekli alt tüzüklerin hazırlanmasıyla Çalışma Dairesi özel sektöre de engelli istihdamı yapılması için devreye girdi.
25 çalışandan biri engelli olmak zorunda
Engellileri Koruma, Rehabilite ve İstihdam Yasası, her iş yerinden 25 çalışandan birinin engelli olmasını öngörüyor. Ancak birçok işveren bir engelliye iş vermek yerine “Ben maaşını öderim ama burada çalışmasın” dediği öğrenildi. Kamuda şu an 440, belediyeler ve KİT’lerde 61 özel sektörde ise 69 engelli çalışıyor.
Sosyal Sigorta ve İhtiyat Sandığı’nı devlet ödüyor…
Engellileri Koruma, Rehabilite ve İstihdam Yasası kapsamında engellilerin sosyal sigorta ve ihtiyat sandığı primlerini devlet yatırıyor. Ayrıca özel sektörde çalışmaya başlayan engellilere devlet 30 nakdi yardımda bulunmaya devam ediyor.
Sadece belli kurumlar…
Havadis Çalışma Dairesi’nden edindiği bilgiye göre sadece Turkcell, Vodafone, Onan Ltd., Engelsiz Cafe, Most Trading, Atakom, Limasol Kooperatif Bankası, Creditwest Bank, İktisatbank ve Garanti Bankası engelli istihdamına sıcak bakarak istihdam etti.
19 Ocak’ta kariyer günü yapılacak…
Kıbrıs Türk Ortopedik Özürlüler Derneği 19 Ocak’ta engelli istihdamına yönelik bir etkinlik düzenleyecek. Dernek binasında saat 12.00’de başlayacak bu etkiliğe özel sektör temsilcileri ve istihdam bekleyen engelliler katılacak.
Bayhanlı: 23 engelli istihdam edildi
Çalışma Dairesi Müdürü İsmail Bayhanlı, Engellileri Koruma, Rehabilite ve İstihdam Yasası’nın 2014 yılının Nisan ayında meclisten geçip alt tüzüklerin Temmuz ayında hazırlandığını söyleyerek bu yasanın devreye girmesiyle özel sektöre de engelli istihdamı yapılması için çalışma başlattıklarını anlattı. Bir yıl içinde 23 engelli istihdamı yapıldığını kaydeden Bayhanlı, yasadaki değişikliğin yapılmasının ardından güzel sonuçlar almaya başladıklarını söyledi.
25’te bir engelli çalıştırmak zorunda
Yasanın her iş yerinde 25’te bir engelli çalışması gerektiğini öngördüğünü kaydeden Bayhanlı bu konu da ilgili iş yerlerine uyarılarını yatıklarını söyledi. Bazı işyerlerinin buna sıcak baktığını anlatan Bayhanlı, bu uygulamayı yapmayan ve uyarı yapılmış iş yerlerini de 2015 yılında yargıya sevk edeceklerini kaydetti. Bayhanlı, hukuk ve Özel İstihdam Şubesi’nde çalışan iki kişinin engelli istihdamı için iş yerleri ile görüşmeye başladığını ifade etti.
“Engelliye göre iş yaratılmalıdır”
Bayhanlı “Bizim istediğimiz engelliye göre iş yaratılmasıdır” diyerek iş yerlerinin Çalışma Dairesi ile temasa geçmesi gerektiğini söyledi. Çalışma Dairesi Müdürü Bayhanlı şu şekilde konuştu:
“Bizim istediğimiz engelliye göre iş yaratılmasıdır. Onun zaten engelli var. O engellinden dolayı yapabileceği işi sağlamak sizin görevinizdir. Bu konuda destek istiyorlarsa gelip bizimle görüşsünler.”
Kibrit: Özel sektör istihdam taraftarı değil
Kıbrıs Türk Ortopedik Özürlüler Derneği başkanı Günay Kibrit özel sektörün tüm teşviklere rağmen istihdam taraftarı olmadığını ifade etti. Bunun dışında yüzlerce engellinin istihdam için beklediğini kaydeden Kibrit şu şekilde konuştu:
Her 25 çalışanın birin engelli olması gerekir. Eğer devlet kendi bu kuralı uygulasaydı bizim devlete borçlu olurduk. Bir o kadar daha engelli gerekirdi. 2007’den beri devlet engelli istihdamı yapmıyor. Engellileri korumak sadece yasanın adını değişmekle değil.
“Altyapı yok”
Olayın sadece engelli istihdamı ile bitmediğini anlatan Kibrit ne kamu kuruluşlarının ne de özel iş yerlerinin engellilerin çalışabileceği altyapıya sahip olmadığını ifade etti. Kibrit, devlet daireleri de dahil birçok iş yerinde asansör, engelli tuvaleti ve rampa bulunmadığını söyledi.
“Kamuya engelli istihdam edilmeyecek”
Kibrit, Bakanlar Kurulu’nun kamuya engelli istihdamı yapılmaması konusunda karar aldığını ifade etti ve şu şekilde konuştu:
“Zaten istihdam edilip devlette alınsak alacağımız eğitimimize göredir. Peki eğitim alma şansımız var mı? Okullar engelliler için yeterli mi? Diyelim ki okulu bitirdik ve kamu da istihdam edildik bizi kamu görevlisi olarak saymıyorlar. Yükselme şansımız yok. Aynı işi yapan bir engelli ile engelli olmayan birinin hakları farklı. Engelli kıdem tazminatı alabilmek için emekliliği beklemek zorunda. Yıpranma payı alamıyor.”
“1993 bizim için milattı”
1993’te yürürlüğe giren Engellileri Koruma, Rehabilite ve İstihdam Yasası’nın daha önce bir yasa olmaması için engelliler için bir milat olduğunu kaydeden Kibrit ancak bu yasanın şu anda çağ dışı kaldığını söyledi. Kibrit bu yasada acilen köklü bir değişime gidilmesi gerektiğini kaydederek nisan ayında yapılan değişikliklerinde yeterli olmadığını ifade etti. Kıbrıs Türk Ortopedik Özürlüler Derneği Başkanı Günay Kibrit konuyu kendi yaşadığı olayla da örneklendirerek Engelli olduğu için ve engelliler yasasından kamuya istihdam edildiği için kaymakam olmadığını hatırlattı.
20 senedir istihdam edilmeyi bekliyor
20 sene önce geçirdiği trafik kazası sonucu tekerlekli sandalye de yaşamını sürdürmek zorunda kalan Hatice Kuyucu da istihdam edilmeyi bekleyenlerden. 20 senedir işsiz olduğunu belirten Kuyucu, devletin bu konuda gereken ilgiyi göstermediğini ifade etti. Kuyucu, engelli istihdamına gereken ilginin gösterilmesi gerektiğini söyledi.
Hatice Kuyucu ayrıca altyapı sıkıntılarına da işaret ederek bu nedenle birçok engellinin özel sektörde çalışmak istemediğini anlattı.
