'Euro'ya geçiş manasız bir tartışma'

Özge Kizir

Cumhurbaşkanı Mustafa Akıncı’nın, “Euro’ya geçiş için teknik çalışma başlatıldı” ifadelerinin ardından başlayan tartışmalar sürüyor. 

Haberal Kıbrıslı gazetesine değerlendirme bulunan Ekonomi ve Maliye eski Bakanı Salih Coşar, konunun konuşulması ve tartışılmasının hiçbir manası olmadığını vurguladı. Coşar, “Bunun hiçbir manası yoktur çünkü Kıbrıs meselesinin ne olacağı belli değildir. Sanki çözüm hazırdır ya da sanki 1960’daki gibi bir federal hükümet kuracağız” diyen Coşar, Merkezi hükümet tek olacağı için kullanacak paranın tek olacağını, bununla beraber AB’ye de bağlı olunacağı için Euro kullanılacağını ifade etti. 

“Anlaşma olursa…”

Şayet anlaşma olursa Euro’ya geçme konusunun gündeme geleceğini kaydeden Coşar, “Onun dışında bugün bunu konuşanın hiçbir manası yoktur. Bu ülkede milyarlarla Türk Lirası kullanıyoruz. Bunu dövize çevirmek de o kadar basit bir iş değildir” dedi. 

“Bana göre yanlış bir yaklaşımdır”

KKTC’deki Merkez Bankasında da yeterli ölçüde dövizin olmadığını ifade eden Coşar, “Bana göre yanlış bir yaklaşımdır. Geçiş durumu yapılacak anlaşmaya bağlıdır. Yarın bir anlaşma olursa o anlaşmada bu nasıl olacak mesele budur. Hiçbir şey ortada yoktur. Yakın ve düşünülen bir biçimde bir sonuca gidilmesi durumunun ve yaklaşımın olduğuna inanmıyorum” dedi. 

Uzun: “Bütçemizin önemli bir bölümü Türkiye Cumhuriyeti tarafından karşılanmaktadır”

Maliye eski Bakanı Ahmet Uzun, Euro’ya geçişin tercih edilebileceğini vurguladı. Uzun, “Daha stabil bir paradır. Dolayısıyla hesaplarımız ve ekonomik göstergelerimiz daha sağlıklı çıkacaktır. Ayrıca ülkedeki fiyat istikrarı ve insanlarımızın satın alma güçleri de istikrara kavuşacaktır. Bu bakımdan Euro geçiş tabi ki tercih edebilecek bir durumdur. Ancak burada engel şudur; bizim bütçemizin önemli bir bölümü Türkiye Cumhuriyeti tarafından karşılanmaktadır. Buna bir çare bulunabilir ise bir geçiş mümkün olur” şeklinde konuştu.

“Bir çözümden sonra tabi ki tek bir para birimi Euro olacaktır”

Uzun sözlerine şöyle devam etti: “Şimdiki yöneticiler buna bir çare buldular mı? Bilemiyorum. Eğer bu duruma bir çare bulunmuşsa tabi ki AB para birimine geçiş tercih edilmelidir. Bir çözümden sonra tabi ki tek bir para birimi olacaktır. Herhangi bir çözümden sonra tabi ki Euro’ya dönülecek çünkü Birleşik Kıbrıs olacaktır ve bununla beraber yurt dışında tek temsiliyet olacaktır. Dolayısıyla bir çözümden sonra Euro’ya geçme durumu kaçınılmaz olacaktır. Bunun içinde her konuda olduğu gibi bir geçiş süreci normaldir. Yarın bir çözüm olursa, diğer gün Birleşik Kıbrıs’ın yasaları altında tepinemeyiz. Bunun bir uyum süreci olması gerekiyor. 2-3 yıl bir geçiş ve uyumlaşma sürecinin olması gerekiyor” ifadesini kullandı.

Tatar: “Şu anki yapıda mümkün değil…”

Maliye eski bakanı ve Ulusal Birlik Partisi (UBP) Milletvekili olan Ersin Tatar şuan ki yapıda Euro’ya geçişin olamayacağını ifade etti. Tatar, “Ülkeye en azından hayat pahalılığının verilmesi ve Euro’nun artışına göre insanlarımızın alım gücünün azalmaması gerekiyor. Şuanda bu hükümet hayat pahalılığını bile veremiyor. Geçen gün mecliste yapılan düzenlemeyle çeşitli vesilelerle gündeme gelmişti. Ben de söz aldım ve bu yapılan durumun anayasaya aykırı olduğunu belirtmiştim. Bırakınız değer artışına göre ödeme yapmayı, hayat pahalılığını bile veremiyor. Hayat pahalılığı geçmişten geliyor. Bir sene evvel ki hayat pahalılığını şimdi bile ödeyemiyor. Dolayısıyla Euro’nun şuandaki değerinden Türk Lirası ödeyebilmesi mümkün değildir” dedi.

“Ben de arzu ederdim”

KKTC’nin kendi bütçesinin şuanda bu durum için yeterli olmadığını vurgulayan Tatar, “Bende bu durumun olmasını arzu ederdim. İlk olarak Euro’ya geçmek için AB makamlarının onayı olması gerekiyor. İkinci olarak da KKTC’nin borçlanma imkanının olması gerekiyor. Çünkü şuandaki yapıda ağırlıklı olarak KKTC bütçesi maaş ve maaş benzeri ödemeler olduğu için Euro’ya geçildiğinde ve Euro’nun artığı durumlarda tabi ki maliyenin ödemeleri de o ölçüde artacaktır” şeklinde konuştu.

“Merkez Bankası KKTC bankacılık sisteminden böyle bir finansman temin edemez”

Maliyenin ödemeleri artığında açık vereceğini belirten Tatar şunları söyledi: “Açık verdiğinde ise bunun Merkez Bankası tarafından karşılanması gerekiyor. Dolayısıyla bununda olabilmesi için Merkez Bankası’nın borçlanabilmesi ve tahvil çıkarabilmesi lazımdır. Şuandaki durumda bizim Merkez Bankası KKTC bankacılık sisteminden böyle bir finansman temin edemez. Bu durum büyük bir sıkıntı yaratır. Eğer ilerde AB’ye girme durumu olursa ve haliyle Kıbrıs Federal Cumhuriyetinin bir parçası olarak bizim bütün dengelerimiz, ödemelerimiz ve gelirlerimiz Euro’ya dönerse o zaman tabi ki bu bahsettiğim sıkıntılar Federal Cumhuriyetin ve Merkez Bankası’nın sorumluluğunda olacağından olabilir.” 

“Vatandaşa haksızlık yapmayalım”

Euro’ya geçiş konusunda yapılan haberlerle vatandaşa haksızlık yapılmaması gerektiğini belirten Tatar, “Vatandaşa haksızlık yapmayalım. İnsanlarımız beklenti dolayısıyla moralini bozmayalım. Bu durumun ancak Kıbrıs Federal Cumhuriyeti’yle beraber AB makamlarının da içinde olacağı bir anlaşma olursa Kuzey parça devletinde eğer Euro’dan dolayı bütçe açıkları yükseldiğinde bunları Federal Cumhuriyetin AB Merkez Bankasına bağlı olmak suretiyle bono ve tahvil çıkartması yoluyla borçlanmaları karşılaması durumunda ancak Euro’ya yada stabil bir para birimine geçiş olabilir” şeklinde konuştu.