Suna ERDEN 

Çocuklarda gelişim geriliğine, boy kısalığına, kusma, kilo kaybı gibi birçok hastalığa neden olan yetişkinlerde de sıklıkla görülen Çölyak hastalığının maliyeti aileleri perişan ediyor. Buğday, Arpa, Çavdar ve Yulaf’ın doğal yapısında bulunan “gluten” maddesine bağışıklık sisteminin tepki vermesi sonucunda ince bağırsakların zarar görmesi ve emilim işlevini yerine getiremeyecek duruma gelmesi olan Çölyak Hastalığının tek tedavisi ise yaşam boyu sürecek glutensiz diyetten geçiyor. Kuzey Kıbrıs’ta glütensiz ürünler çok ender noktalarda satılırken, bu ürünlerin fiyatları ise adeta cep yakıyor. 

Hasta ve hasta yakınları maddi külfetle baş edemezken, Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı aynı zamanda Serbest Çalışan Hekimler Birliği Başkanı Remzi Gardiyanoğlu, özellikle çocukları Çölyak hastası olan ailelerin perişan olduğunu ifade etti. Star Kıbrıs’a konulan Gardiyanoğlu, kimisinin daha ucuz olduğu için Türkiye’den kargo ile mama getirttiğini, kimisinin ise Güney Kıbrıs’ta süt ve ekmek almak zorunda kaldığını, mamaların günlerce gümrüklerde bekletildiğini belirterek, insanların canının çıktığını söyledi. Çölyak hastalığının ilacının olmadığını, tek tedavinin glutensiz diyet olduğunu kaydeden Gardiyanoğlu, “Sağlık Bakanlığı maddi külfet altında ezilen insanlar için bir adım atmalı. En azından ekmek, makarna üretecek bir yer açmalı ve uygun fiyata satmalı” dedi. 

SORUNLAR ZİNCİRİNE KATILACAKLAR 

Yaşam boyu süren bir sağlık sorunu olan Çölyak hastalığı ile ilgili tanı yöntemlerinin gelişmesi ile paralel olarak hasta sayısının azımsanmayacak derecede olduğu ortaya çıktı. Çocuklarda birçok sağlık sorununa yol açan Çölyak Hastalığı ile ilgili Sağlık Bakanlığı ilk kez tarama başlattı. Ülke genelinde 5 bin çocuk üzerine yapılacak tarama ile hasta olanlar teşhis edilecek. Böylelikle çocukların gelişiminin önündeki en büyük engel tanı ile kontrol altına alınacak. Kontrol altına alınacak ancak teşhis edilen hastalar, mevcut hasta ve hasta yakınları ile aynı sorunu yaşamaya başlayacak. 

ÜRÜNLER ATEŞ PAHASI 

Buğday, Arpa, Çavdar ve Yulaf’ın doğal yapısında bulunan “gluten” maddesine bağışıklık sisteminin tepki vermesi sonucunda ince bağırsakların zarar görmesi ve emilim işlevini yerine getiremeyecek duruma gelmesi olan Çölyak Hastalığının tek tedavisi ise yaşam boyu sürecek glutensiz diyetten geçiyor. 

Çölyak hastalarına tüketebileceği glutensiz ürünler çok ender bulunurken, sadece bazı süpermarketlerde satılıyor. Ender satıldığı gibi glutensiz ürünlerin fiyatları da bütçeyi yerle bir ediyor. İçerisinde 10 dilim bulunan bir paket normal ekmek 3 liradan satılırken, aynı miktarda glutensiz bir paket ekmek ise 10 liradan belli başlı marketlerde satılıyor. Normal bir paket makarna 1 lira iken glutensiz bir paket makarna 7 ile 8 liradan satılıyor. Ederi bir lira olan gofretlerin glutensiz olanları 4 liraya, 9 lira olan bebek mamaların glutensiz olanları ise 17 liraya çıkıyor. 

YÜZ KİŞİDEN BİR KİŞİDE GÖRÜLÜYOR 

Çölyak hastalığının her yüz kişiden bir kişide görüldüğünü kaydeden Remzi Gardiyanoğlu, hastalığın dört evresi olduğunu söyledi. Birinci evre olan Klasik Çölyak Hastalığının 6 ile 24 aylık çocuklarda görüldüğünü kaydeden Gardiyanoğlu, buğday, arpa gibi gluten içeren ek gıdalara başlandığı dönemde hastalığın bulgularına rastlanıldığını söyledi. Bu yaş grubundaki çocuklarda kusma, ishal, karın şişliği, halsizlik, kilo kaybı şeklinde görüldüğünü belirten Gardiyanoğlu, ikinci evrenin ise Klasik Olmayan Çölyak Hastalığı olduğunu ifade etti. 

Gardiyanoğlu, Klasik Olmayan Çölyak Hastalığının da 5 ile 7 yaş arasında ortaya çıktığını belirterek, bu yaşlarda hastalığın boy kısalığı, gelişim geriliği olarak kendisini belli ettiğini vurguladı. Üçüncü evrenin Sessiz Seyreden Çölyak Hastalığı olduğunu belirten Gardiyanoğlu, genellikle bu evrede ilerleyen yaşlarda ve tarama yapıldıktan sonra belli olduğunu ifade etti. Gardiyanoğlu dördüncü evrenin de Potansiyel Çölyak Hastalığı olduğunu söyledi. Gardiyanoğlu, çok fazla glutenli yiyecekler tüketen kişinin hasta olma potansiyeli taşıması anlamına geldiğini vurguladı. 

ANNE SÜTÜ ÇOK ÖNEMLİ 

Hastalığının tanısının iki yolla yapıldığını kaydeden Gardiyanoğlu, kan testi ve ince bağırsaktan alınan biyopsi ile tanı koyulduğunu dile getirdi. Gardiyanoğlu anne sütü ile uzun süre beslenen çocukların bu hastalığa yakalanma riskinin azaldığını, ayrıca hastalığın ortaya çıkma süresini geciktirdiğini vurguladı. Bu hastalıkta ince bağırsağın emme görevini kaybettiğini belirten Gardiyanoğlu, birok soruna yol açan hastalığa günümüzde çok kolay tanı konulduğunu ifade etti. Gardiyanoğlu, hastalığın başlıca karın şişliği, kusma, ishal, kilo kaybı, çocuklarda gelişim geriliği, kemik hastalıkları gibi birçok hastalığa neden olduğunu dile getirdi. 

HASTALAR KAPI KAPI DOLAŞIYOR 

Gardiyanoğlu hastalığın tek tedavisinin ise yaşam boyu süren glutensiz diyet olduğunu vurguladı. Reçeller, tatlılar ve birçok gıdanın içerisinde gluten bulunduğunu kaydeden Gardiyanoğlu, hastaların ürün alırken etiketleri iyi okumaları gerektiğini söyledi. Çölyak hastalarının ve özellikle çocukları hasta olan ailelerin birçok sorunla boğuştuğunu kaydeden Gardiyanoğlu sözlerini şöyle sürdürdü: 

“Çocukları hasta olan ailelere iki ay diyet uygulayın geçer diyemiyoruz. Bu hastalığın ilaç tedavisi yok. Tek çare glutensiz ürün kullanmalarıdır. Ancak sadece kısıtlı noktalarda satılan kısıtlı glutensiz ürünler ailelerin bütçesini alt üst ediyor. Ömür boyu ve çok pahalı yiyecekler satın almak zorunda kalmaları ailelerde ve hastalarda büyük strese neden oluyor. Çocukları hasta olan çoğu aile daha ucuz olduğu için Türkiye’den kargo mama getirtiyor, bazıları ise Güney Kıbrıs’tan daha ucuz olduğu için süt ve ekmek almak zorunda kalıyor. Getirtilen mamalar da gümrüklerde günlerce bekletiliyor. Sağlık Bakanlığı gıda olduğu için bu ürünlerin ülkeye girmesine kolay kolay izin vermiyor. Birçok hastam için defalarca rapor yazmak zorunda kaldım. Bu insanlar sağlık bakanlığı kapılarında, gümrüklerde beklemek eziyetini yaşıyor. Çölyak hastası olanlar ve hasta yakınları perişan oluyor, canları çıkıyor. 

SAĞLIK BAKANLIĞI BU İŞE EL ATMALI 

Glutensiz ürünlerin yaygın olması halinde fiyatlarının düşebileceğini kaydeden Gardiyanoğlu, şunları söyledi: “Sağlık Bakanlığı Çölyak Taraması başlattı. Toplumdaki beş bin çocuk taranacak. Mevcut hastalar ve hasta yakınları yiyecek ürün almak için maddi zorluklarla uğraşırken, tarama sonrası ortaya çıkacak çocukların aileleri de aynı sorunları yaşamaya başlayacak. Tarama yapılsın ancak taramaları yapmadan önce Çölyak hastalarının hayatını kolaylaştıracak önlemler alınmalı, mama, ekmek gibi temel ihtiyaçları uygun fiyata alabilecekleri imkânlar sağlanmalıdır. Sağlık Bakanlığı, glütensiz ekmek, makarna gibi üreten en azından bir yer açmalıdır. İhaleye çıkıp bu işi yapmak isteyenlere teşvik vermelidir. Ender üretildiği için 10 dilim glutensiz ekmek 10 liradan satılıyor. Anneler, babalar bu maliyeti karşılamakta güçlük çektikleri için diyeti bozmak zorunda kalıyorlar. Bu nedenle devlet bu işe el atıp en azından makarna, ekmek gibi ürünleri üretip daha uygun fiyata satışa sunmalıdır.” 

TÜRKİYE’DE DEVLET KARŞILIYOR 

Sorunlarla boğuşan onlarca ailenin birlik olması ve bu yönde talepte bulunması gerektiğini belirten Gardiyanoğlu, okul kantinlerinde de glutensiz gofret ve ürünlerinin satışının yapılması gerektiğini vurguladı. Gardiyanoğlu, “Bu sorunlarla boğuşan aileler güç birliği yapıp Sağlık Bakanlığı’na taleplerini iletmeliler. Glutensiz ürünlerin daha ucuz satılması ve okul kantinlerinde de glutensiz ürün satılmasını istemeliler” dedi. Gardiyanoğlu, Türkiye’de Çölyak hastası çocukların devlet güvencesi altında olduğunu, belli bir yaşa kadar mamalarının ve yiyeceklerinin devlet tarafından karşılandığını söyledi. Gardiyanoğlu, KKTC’de de çocukların en azından belli bir yaşa kadar devlet güvencesi altına alınması gerektiğini vurguladı.