Oshan Sabırlı

Kıbrıs müzakerelerinde yaşanılan tıkanıklık yavaş yavaş sona ererken, Rum yönetimi bir dizi Güven Yaratıcı Önlem üzerinde çalışmaya başladı. Özellikle güncel yaşamı etkileyecek olan, önemli bir gelişme şeklinde yorumlanan GSM’de yaşanan tıkanıklığın, kısa bir zaman sonra önüne geçilmesi hedefleniyor. Rum liderliği şimdi, müzakere masasına, GSM’de yapacağı yeni atılım ve girişim ile gelme hazırlığında.

2 YILLIK ÇALIŞMA TIKANDI

Adanın iki kesiminde de, yaklaşık 2 yıldır GSM dolaşımının ve görüşmelerinin gerçekleşebilmesi için yoğun şekilde faaliyet gösteren Kıbrıs Türk Ticaret Odası (KTTO) ve Kıbrıs Rum Ticaret ve Sanayi Odası’nın (KEVE) yaptığı teknik düzeydeki çalışmalar yaklaşık 14 ay önce tamamlandı. Ancak konu siyasi otoritelerin inisiyatifine kaldı. Sorunun önündeki en önemli engelin ise Rum liderliği olduğu öğrenilirken, birçok farklı formül masaya yatırıldı. Kıbrıs’ın kuzeyi ve güneyi arasında yaşanan GSM görüşmelerinin ara bağlantı ve/veya uluslarası dolaşım şeklinde yeniden düzenlenmesi yönünde dev bir adım atılıyor. Atılacak bu adımda lisans, ücretlendirme, para transferleri ve ayni zamanda teknik düzeyde gerekli çalışmaların ne olabileceği yönünde alternatifler, toplum liderliklerinin hassasiyetleri göz önünde bulundurularak ortaya konuldu.

TIKANIKLIK GÜNEY’DE

Adanın iki bölümünde de GSM görüşmelerinin yapılabilmesi için tıkanıklığın ana kaynağı olan Güney Kıbrıs’tan yeni süreçte dev bir adım geliyor. Rum yönetimi Güven Yaratıcı Önlem olarak GSM’in önündeki engellerin kaldırılması için çalışmalarına hız verdi. GSM’de yaşanan sorunla ilgili bulunacak mevcut çözümün KKTC’nin statüsünün yükseltilmesi anlamını taşımasından endişe edilirken özellikle Rum tezleri doğrultusunda Kıbrıs adasının bütünlüğünün bozulmaması hassasiyetinin taşındığı ifade ediliyor. Üzerinde durulan ve neredeyse iki kesimin de uzlaştığı noktasına gelen formülün iki toplumun da hassasiyetlerini çok büyük oranda karşıladığı öğrenildi.

NE YAPILMASI HEDEFLENİYOR?

Adada 2003 yılında sınırların karşılıklı geçişlere açılması ile birlikte cep telefonu kullanıcıları, GSM hatlarının, operatörlerin kapsam alanı dışında kaldığı bölgelerde cep telefonlarını kullanamıyor. Türkiye’nin Güney Kıbrıs’ı uluslararası alanda tanımamasından kaynaklanan ve bu çerçevede Rum GSM şirketleri ile Türkiyeli GSM operatörlerinin uluslararası dolaşım anlaşması imzalamaması sorunun başlangıç noktası oldu. +357 alan kodu kullanan Rum GSM şirketleri KKTC ve Türkiye’de kendi hatları ile konuşamıyor. +90 çıkışlı Türkiye kodunu kullanan KKTC GSM şirketlerinin hatları ise Yunanistan’da dahil olmak üzere Güne Kıbrıs dışındaki tüm ülkelerde kullanılabiliyor. Adanın iki yanında da GSM şirketlerinin görüşme yapması için Kıbrıs’taki iki siyasi otoritenin yapılacak çalışmalara onay vermesi gerekiyor.

İŞ İNSANLARI YOĞUN ÇALIŞTI

Hem Kıbrıs’ın kuzeyinde hem de Kıbrıs’ın güneyinde hizmet veren toplam 5 GSM şirketlerinin katkı ve fikir ortaya koyduğu ama özellikle Kıbrıs Türk Ticaret Odası (KTTO) ve Kıbrıs Rum Ticaret ve Sanayi Odası’nın (KEVE) öncülüğünde gerçekleşen teknik düzeydeki görüşmeler, “sorunun nasıl çözülebileceği?” düzeyinde ciddi bir çalışma programı izledi. Yurtiçinde ve yurtdışında birçok kez görüşen iki örgüt, sorunun çözülmesinin ülkede iki topluma da büyük yarar sağlayacağını kaydederken GSM’de alternatif çözüm planları da hazırladı. Kıbrıs Türk liderliğinden onay aldığı iddia edilen çözüm yönteminin, Kıbrıs’ın güneyinde özellikle Navtex gerginliği ile tıkanma noktasına geldiği ve bu konunun değerlendirilmesinden kaçınıldığı öğrenildi. Navtex krizinin bitmesi ve Kıbrıs’ı kuzeyinde gerçekleşen seçim ile birlikte yakalanan yeni momentum ile birlikte, yeniden konu gündeme geldi. Bu kez Güven Yaratıcı Önlemlerin de değerlendirildiği bir aşamada, Rum liderliği bu konuyu ana gündem maddeleri arasında ajandasına aldı.

RUM LİDERLİĞİ’NDE GSM MESAİSİ

Müzakere masasında Rum Liderliği’nin Güven Yaratıcı Önlem olarak masaya getirmesi hedefi ile Rum Cumhurbaşkanlığı Sarayı’nın yoğun şekilde hedef ortaya koyduğu öğrenildi. Detay’ın güvenilir bir kaynaktan edindiği bilgide, Rum Liderliği, Başsavcı Kostas Kliridis’e olayın hukuki boyutlarının incelenmesi talimatı verirken, Anastasiades’in Ulaştırma ve Bayındırlık Bakanı Marios Demetriades’in eliyle, Elektronik İletişim Dairesi müdürü George Komodromos’u yetkilendirdiği, bu çalışmaların şekillenmesi yönünde ciddi faaliyet yürütüldüğü ve hazırlanacak olası formüller üzerinde oluşturulan teknik komiteler ile çalışma yapıldığı ifade edildi.

ALTERNATİF YÖNTEMLER

Kıbrıs Türk ve Rum Ticaret Odaları değişik alternatif modeller geliştirdi ve iki toplumun da siyasi hassasiyetlerine saygılı çalışmalar yürütüldü. Yabancı uzmanlardan ve operatörlerden yardımlar alındı. İki oda bunun nasıl olabileceği konusunda mutabakat sağlandı. Ortaya çıkan fotoğraf doğrultusunda Kıbrıs Türk ve Kıbrıs Rum yetkili makamlara da bilgiler aktarıldı. Rum yönetimi müzakerelere bir adım önde başlamak hedefi ile GSM’de yaşanan sorunların ortadan kaldırılması için çalışmalarına hız verdi. Rum Cumhurbaşkanlığı nezdinde oluşturulan teknik komite 2’si Kıbrıslı Türk 3’ü Kıbrıslı Rum, 5 operatörün nasıl ortak hizmet verebileceği formülleri üzerinde çalışmalarına başladı.

KKTC’NİN STATÜSÜ ENDİŞESİ

Kıbrıslı Rumlar GSM’de yaşanan gelişmelere temkinli şekilde yaklaşırken endişenin KKTC’nin statüsünün, atılacak “yanlış bir adım” ile yükseltilmesi olarak ifade ediliyor. Konuya oldukça dikkatli yaklaşan Rum Yönetimi, Kıbrıs’ın güneyinde başsavcılıktan da konu hakkında hukuki görüş aldı. Bu çerçevede ulaştırma bakanlığı bünyesinde oluşturulan teknik komite, konuyu Rum Ticaret ve Sanayi odası öncülüğünde resmi paydaşlar ile değerlendiriyor. Uluslararası dolaşım anlamına gelen Roaming konusunda kuşkuları olan Rum liderliği, ara bağlantı diye tanımlanan Interconnection şeklindeki bağlantı ile çalışmaları, yeni bir formülasyona sokmaya çalışıyor.

ROAMING DEĞİL INTERCONNECTION

Güney Kıbrıs’ın tercihi ara bağlantıdan yana. Kıbrıslı Rumların uluslararası bağlantı (roaming) yerine ara bağlantı (interconnection) tercih ettiği ve çözümün ara bağlantı formülü ile çözülebileceği üzerinde duruluyor. 1 Mayıs 2004 itibarı ile tüm adanın AB toprağı olması nedeni ile uluslararası bağlantı yerine ara bağlantının önemi üzerinde duruluyor.

YANLIŞ TELAFUZLAR

Öte yandan Rum haber kaynaklarında Kıbrıs’ın kuzeyi ve güneyi arasında GSM’de birleşme olarak tanımlanan yapı, “GSM şirketlerinin birleşmesi” yönünde kamuoyuna yansırken, bunun aslında ara bağlantı ve dolaşım hizmeti şeklinde olacağına da dikkat çekiyor. KKTC’nin telefon kodunun değişeceği yönündeki iddiaların da gerçeği yansıtmadığı, herhangi bir kod değişikliği olmadan da sorunun çözülebileceği kaydedilirken, böylesi bir önerinin dahi yapılmadığı savunuluyor.