İHRACAT BİTEBİLİR: KKTC ihracatının yüzde 30’unu oluşturan hellim ihracatı ciddi tehdit altında. Avrupa Birliği’nin Kıbrıslı Türklerin hellimin coğrafi tescili için yaptığı itirazları dikkate almaması durumunda Kıbrıslı Türkler hellim ihracatı yapamayacak. KKTC’den şu anda Türkiye, Dubai, Arabistan, Kuveyt, Katar, Ürdün, Amerika ve Japonya’ya hellim ihraç ediliyor

DEĞİŞİKLİK ŞART:  Kıbrıslı Türklerin hellim üretip bunu pazarlayabilmeleri için Yeşil Hat Tüzüğü’nde değişiklik yapılması şart. Tüzükte şu anda adanın Kuzey ve Güney’i arasında et ve süt ürünleri ihracatının yasak olması nedeniyle Kıbrıslı Türkler kendilerine sunulan tüm önerileri kabul etse de hellim ihracatı yapamayacak

Hellimin Avrupa Birliği’nde coğrafi tescili için yapılan başvurunun itiraz süresi 28 Aralık’ta doldu. Kıbrıslı Türkler denetim mekanizması olan Büro Veritas’ın hellim konusunda denetim yapmaması ve denetimin Avrupa Birliği’ne bağlı bağımsız bir kurum tarafından yapılması yönünde itirazlarda bulundu. Kıbrıslı Türklerin itirazlarının Avrupa Birliği tarafından dikkate alınmaması durumunda KKTC’nin hellim ihracatı büyük bir tehdit altına girecek. KKTC’den şuanda Türkiye, Dubai, Arabistan, Kuveyt, Katar, Ürdün, Amerika ve Japonya’ya hellim ihraç ediliyor.

Sadece Avrupa değil…

Büro Veritas’ın Kuzey’e teknik olarak geçip denetim yapamaması ve hellimin coğrafi tescilinin Güney Kıbrıs’a ait şekilde yayınlanması halinde Kıbrıslı Türkler Avrupa Birliği ülkelerine hellim ihraç edemeyecek. Kıbrıslı Türklerin ürettikleri hellimlerde “Hellim” ve “Hallumi” isimlerini kullanamaması nedeniyle de Türkiye, Dubai, Arabistan, Kuveyt, Katar, Ürdün, Amerika ve Japonya’daki ihraç kapıları da tehlikeye girecek.

Yeşil Hat Tüzüğü’nde değişiklik şart

Yeşil Hat Tüzüğü’nde adanın Kuzey’i ve Güney’i arasında et ve süt ürünlerinin geçişinin serbest bırakılmaması da Kıbrıslı Türkler için ciddi bir sorun.  Kuzey’i ve Güney’i arasında et ve süt ürünlerinin ihracının serbest bırakılmaması durumunda Kıbrıslı Türkler hellimin coğrafi tescili konusunda kendilerine sunulan her öneriyi kabul etse de yine de hellim ihraç edemeyecek.

Rumlar sıcak bakmıyor…

Kıbrıslı Türk lider Mustafa Akıncı ve Kıbrıslı Rum Lider Nikos Anastadiadis her ne kadar hellimin denetiminin Avrupa Birliği’ne bağlı bağımsız bir kurum tarafından yapılması yönünde uzlaşsa da, Rum Tarım Bakanı’nın açıklamaları bunun tam tersi oldu. Rum Tarım Bakanı Nikos Kuyalis, Rum basınına yaptığı açıklamada, “Kıbrıs Cumhuriyeti hiçbir durumda sahte devlet ile ortak karar almayacak. Gerek bu konular, gerek AB’yle ilgili konulara ilişkin yetkili makam Rum Yönetimi’dir ve bu şekilde faaliyet göstermeyi sürdüreceğiz” dedi.

Naimoğluları: Konuşulduğu gibi olmadı

Hayvan Üreticileri ve Yetiştiricileri Birliği Başkanı Mustafa Naimoğluları, kısa süre önce Sanayi Odası’nda bir toplantı gerçekleştirdiklerini ve toplantı da hellimin tescili konusunu ele aldıklarını açıkladı. Gelinen aşamada ciddi sıkıntılar ortaya çıktığını kaydeden Naimoğluları, iki liderin görüşmesinde hellim denetiminin tarafsız bir firma tarafından yapılacağını konusunda uzlaşıya varılmasına rağmen bu görevin Buro Veritas Şirketi’ne verilip bu şirketinde hazırladığı raporları Rum Tarım Bakanlığı’na vereceğinin orta da olduğunu söyledi. Naimoğluları bu durumun KKTC’deki hellim üreticileri için ciddi sıkıntılar yaratacağını anlattı.

“Firmanın tarafsız olacağına güvenmiyoruz”

Naimoğluları, ada üretilen hellimi denetleyecek Buro Veritas Firması’nın Güney Kıbrıs limanlarında birçok iş yapıp, Güney Kıbrıs Rum Yönetimi ile bağlantıları olduğunu hatırlattı. Bu nedenle Buro Veritas Firması’nın hellim denetlemelerinde tarafsız olamayacaklarını düşündüklerini kaydeden Naimoğluları, Kıbrıs Türk hellim üreticilerini büyük sıkıntılar beklediğini söyledi.

“Yeşil Hat Tüzüğü yeniden düzenlenmeli”

Yeşil Hat Tüzüğü’nde adan Kuzey’i ve Güney’i arasında et ve süt ürünlerinin geçişinin sınırlı olduğunu kaydeden Naimoğluları, bu tüzüğün tekrar düzenlemesinin şart olduğunu ifade etti. Naimoğluları bu konuda Rum Yönetimi’nin tavrının büyük sıkıntı yarattığını belirterek, belirsizlik yaşandığını anlattı.

“Görevlerimizi yapamadık”

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti olarak hellim tescili konusunda görevlerimizi yerine getirmediğimizi söyleyen Naimoğluları şu ifadeleri kullandı:

Küçükbaş hayvan sütü konusunda istenilen orana ulaşamadık. Hayvan hastalıkları ile mücadele de yol kat etmedik. Kaynak gerektiğini biliyoruz ancak bu konuda mevcut hükümette adım atmadı. Ayrıca Türkiye’de hellim üretilmesi konusunda ara emri kararı alınmasına rağmen hala hellim üretimi yapan firmalar var. Sanayi Odası mahkeme sürecinin ciddi bir külfet getirmesi nedeniyle dava açamadı. Tarım Bakanlığı’nın hellim tescili için fon ayırması gerekir. Türkiye’de hellim üretimi de durdurulmalıdır.

“Her şey belirsiz”

Avrupa Birliği’nin ne zaman denetimlere başlayacağı, bu denetimlerin nasıl yapılacağı, sadece süt denetimi mi yoksa ürün denetimimi yapılacağı konusunda belirsizlikle olduğunu belirten Naimoğluları, bu konuda ne imalatçılara ne de hayvan üreticilerine bir açıklama yapılmamasından şikayet etti. Naimoğluları ayrıca Kuzey’de ve Güney’de yapılacak denetimlerin ayni şekilde yapılıp yapılmayacağını da bilmediklerinin altını çizdi.

“Cumhurbaşkanlığı’nda sessizlik hakim”

Cumhurbaşkanlığı’nda sessizliğin hakim olduğunu belirten Naimoğluları, Cumhurbaşkanlığı’nın hellim tescili konusunda ciddi girişimler yapması gerektiğini söyledi. Naimoğluları, sürecin her geçen gün Kıbrıs Türk tarafının aleyhine işlediğini ifade ederek bir an önce sürecin başlaması gerektiğinin altını çizdi. Hem hükümeti hem de Cumhurbaşkanlığı’nı hellim konusunda başarısız olmakla suçlayan Naimoğluları, Avrupa Birliği’nin ciddi bir şekilde tavrını ortaya koyup görüşmelerin başlaması gerektiğini belirtti.

Avunduk: İtirazlar yapıldı

Süt Ürünleri İmalatçıları Birliği Yönetim Kurulu Başkanı Candan Avunduk, hellim tescili ile ilgili sürecin 2008 yılında Rumların hellimin tescilini almak için Avrupa Birliği’ne başvurusu ile başladığını anlattı.
Avunduk, SUİD, Koop-Süt ve Sanayi Odası’nın bu sürece adanın kuzey’de üretilen hellimin Kuzey’de, Güney’inde üretilen hellimin Güney’de kontrol edilmesi yönünde itiraz ettiğini söyledi.

“Liderlerin anlaştığı gibi olmadı”

Hellimin denetimi konusunda KKTC Cumhurbaşkanı ve Rum Yönetimi Lideri’nin Avrupa Birliği’nin belirleyeceği bağımsız bir kurum tarafından yapılması konusunda uzlaşıya varıldığını anlatan Avunduk ancak sonucun farklı olduğunu kaydetti. Avunduk,  Avrupa Birliği’nin hellimin denetimi için Buro Veritas Firması’nı görevlendirdiği Kıbrıslı Türklerin bu firmadan ciddi endişeleri olduğundan söz etti. Buro Veritas Firması’nın Güney Kıbrıs ile birçok iş yapan bir firma olduğunu kaydeden Avunduk, bu nedenle tarafsız kalıp kalamayacağı yönünde ciddi şüpheler oluştuğunun altını çizdi.

“Bizdeki raporların Rum Tarım Bakanlığı’na gitmesi istendi”

Avunduk, liderler görüşmesinde Güney Kıbrıs’ın hellimin denetiminin yine kendisinde kalmasını talep ettiğini kaydeden Avunduk şu ifadeleri kullandı:

Güney Kıbrıs’ın Kuzey’i kontrol ederek egemenlik sağlayacağını düşünüyoruz. Zaten bu aşamada Güney Kıbrıs yetkilileri gelip denetimleri Kuzey’de yapamayacaktır. Bunun akabinde Kıbrıslı Türklerin hellim /Helluomi ismini kullanması yasaklanacaktır. Yine bunlar yetmezmiş gibi kontroller yapılsa bile Buro Veritas bu ihracatların KKTC limanlarından değil güney’deki limanlardan yapılmasını öngörüyor. Bu davranışlar Rumların bizimle ne kadar ortaklık etmek istemediğini açıkça gösteriyor. Üst üste koyduğumuzda kontrolünü kabul etmediğimiz bir şirket atanmış olacak, ihracat güney Kıbrıs’tan yapılacak ve Türkler bu ihracatı yapamayacak.

“Bu ürünler yeşil hat tüzüğü kapsamına alınmalı”

Ortada bir kandırmaca döndüğünü kaydeden Avunduk, hellimin coğrafi tescilinin Avrupa Komisyonu’ndan geçmesi durumunda Kıbrıslı Türklerin Avrupa Birliği ülkelerine hellim gönderemeyeceğine dikkati çekti. Avunduk, et ve süt ürünlerinin Kuzey, Güney ihracatına açık olmaması nedeniyle ciddi sıkıntılar olduğundan söz eti. Bu nedenle et ve süt ürünlerinin Yeşil Hat Tüzüğü’ne alınmasının önemine dikkati çeken Avunduk,  “Her şartı kabul etmesek dahi, Avrupa birliği ülkelerine hellim gönderemeyeceğiz” dedi.

“Önümüze engeller çıkarıyorlar”

Süt ve süt ürünlerinin Yeşil Hat Tüzüğü’ne dahil edilmesi için yapılan girişimlere Rumların engel çıkardığını kaydeden Avunduk, özellikle hayvan hastalıkları bahane edilerek süt ve süt ürünlerinin Yeşil Hat Tüzüğü’ne girmesinin engellendiğinden söz etti. 

“7 milyon ton ihracat”

KKTC’den Türkiye, Dubai, Arabistan, Kuveyt, Katar, Ürdün, Amerika ve Japonya’ya hellim ihracatı yapıldığına işaret eden Avunduk, KKTC ihracatının yüzde 30’nun süt ve süt ürünlerinden oluştuğunun altını çizdi. Avunduk bir yılda yaklaşık 7 milyon ton hellim ihracatı yapıldığını belirtti.  

“İtirazlar Cumhurbaşkanlığı nezdinde yapılıyor”

İtirazların cumhurbaşkanlığı nezdinde yapıldığını söyleyen Avunduk, Güney Kıbrıs yönetiminin ise bu itirazları görmezden gelerek kendi bildiğini yapmaya devam ettiğini kaydetti. Avunduk “Rum Yönetimi’nin amacı üzüm yemek değil, bağcıyı dövmek” diyerek zaten ihracatın Mağusa ya da Girne Limaları yerine Güney’deki limanlardan yapılmak istenmesiyle samimiyetsizliklerini gösterdiklerini belirtti.

“54 bin insanı etkiler”

KKTC’nin hellim ihracatının durmasının ülkedeki 54 bin insanı etkileyeceğine dikkati çeken Avunduk, hellim üreticileri, hayvan üreticileri başta olmak üzere bu sektörden 64 bin insanın ekmek yediğine dikkati çekti. Avunduk, “Bu sektörün yara alması özelde insanların, genelde KKTC ekonomisinin büyük yara alacağı anlamına geliyor” dedi.