Kıbrıs Türk Elektrik Kurumu Yönetim Kurulu Başkanı İsmet Akim, Kıb-Tek’te son 20 ayın özetini içeren bir rapor yayınladı. Akim, Kıb-Tek’in alacağının vereceğinden çok olduğunu ifade ederek son bir yılda maddi olarak kurumun kara geçtiğini ancak daha yapacak işler olduğunu belirtti.

BELEDİYELERİN BORCU SÜRÜYOR: Rapora göre sağlanan ödeme kolaylığına rağmen özellikle belediyeler başta olmak üzere devlet maliyesinden olan alacaklarda ciddi sorun yaşanmaya devam ediliyor. Yapılandırma sonucu eskiden gelen alacakların 115 milyon 698 bin 487 TL’lik kısmı yapılandırıldı. Kurumun aylık taksit alacak tutarı ise 2 milyon 327 bin 97 TL’ye ulaştı

5 BİN 432 TAKSİTLENDİRME YAPILDI: Bugüne kadar kamu, kurum ve kuruluşları, gerçek ve tüzel kişiler olmak üzere 5 bin 432 tüketici 115 milyon 277 bin 312 TL’lik borcu için taksitlendirme işleminde yararlandı. Bu kapsamdaki aylık tutar 2 milyon 327 bin 610 TL olup miktarın yaklaşık yüzde 80’i aylık tahsilat olarak gerçekleştiriliyor

AKSA’YA AYLIK ORTALAMA 19 MİLYON TL: AKSA’dan alınan enerji karşılığında AKSA’ya ödenen yakıt ve kira bedelleri de raporda yer almış durumda. Buna gire AKSA’ya aylık ödenen kira ve yakıt bedeli değişken olabiliyor. Şubat Mart aylarında 15 milyon TL’ye kadar düşen bu bedel, Temmuz Ağustos aylarında 21 milyon TL’lere kadar çıkıyor

BORÇLAR VE ALACAK: Kıbtek’in 1 Eylül itibarı 295 milyon 683 bin TL borcu varken, alacağı ise borcundan daha fazla. Kıb-Tek’in devlet ve tüzel kişilerden alacağı 656 milyon 89 bin 947 TL. Borç alacak dengesi yapıldığında ise tüm borçlar ödendikten sonra Kıb-Tek’in 360 milyon 406 bin TL alacağı görülüyor


Bertuğ TOPAL

Kıbrıs Türk Elektrik Kurumu Yönetim Kurulu Başkanı İsmet Akim, Ulusal Birlik Partisi Cumhuriyetçi Türk Partisi hükümetinin programında Kıb-Tek ile ilgili yer alan konuların bir kısmının hayata geçirilmeye başladığını bir kısmı için ise yasal düzenlemeler gerektiğini belirtti.

Hükümet Programı’nda yer alan bazı kıstasların yerine getirilmesi için çalışmalara başlandığını da ifade eden Akim, raporda arz güvenliğini sağlayacak yatırımları gerçekleştirmek, enerji üretim maliyetlerini düşürmek, enerji verimliliğini sağlamak ve kurumun finansal durumunu iyileştirmek için hükümetin direktif verdiğini belirtti.
Kıbrıs Türk Elektrik Kurumu Yönetim Kurulu Başkanı İsmet Akim, Kıb-Tek’te son 20 ayın özetini içeren bir rapor yayınladı.

Raporda Kıb-Tek’in alacak verecek dengesi ve yapılacak yatırımlar da şema altında ifade edildi.

“375 milyon Tl borçla devraldık”

Akim’in hazırladığı raporda önceki hükümet döneminde gerçekleştirilen büyük çaplı yatırımlar sonucu 147 milyon TL borçla devir yaptıklarını ifade ederek Ulusal Birlik Partisi hükümeti döneminde hiçbir yatırım yapılmamasına rağmen yeni dönemi 375 milyon TL borçla devraldıklarını belirtti. Akim, göreve gelmelerinin ardından ilk iş olarak finans yönetimi alanında kurumu rahatlatacak önlemler aldıklarını belirtti.

Önlemler

Raporda finans yönetimi konusunda alınan önlemler de madde madde anlatıldı. Önlemlerden en önemlileri şu şekilde açıklandı: a) Sözleşme gereği AKSA firmasına olan yüksek miktarlı gecikmiş borçlarla ilgili “vade farkı” adı altında çok yüksek faizlerle ödeme yapılmakta idi. Yüksek vade farklarından kurtulmak için bankalardan borçlanma yoluna gidildi. b) Vakıflar Bankası ile Yakın Doğu Bank’tan toplamı, 35 milyon TL’yi bulan yüksek faizli açık hesaplar, pazarlık yapılmak suretiyle daha düşük faiz oranlarına indirildi. c) 2013 yılında ve öncesinde yakıt alımları 8 ay vade ile yapılmakta iken 2014 yılından itibaren bankalardan borçlanmak suretiyle peşin ödemeye geçildi. Bunun sonucunda ürün maliyeti üzerinden banklara %2 komisyon ödeme sonlandırılmış, taşımacılık için ödenen navlun ücretlerinde ise vade farkından ciddi tasarruflar elde edilmiştir.

Taksitlendirme işe yaradı

Raporda yıllardır kurumlar ve ticari kişilerin biriken borçları ile ilgili taksitlendirme yapıldığı da ifade edildi. Kamu kurum ve kuruluşları ve belediyelerin borçları 0-120 ay, gerçek-tüzel kişilere ait borçlar ise 0-36 ay vade ile yeniden yapılandırıldı.

Belediyelerin borcu sürüyor

Rapora göre sağlanan ödeme kolaylığına rağmen özellikle belediyeler başta olmak üzere devlet maliyesinden olan alacaklarda ciddi sorun yaşanmaya devam ediliyor. Yapılandırma sonucu eskiden gelen alacakların 115 milyon 698 bin 487 TL’lik kısmı yapılandırıldı. Kurumun aylık taksit alacak tutarı ise 2 milyon 327 bin 97 TL’ye ulaştı.

Güncel alacakların %90’ı tahsil ediliyor

Raporda Kıbrıs Türk Elektrik Kurumu’nun güncel alacaklarını tahsile etme oranının yüzde 90’ı aştığı da kaydediliyor. 2011-2013 yılları arasında 3 yılı zararla kapatan kurumun, 2011 yılında 53 milyon 355 bin 209 TL, 2012 yılında 3 milyon 471 bin 649 TL ve 2013 yılında ise 83 milyon 782 bin 923 TL olarak açıklandı. Üç yılda toplam borç 140 milyon 609 bin 781 TL oldu.

“Belediyelerle ilgili sonuç yok”

İsmet Akim hazırladığı raporda Elektrik İnkişaf Nizamnamesi’nde gerekli tadilat yapılmış olmasına rağmen belediyeler ayağında özellikle içme suyu pompalama tesisleri ile pis su arıtma tesislerinden kaynaklı borçlarla ilgili bir sonuç elde edilemediğini ifade etti.

Akim bir çok belediyenin borçlarının tahsilini sağlayacak kurum tedbirlerine karşılık belediyelerin mahkemede ara emri aldığını bu yüzden de hiçbir ilerleme sağlanamadığı belirtti.
Bayrak Radyo Televizyon Kurumu ve Vakıflar İdaresi’nin taksitlendirilen borçları ise zaman zaman aksamalı da olsa ödemelerin yapıldığı kaydedildi.

5 bin 432 taksitlendirme yapıldı

Rapora göre bugüne kadar kamu, kurum ve kuruluşları, gerçek ve tüzel kişiler olmak üzere 5 bin 432 tüketici 115 milyon 277 bin 312 TL’lik borcu için taksitlendirme işleminde yararlandı. Bu kapsamdaki aylık tutar 2 milyon 327 bin 610 TL olup miktarın yaklaşık yüzde 80’i aylık tahsilat olarak gerçekleştiriliyor.

93 bin sayaç değiştirildi

Ekim 2008’den bu yana etkin bir biçimde tahsilat yapılabilmesi için elektrik okuma sayaçlarının akıllı sayaca geçirilmesi işlemleri devam ediyor. Bugüne kadar 93 bin akıllı sayaç değiştirildi. 2008 yılında 5 bin 500, 2009 yılında 15 bin 380, 2013 yılında 11 bin ve 2014 yılında 33 bin akıllı sayaç tüketiciyle buluşturuldu. Toplam 163 bin 880 sayacın bulunduğu KKTC’de geri kalan akıllı sayaç takma işlemleri için ise ihaleler sonuçlandırıldı ve sevkiyatların gerçekleştirilmesi bekleniyor.

Yenilenebilir enerji sistemi genişliyor

Önceki hükümet döneminde Meclis’ten geçirilen Yenilenebilir Enerji Yasası ve yenilenebilir Enerji Tüzüğü çerçevesinde enerjiden sorumlu bakanlık bünyesinde oluşturulan ve Kıb-Tek’ten bir temsilcinin de yer aldığı Yenilenebilir enerji Kurulu oluşturuldu.

Rapora göre bugüne kadar yapılan 529 başvurudan 414 adetinin izinlendirilmiş olduğu ifade edildi.

Santrallerin durumları

Raporda ülkede bulunan santrallerin de durumlarını anlatan bir bölğme yer verildi. Kıb-Tek Santrallerinin 2 adet 60 megawatt güç üreten buhar santralleri, 8 adet 17.5 megawatt güç üreten dizel santralleri bulunuyor. Bu santrallerin toplam kurulu gücü 260 megawattı buluyor.

AKSA’nın santrallerinde ise 8 adet 17.5 megawatt elektrik üretebilen dizel santraller, 10 megawatt elektrik üretebilen Atık Isı Buhar Türbinleri bulunuyor. AKSA’ya ait kurulu güç 150 megawatt olup toplam kurulu güç 375 megawatttır.

En maliyetli santral buhar santralleri

Rapora göre Hem AKSA hem de Kıb-Tek santralleri arasında en maliyetli elektrik üreten santralleri buhar santralleri. Ülkede elektrik sisteminin bel kemiği konumunda bulunan buhar santrallerine ise biçilen ömür 5 ile 10 yıl arasında. Buna göre bir buhar santrali 1 kWh elektriği 285 gram yakıt ile üretirken dizel santraller 1 kWh’lik elektriği 210 gram yakıt ile üretebiliyor.

AKSA ile yapılan sözleşme maliyeti artırıyor

Raporda belirtilen bir diğer ilginç detay ise şöyle: halen yıllık ihtiyaç olan yaklaşık 1.400.000.000 kWh elektrik enerjisinin 700.000.000 kWh’lik kısmı, AKSA ile gerçekleştirilmiş sözleşme gereği bu şirkete ait santrallerde üretiliyor. Talebin düşük olduğun aylarda, Kıb-Tek’e ait buhar santralleri dönüşümlü olarak bakıma alınarak yerine Kıb-Tek’e ait dizel santraller çalıştırılmaktadır. Talebin daha yüksek olduğu ve dizel santrallerin kapasitesi oluşacak açığı karşılamada yetersiz kaldığı sürelerde ise en pahalı üretimi yapmalarına rağmen buhar santrallerini çalıştırma zorunluluğu gereği doğuyor.

AKSA’ya aylık ortalama 19 milyon TL ödeme yapılıyor

AKSA’dan alınan enerji karşılığında AKSA’ya ödenen yakıt ve kira bedelleri de raporda yer almış durumda. Buna gire AKSA’ya aylık ödenen kira ve yakıt bedeli değişken olabiliyor. Şubat Mart aylarında 15 milyon TL’ye kadar düşen bu bedel, Temmuz Ağustos aylarında 21 milyon TL’lere kadar çıkıyor.

“Kıb-Tek iyi yolda”

Kıbrıs Türk Elektrik Kurumu Yönetim Kurulu Başkanı İsmet Akim hazırladığı raporun sonuç bölümünde ise şu ifadeleri kullandı: Derin bir mali kriz ve özelleştirme tartışmaları içerisinde devraldığımız Kıb-Tek’de uygulamaya koyduğumuz mali tedbirler kısa zamanda sonuç vermiş, Kıb-Tek’in son bir yılda borçlarında 95 milyon Dolar üzerinde azalma yaşanırken diğer taraftan arz güvenliği ve düşük enerji maliyeti hedefine ulaşmak adına yıllardır ihmal edilen yatırımları mevcut mali durumuna rağmen peşi sıra gerçekleştirmesi sağlanabilmiştir. Yaşanan tecrübeler, elektrik enerjisi gibi son derece stratejik bir alanın iyi yönetilmesi durumunda gelişim sağlamanın çok da zor olmadığını göstermektedir. Ancak gelişimin devamlılığı ve kalıcılığı açısından kurumun özerkliğinin acilen sağlanmasının da zorunluluk olduğu ortadadır.”

Kıb-Tek’in 1 Eylül 2015 tarihi itibarı ile borç ve alacak durumu

Borçlar   TL
Bankalar 230,407,349.15
TPIC  14,069,610.20
AKSA  20,660,390.11
İhtiyat Sandığı 30,546,124.16
TOPLAM 295,683,473.62

//////////
Alacaklar   TL
Maliye Bakanlığı’ndan alacak
Mahsuplaşma  29,337,245.36
Mah. Eklenen Faiz 15,255,367.59
Devlet Tüketim  8,077,765.36
Devlet Taksit Hs. 17,020,713.74
Teşvik alacağı  12,016,599.98
TOPLAM MALİYE ALACAĞI 81,707,692.03
Camiler   8,609,132.97
BRTK   28,488,326.49
Devlet Kurumları 225,770.76
Genel Tüketim  248,922,991.12
Rum, Maronit, Pile 47,097,552.61
Belediyeler  76,556,217.73
Ara Emri Olanlar 56,356,241.25
B. Donuk hs.  23,939,619.48
B. Sokak Işıkları  84,186,402.64
TOPLAM ALACAK 656,089,947.08
ALACAK-BORÇ DENGESİ:  360,406,473.46 ALACAK