Nezire Gürkan / Fotoğraflar: Hüseyin Sayıl
Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti e-yaşama hazırlanıyor. Elektronik ortama… Tüm bilgiler tek merkezde toplanıyor. Muhaceretten tapuya, araç bilgilerinden vergi ve gümrüğe, tapudan sağlığa, bankacılıktan elektrik ve eğitime tüm alanlarda tek merkezden kontrollü otomasyon dönemi başlıyor. Hedef yıl sonu…
İnsan hayatını, kurum ve bireyleri bire bir yakından ilgilendiren e-devlet projesiyle, EBYS de hayata geçiyor. Yani, Elektronik Belge Yönetim Sistemi. Tüm kamu yazışmaları elektronik ortamda yapılacak.
Başbakanlık ile Maliye Bakanlığı arasında yakın zamanda başlayacak pilot uygulamanın ardından bu sistem için de hedef yıl sonu. Asker ve polis dışında tüm kamu kurumlarını kapsayacak bu sistemle kağıt kullanımı, ıslak imza, baskı işleri, odacı, posta, elden dağıtım devri sona erecek. e-Devlet Yürütme Kurulu Başkanı Rauf Ersenal’ın ifadesiyle, “devrim” niteliğindeki bu projeyle “kamu kabuk değiştirecek” ve artık hiçbir şey eskisi gibi olmayacak.
ARALIKLARLA 15 YILLIK SÜREÇ
Aslında kamuda otomasyon çalışmaları yeni değil. 1990’lı yıllarda hızla daktilodan bilgisayara geçen, Doğu Akdeniz Üniversitesi ve üniversitenin bilişim uzmanlarından Necdet İcil’in katkılarıyla internet kullanmaya başlayan kamu kuruluşlarında lokal anlamda otomasyon yıllardan beri uygulanıyor. Sigortalardan bankalara, araç işlemlerinden elektriğe birçok kurum verilerini bilgisayar ortamına aktarmış durumda.
Farklı birimlerdeki verileri bir araya toplayıp ortak veri deposu oluşturma çalışmaları da yeni değil. Bu amaçla ilk oluşum Kamu-Net. Kuruluş tarihi 1999. O günden bu günlere, kimi zaman yoğun, kimi zaman aksayarak bir dizi çalışma yapıldı. Teknik alt yapı hazırlandı; Bilgi Edinme Hakkı, Kişisel Verileri Koruma, Elektronik İmza gibi yasalar çıkarıldı. Mevzuat alt yapısı için… e-kimlik, e-pasaport da sistemin tamamlayıcıları. Ve süreç içinde Kamu-Net de e-Devlet adını aldı.
1900’LERDEN İTİBAREN SOY AĞACI…
Gerek hükümet değişiklikleri ve kamunun hantallığı, gerek finansman sorunları nedeniyle zaman zaman, özellikle 2010’dan itibaren durağan bir döneme giren e-devlet çalışmaları, Türkiye Ulaştırma Bakanlığı ile imzalanan protokolle 2012’den itibaren yüklenici olarak Türksat AŞ’ye verildi.
Muhaceretten tapuya birçok kapsamlı ve sistemin odak noktasını oluşturan veri girişleri, ihaleyle özel şirketler tarafından yapılmaya başlandı. Özel şirketler veri girişini yapıyor, ilgili daire ve birimler de kontrolleri. Şimdilerde, özellikle 2014’de başlayan muhaceret bilgilerinin veri girişi, daha doğrusu kontrolleri devam ediyor. 1900’lerden başlayarak her bireyin soy ağacı, kimlik bilgileri bilgisayara işleniyor.
KİMLİK BİLGİLERİ SİSTEMİN ODAĞI
Geçtiğimiz yıl eylül ayında Bakanlar Kurulu kararıyla atanan Müşavir Rauf Ersenal başkanlığındaki yeni e-Devlet Yürütme Kurulu, başta muhaceret çeşitli alanlardaki veri girişleri ve kontrolünü hızlandırmak için çalışmalara yoğunlaştı. Milli Arşiv Müdürü Gökhan Şengör, DAÜ’den emekli Bilişim Uzmanı Necdet İcil dahil toplam 12 kişilik Yürütme Kurulu, ek mesai takviyeleri, farklı dairelerden yeni personel aktarımıyla özellikle veri girişine ilişkin kontrolleri hızlandırmış durumda.
Başbakanlık altında faaliyet gösteren, toplantılarını Başbakanlık’ta yapan, zaman zaman Girne’deki Milli Arşiv binasını kullanan, teknik alt yapısı farklı kamu binalarında olan, kısa vadede ayrı bir yasa ve binayla çalışmayı hedefleyen e-Devlet yönetimi, farklı alanlarda bilgisayar ortamına aktarılan verilerin tek merkezde toplanabilmesi için muhaceretle ilgili projenin tamamlanmasına yoğunlaşmış durumda.
MALİYE, SAĞLIK, EĞİTİM, GÜMRÜK AYRI AYRI İHALELERLE… BİR ŞİFREYLE…
TAK muhabirinin sorularını yanıtlayan e-Devlet Yürütme Kurulu Başkanı Ersenal ve Başkan Yardımcısı Gökhan Şengör’ün ifadesiyle, muhaceret bilgileriyle ilgili veri girişinin tamamlanması ve kontrollerin yapılmasıyla sistem hızlanacak. Bankacılıktan araç bilgilerine, elektrikten sigortalara, tarımsal ödemelerden pasaporta birçok alanda veriler zaten bilgisayar ortamına aktarılmış durumda.
Maliye, sağlık, gümrük, eğitim de bu yıl ayrı ayrı ihalelerle sisteme dahil edilecek. Ortak Veri Merkezi kurulacak. Güvenlik açısından, farklı bir coğrafyada yedeklemesiyle birlikte.
Artık kişiler ve kurumlar, kendine ait özel şifreyle, sağlıktan vergilere her alanda bilgiye bilgisayar başında ulaşabilecek.
İleriki aşamada sistemin tüm unsurlarıyla tamamlanmasıyla, kişiler sadece bilgiye ulaşım değil, işlem yapma imkanı da bulacak. Pul parasını, ruhsat bedelini ödeyebilecek örneğin… e-kimlikler de çip sistemiyle kredi kartı gibi kullanılabilecek.
“Bütünsel hedef 3 yıl ancak yıl sonuna kadar birçok alanda bilgiye ulaşılabilecek” diyor Ersenal ve Şengör. Hatta şu an şifre alıp elektrik dahil birkaç kuruma ulaşanların olduğuna dikkat çektiler.
Şifrelerin kaymakamlıklar aracılığıyla dağıtılacağını, çalışmaların tamamlanmasıyla bu konuda sunum ve duyuruların yapılacağını belirten Ersenal, sistemin tamamlayıcısı durumundaki EBYS, Elektronik Belge Yönetim Sistemi hakkında da bilgi verdi.
BU BİR DEVRİM… KAMU KABUK DEĞİŞTİRECEK
Kamu kurumları arasında yazışmaların tamamen elektronik ortamda, elektronik imzayla yapılması olarak özetlenebilecek bu sistemin kamudaki hantallığa ve bürokrasiye son vereceğini vurgulayan Ersenal, test çalışmaları yapılan, en geç yıl sonu devreye girecek bu uygulamayla kağıt, baskı, dağıtım, posta, odacıyla yollama, bir işlem için 4-5 ayrı daireye gitmenin tarih olacağını anlattı.
“Kamu kabuk değiştirecek. Bu bir devrimdir” diyen Ersenal, sürat, şeffaflık ve arşivleme bakımından da sistemin önemli olduğuna dikkat çekti.
e-Devlet Yürütme Kurulu Başkan Yardımcısı, Milli Arşiv ve Araştırma Dairesi Müdürü Gökhan Şengör de,EBYS’nin iş gücü ve zaman tasarrufu yanında, vergi kaçaklarından ilaç sarfiyatına kadar birçok alanda mali disiplin anlamına geldiğini vurguladı.
