Melin Dobran

Başkent Lefkoşa’da makinistlik yapan esnaf, sektörde birçok sıkıntı olduğunu dile getirdi. Yıllardan beridir makinistliği, işi bilmeyen kişilerin yanı sıra, ek iş olarak da yapıldığını ifade eden esnaf, bu sorunun bir türlü önüne geçilemediğini söyledi. 

Diyalog’a konuşan esnaf, memur olarak çalışan bazı kişilerin, kendi evinde ya da barakalarda makinistlik yaptığını ve bunu kimsenin denetlemediğini iddia etti. 

Esnaf, “Araba galerisi açan, yanına bir de makinist dükkânı açıyor. Bize iş kalmıyor. Sanayi Dairesi ve Çalışma Dairesi, sadece bizim gibi küçük işletmeleri denetliyor. Büyük işletmeleri denetleyen yok. Biz her şeyimizi devlete zamanında ödüyoruz. Bu yüzden mi denetleniyoruz? Bu işi kayıtsız olarak ve ek iş olarak yapanlar var. Onlar neden denetlenmiyor?” diyerek tepki gösterdi.

Esnaf ne dedi?

Yılmaz Evren: Ben, 45 yıldan beridir makinistlik yapıyorum. Şu an bizim en büyük sıkıntımız, küçük esnafa hükümetin arka çıkmamasıdır. Örneğin kredi istiyoruz. Bin bir türlü şey istiyorlar. “Vergi borcunu sıfırla” diyor. Ben zaten borcumu kapatmak için kredi istiyorum. Şu an bizim sektörde piyasanın durumu berbat. Büyük şirketler her tarafa el attı. Küçük esnafa iş bırakmıyorlar. Araba galerisi açan, yanına bir de makinist dükkânı açıyor. Bize iş kalmıyor. Ayrıca eleman sıkıntısı da var. Masraflı olduğundan dolayı adam işletemiyoruz. Devlete çok para ödememiz gerekiyor. Piyasanın durumu çok kötü. Doğru düzgün para kazanmıyoruz. Ülkeye yeni bir hükümet lazım. Her şeyin sil baştan olması lazım. İşlerimizin düşük olmasının sebebi, büyük şirketlerdir.

Turgut Yıldız: 25 yıldan beridir makinistlik yapıyorum. En büyük sıkıntımız paradır. Genelde yarış arabaları ile uğraşıyorum. Bazı markaların piston sustası ve yürüyen aksamı yoktur. Parça istediğimiz zaman, parçacı “kârım yok” diyor ve bize parça vermiyor. Biz de hem bu sebepten dolayı hem de Kuzey’de bu parçaları bulamadığımız için Güney Kıbrıs’tan temin ediyoruz. Parçaları Rum tarafından bizim tarafa geçirirken sıkıntı yaşıyoruz. Geçirmemize izin vermedikleri zaman parçayı bile alıyorlar. Parçanın gümrüğünü ödesek de parçayı almamaları için bin bir türlü dil döküyoruz. Bu meslekte her türlü zorluğu yaşıyoruz. İşi yapıp bitiriyoruz, araç sahibi arabayı da deniyor ama ödeme konusuna gelince sıkıntı yaşıyoruz. “Bir miktar ödeyim, kalanı daha sonra öderim” der. Bir diğer sıkıntımız ise önüne gelenin bu işi yapmasıdır. Barakanın içinde bile makinistlik yapan adam var. Sanayi Dairesi ve Çalışma Dairesi, sadece bizim gibi iş yerlerini denetler. Kaçak yapanları kimse denetlemiyor. Genel olarak işler düşük. Bunun sebebi ise evinde ikinci bir iş olarak makinistlik yapanlardır. Adam var devlet dairesinde memurdur ve ikinci iş olarak makinistlik yapıyor. Hem de daha ucuza. Bu sefer ne oluyor, iş olmayınca araç sahibine 4 katına mal oluyor. Bu sefer arabayı bize getiriyorlar. Başımızda böyle devlet olduğu sürece, bunun önüne kimse geçemez. Bir koltuk sevdasıdır gidiyor. Bütün esnafı küstürdüler.

Kazım Başlı: 15 yıldan beridir bu işle uğraşıyorum. Piyasada iş yok. Ödeme konusunda sıkıntı yaşıyoruz. İnsanlar artık arabayı en son plana bırakıyor. Ancak tamamen bozulduğu zaman aracı bize getiriyorlar. Ödemeyi alamayınca, devlete de ödeme yapamıyoruz. Bizim gibi esnafın önünü kesenler, bu işi bilmediği halde yapmaya çalışanlar,  vergi ödemeyenler ve ekstradan bu işi yapanlardır. Memur olan ya da bu işi bilen evinde de makinistlik yapıyor. Onlar vergi ödemiyor, işçi ödemiyor. Biz kendi sigortamızı yatıracak durumda değiliz. Çalışanımızın sigortasını yatırıyoruz. Bütün esnaf bu durumadır. Devlet sadece bizim ne kadar iş yaptığımızı sorgular. Siftah etmeden kapattığımız günler bile oluyor. Hiçbir esnaf bankadan kredi alamıyor. Bunun sebebi de devletin esnek olmamasıdır. Devlet bize, kazanmıyorsan da zarardasın, iş yerini kapat diyor. Bir devlet esnafına bunu nasıl söyler? Yetkililer, bütün esnafa karşı adaletli olsun. Bizim önümüzü kapatmasınlar. Biz esnaf olarak ümidimizi kaybettik.

Nadir Bağışlayıcı: Ben 41 yıldan beridir makinistlik yapıyorum. Şu an sektördeki en büyük sıkıntı araba galerilerinin ve bu işle alakası olmayan kişilerin iş yeri açıp makinistlik yapmasıdır. Bu kişilerin beceriksizlikleri sonucu, müşteri yine bize geliyor. Bu işi hakkıyla yapanlar ekmeğini kazanıyor. Kayıtsız iş yeri çok. Bu durum da piyasayı ve fiyatları düşürüyor. Devletin bu konuda önlem alması gerekiyor. Bu meslek artık ikinci bir iş olarak da yapılıyor. Canı isteyen istediği yerde makinistlik yapıyor. Bunlar olmaması gereken şeyler. Biz dükkân kirası, vergi, elektrik, su, çalışanın maaşını ve yatırımını ödüyoruz. Onların bu tür giderleri yok. Sanayi Dairesi, Sosyal Sigortalar ve Maliye Bakanlığı bizi denetliyor. Bizi neden denetliyorlar biz zaten ödeme yapıyoruz. Yapmayanları ve bu işi kaçak yapanları denetlesinler. Kaçaklar için önlem alınırsa, bu piyasa düzelecek. Eskisi gibi eleman da bulamıyoruz. Temelden yetişen eleman kalmadı. Bu da iş gücüne yansıyor.