Pelin Yükselay

Kuzey Kıbrıs’a yabancı ülkelerden doğrudan uçuş yasağı devam ederken, Türkiye’nin değişik bölgeleri ile Ercan Havaalanı arasındaki uçak seferlerinin yetersizliği ve bilet fiyatlarındaki yüksek rakamlar, turizmcilerin tepkisine yol açıyor.

Dünya’nın önde gelen havayolu şirketlerinden biri olan Türk Hava Yolları’nın (THY), yaklaşık 90 dakikalık İstanbul-Atina uçuşlarında gidiş-dönüş promosyon fiyatının vergiler dahil 149 dolar olduğuna dikkat çeken turizmciler, buna karşın 80 dakikalık İstanbul-Ercan uçuşları için çoğu günlerde ortalama 611 ile 743 lira arasında değişen fiyatların uygulandığını belirtiyor.

Özel havayolu şirketlerinin, Türkiye ile KKTC arasındaki ulaşım sorunlarının çözümüne önemli katkı sağladığını vurgulayan turizmciler, buna karşın THY’nin özellikle yabancı ülkelerden Ercan’a, Türkiye üzerinden ‘uçak değişmeden’ seferler düzenlemesinin önemine dikkat çekiyor ‘ambargoların ancak bu şekilde hafifleyebileceğini’ belirtiyor.

Turizm sektörünün önemli isimleri, ulaşımla ilgili görüşlerini dile getidiler:

Orhan Tolun: Uçaklar dolu, fiyatlar yüksek

Kıbrıs Türk Seyahat Acenteleri Birliği (KITSAB) Başkanı Orhan Tolun, şunları söyledi:

“Bundan 6-7 yıl önce sadece Kıbrıs Türk Hava Yolları ve Türk Hava Yolları vardı ülkemizde. KTHY, vatandaşların alım gücünü de göz önünde bulundurarak fiyatlarını belirlerdi ve bu noktada bilet fiyatları halka ucuz gelirdi. KTHY’den yer bulamayanlar da THY’yi tercih ederlerdi. Ardından, özel hava yolu şirketleri geldi adamıza ve rekabet başladı. Özel havayolu şirketleri çok büyük fiyatlar kırarak, uçmaya başladı. Bu rekabet KTHY batırılıncaya kadar sürdü. KTHY battıktan sonra, özel hava yolları kendi aralarında anlaşmışlar gibi, fiyatları yükseltmeye başladılar. Ben, özel hava yolu şirketleri arasında, özellikle de Kıbrıs için özel bir anlaşma olduğunu düşünüyorum. İlk önce pazarları bölüştüler. Örneğin, Antalya’ya tek uçan havayolu Pegasus’tur. İstese diğer hava yolları da Antalya’ya uçabilir. Ama yapmıyorlar. Fiyatlara bakıyorsunuz, hepsi birbirinin aynısı. Örneğin İstanbul’a uçmak istersiniz. İstanbul’a uçan 4 havayolu şirketi var. 4’ünün de fiyatları birbirine çok yakın. Hâlbuki, bizim devletimiz zamanında buna müdahale etmeliydi. “Sen buraya uç, sen buraya uç; şu şu fiyatları temel alarak uçun” demeleri gerekirdi. Öyle bir şart koşmadılar ve işte bugünlere kadar geldik. Özel hava yolu şirketleri, neresi onlar için karlıysa oraya uçuyorlar. Fiyatlar da sürekli yükseliyor. Bunun yanında petrol fiyatları da uzun bir zamandır düşük seyrediyor. Bunun havayollarının uçak bilet fiyatlarına da yansıması gerekirken hiç yansımıyor. Düşündüğünüzde bir havayolunun en fazla para harcadığı şey yakıttır. Peki, yakıt fiyatları düşmesine rağmen neden bu fiyatlara yansımıyor? Bu ülkedeki kontrolsüzlükten, başı-boşluktan kaynaklanır. Seferlere bakıyoruz, uçaklar dolu gidip dolu geliyor. Bu da şirketlerin anlaşmalı olduğunun bir diğer göstergesi. Sefer sayılarını ve bölgeleri buna göre koyuyorlar çünkü. Uçaklar boş gelmiyor ki fiyatlar ona göre ayarlansın. Bu durumda sefer sayısı nasıl artırılacak? Herşey şu an hesaplı bir şekilde yapılıyor. Özellikle İzmir ve Antalya uçuşları acenteler için büyük sıkıntı. Bunun yanında ülkemize rötarsız gelen ve rötarsız kalkabilen uçak yok. Havaalanına gidin, hep rötar. Son zamanlarda, özellikle İngiltere uçuşlarında, bagaj kaybetme olayları sıklıkla yaşanıyor. Havayolu şirketleri kendi internet sitelerinden de bilet satışı yapıyorlar. Bu da seyahat acentelerine büyük sıkıntı yaşatıyor. Türkiye’deki hava yolları KKTC’ye iç hat fiyatları uygulamaları gereken yerde, dış hat fiyatları uyguluyorlar. KKTC ada konumu bakımında kritik bir yerdedir. Çevremizde krizler mevcut. Uçak bilet fiyatları bu şekilde yüksek iken, biz adamıza turist çeken bir konuma nasıl çıkacağız? Türkiye’den gelen belirli bir turist zümresi var KKTC’ye. Her yaz aynı zümre geliyor. Buna güveniyorlar. Ancak bu yeterli değildir. Hiç kimse bu sorunları iyileştirme yoluna gitmiyor.” 

Polatkan: Bilet fiyatları yakıyor

Polatkan Turizm Sahibi Ali Polatkan’ın görüşleri ise şu şekilde:

“Aslında bakarsınız, havayolları ile ilgili bir ulaşım sıkıntımız fazla değil. Tabii, biz bu sayıların daha da artırılmasını istiyoruz ama mevcut durumda çok büyük sıkıntılar yok. Bunun yanında belli dönemler zaten havayolları arz-talep ilişkisi kapsamında ek sefer de yapıyorlar. Havayolları ile ilgili en büyük sıkıntımız uçak biletlerindeki fiyat politikası. Ne yazık ki, uçak bilet fiyatları çok yüksek ve bu fiyatlar ülke turizmini engelliyor. Uçak biletlerinin yüksek olması, KKTC turizmini cazip hale getirmiyor. Aynı şekilde, KKTC’den de seyahate çıkacak vatandaşlar, yüksek fiyatlar karşısında çoğu zaman seyahat etmekten bile vazgeçebiliyor. KKTC’ye sefer yapan havayollarının hepsi bildiğiniz gibi anavatan Türkiye kökenli. Havayollarının rekabet kaynaklı, kendi aralarında fiyat politikası var ama KKTC’ye gerçekleşen uçuşlarda bu politika pahalı yollardan ilerliyor. Türkiye’ye seyahat etmek isterseniz uçak biletlerinizi seyahatinizden aylar öncesinde almanız gerekiyor; çünkü fiyatlar düşük oluyor. Bunun yanında, uçuş tarihiniz yaklaştıkça fiyatlar acayip bir şekilde yükseliyor. KKTC uçuşlarındaki en büyük sıkıntımız bu. Eskiye göre KKTC’ye daha çok uçak seferi yapılıyor ancak bu noktada da üniversiteler turizm acenteleri için sıkıntı yaratıyor. Üniversitelerin açılacağı, kapanacağı dönemde, bayram-yılbaşı dönemlerinde uygun fiyata uçak bileti bulmanız çok ama çok zor oluyor çünkü üniversiteler koltukları kapatıyor. Bu sayede de fiyatlar artıyor. Bu dönemlerde Türkiye’ye uçak bileti bulmak zor oluyor. Uçak bilet fiyatları dünya standartlarının gerçekten çok üzerinde. Örneğin Ercan-İstanbul uçuşu 1 saat 10 dakika süren bir uçuş. Bu uçuş süresinin Avrupa’da fiyatı 100 dolar civarındadır. Bizde ise bu fiyat çoğu zaman 200-300 Euro’yu bulabiliyor. Bu noktada KKTC’nin istenilen turist sayısına ulaşması çok ama çok zor oluyor. Bu yüzden çoğu küçük turizm acentesi de kapandı çünkü büyük acentelerle rekabet edilebilirlikleri ortadan kalktı. Devletin bu duruma bir çözüm bulması gerekiyor. KKTC için lokomotif olan turizm sektörünün istenilen düzeye gelebilmesi için önlem alınmalı. Küçük acentelerin kapanmasıyla turizm ne yazık ki kısırlaşıyor.”

Güdenoğlu: Ortak derdimiz yüksek fiyatlar

Zümrüt Turizm Seyahat Acentesi sahibi Sami Güdenoğlu’nun görüşleri ise şöyle:

“Bu günlerde acentelerin en dertli oldukları nokta bence uçak bileti fiyatları konusu. Ulaşımda olan sıkıntı tamamen fiyatların yüksekliğinden kaynaklanıyor. Bu noktada da ben Kıbrıs Türk Hava Yolları’nın kapatılması konusuna değinmek istiyorum. Kıbrıs Türk Hava Yolları ‘kapatıldı’ diyorum ‘battı’ demiyorum çünkü bu işin öncülüğünü dönemin Türkiye Cumhuriyeti Ulaştırma Bakanı Binalı Yıldırım’ın yaptığını iddia ediyorum. Ayrıca şunları da eklemek isterim; KTHY’nin bilançosu son döneme kadar çok iyiydi. Daha sonra Atlas Jet ve Pegasus’un adaya uçmaya başlamasıyla, KTHY adeta kıskaca alındı. Düşünün siz, KTHY’nin saat 7’de İstanbul uçuşu vardı. Pegasus’da 7.10, Atlas Jet ise 06.50’ye uçuş koymuştu. KTHY’nin çok altında bir fiyata uçtu bu şirketler ta ki KTHY kapatılana kadar. KTHY kapandıktan sonra fiyatları çekebildikleri kadar yükseğe çektiler. Bugün de olan odur. Kıbrıs Türk Hava Yolları kapandığında sadece ‘çalışanlar ne olacak?’ diye soruldu. Ancak ‘acenteler ve halk bundan sonra ne olacak’ diye soran hiç olmadı. Türk Hava Yolları ise devlet olduğu için fiyatlar devlet ve kurum nezdinde belirlenmekte. Halkı, acenteleri düşünen hiç yok. Ben geçtiğimiz bayramda 1000 TL’ye uçak bileti satmak zorunda kaldım kendi vatandaşıma. En fazla 1 saatlik bir uçuş için 1000 TL ne demektir? Bu fiyatlarla bu adaya kim gelir? Nasıl bir turizm politikasıdır bu? Bunun yanında sürekli gidip gelen öğrenciler vardır. Malum adamız üniversiteler adası da aynı zamanda. Bu öğrencilerin ne zaman gidip geldikleri aşağı yukarı bellidir. Onlar için ayrı uçuşlar düzenlenmeli bence. Öğrencilere ayrı uçuşlar yapılmalı belirli bir fiyat kotası ile vatandaşa ayrı. Vatandaşın seyahat edeceği uçuşlarda olmamalı öğrenciler. Ortada çok ama çok büyük bir haksız rekabet var. Bunun çaresi ‘sefer artırma’ da değildir. Buna hükümetler nezdinde bir çözüm bulunması gerekir. Bizim hükümetimiz ise sadece şov peşinde. Bu sorunları nasıl çözecekler. Yaz sezonu geliyor. Bu fiyatlarla bizim ülkemize kaç tane turist getirmeyi amaçlıyorlar, ya da seyahat acenteleri kaç Kıbrıslı Türk’ü yurt dışına tatile yollayabilecek? Bir an önce bu uçak bileti fiyatlarına çözüm bulunmalı. Bizler turizm acenteleri olarak bu konuda cidden çok ama çok dertliyiz.”

Arabacıoğlu: Ölü sezonda dahi fiyatlar yüksek

Neşeli Turizm Sahibi Emine Arabacıoğlu ise şunları aktardı:

“Uçuşlarla ilgili sıkıntımız, bilet fiyatlarının çok yüksek olması. Özellikle hafta sonu uçuşlarında uygun fiyata uçak bileti bulmamız neredeyse imkânsız hale geliyor. Özellikle İzmir’e seyahat edecek olan ve İzmir’den gelecek olan misafirlerimiz konusunda büyük sıkıntı yaşıyoruz. İçerisinde bulunduğumuz sezonu ‘ölü sezon’ olarak adlandırmamıza rağmen, bilet fiyatları yine de çok yüksek. Aynı zamanda Türk Hava Yolları’nın fiyat politikası da bizleri etkiliyor. Seyahat acenteleri olarak bizler, tüm havayollarından aldığımız komisyonun aynı olmasından dolayı yolcularımızı en ucuz uçuşa yönlendiriyoruz. Bunun yanında yeni moda promosyon biletler. Özellikle Türk Hava Yolları ve Atlas Jet bu yönde bir uygulamaya gitti. Ancak bu promosyon biletlerin de hiçbir şekilde değişiklik hakkı bulunmaması da büyük sıkıntı. Tarih değişikliği gibi bir uygulamaya gitmeye çalıştığınız zaman biletiniz tamamen yanıyor. Bunun yanında seferlerde saatler açısından sıkıntımız vardı. Örneğin İstanbul’a ya sabah gideceksiniz ya da akşam. Arada öğlen ve öğleden sonra olmak üzere uçuş yoktu. Bu konuda da Onur Air seferlerini artırarak bize biraz da olsun kolaylık getirdi. Çok sefer konulması ve fiyatların düşmesi derseniz, bunu da biliyoruz ki hava yollarının işine gelmez ve yapmazlar. Az uçuş-yüksek fiyat ve dolu uçak her zaman en fazla işlerine gelen durumdur. Ama bana göre, çok sefer-uygun fiyat politikası güdülmeli.”