Özlem Çimendal

Gönyeli Belediyesi sınırları içinde inşa ettiği konutuna Onay Belgesi (Final Approval) almak için Gönyeli Belediyesi’ne başvuran Musa Seral’ın, 26 Eylül 2011 tarihinde tamamlanan binanın Onay Belgesi harcının hesaplanmasında Gönyeli Belediyesi ile anlaşamadıkları ve Gönyeli Belediyesi tarafından yapılan hesaplamanın hatalı olduğu Ombudsman Raporu tarafından ortaya kondu. Seral’ın Belediye tarafından talep edilen harcın Fasıl 96 Yollar ve Binalar Düzenleme Yasası’na veya bu konudaki yasal mevzuata göre hesaplanmadığını, ayrıca söz konusu Belediye’ye yaptığı dilekçesine herhangi bir yanıt alamadığını iddia ederek, hatalı hesaplamanın düzeltilmesi için Ombudsman’a yaptığı başvuruda belediyenin raiç bedel üzerinden yasal mevzuata aykırı hesaplamayla keyfi uygulama yaptığı ortaya çıktı.

Yasaları uygulamak yerine, bünyesinde geliştirdiği yöntemi devreye soktu

Belediyeler Yasası’na göre belediye alacakları için ödeme süresi bulunan ve ödeme süresi içerisinde ödenmeyen belediye alacakları için gecikme zammı uyguluyor. Gecikme zammının hesaplamasında Kamu Alacaklarının Tahsili Usulü Yasası’nda öngörülen kurallar uygulanıyor. Musa Seral’ın sadece Onay Belgesi (Final Approval) değil, izin yenilemesi de yapması gerektiğinden söz konusu inşaata izin yenilemesi gerekmesi nedeniyle yürürlükteki Yasa gereği ödenen inşaat izin bedelinin %2’si ve her ödenmeyen yıl için bu miktarın faizlerinin alınması gerekirken, Gönyeli Belediyesi’nin ise Yasayı uygulamak yerine kendi bünyesinde geliştirdiği bir hesap yöntemini devreye soktuğu tespit edildi.

Mevzuata aykırı ve keyfi uygulama yapılıyor

Konuyla ilgili KKTC Ombudsmanı’nın hazırladığı raporda ise Gönyeli Belediyesi’nin bu uygulamanın 1984 yılından itibaren devam ettiğini ve vatandaşın lehine olan bir durum olduğunu belirtilmesine rağmen, Gönyeli Belediyesi’nin uyguladığı bu yöntem vatandaşın lehine olsa bile, izin yenileme ücretlerine her ödenmeyen yıl için raiç bedel üzerinden hesaplama yapması yasal mevzuata aykırı veya keyfi bir uygulama olarak değerlendirildi.

“Belediye bünyesinde alınan kararlar yasaların üstünde olamaz”

Arıca raporda, Belediye’nin uyguladığı bu yöntemin yasal dayanağı olmadığı gibi, Belediye bünyesinde alınan bu gibi idari kararların yasaların üzerinde olduğunu kabul etmenin de mümkün olmadığı vurgulandı.

Biriken borç karşısında vatandaş çaresiz kalıyor

Ombudsman raporunda, Gönyeli Belediyesi’nin, izin yenileme harcını süresi içerisinde tahsil etmeyerek, inşaatın sürdüğü her yıl için raiç bedel üzerinden vatandaşa borç tahakkuk ettirerek, biriken bu borç karşısında vatandaşın çaresiz kalmasına sebebiyet verdiği de ortaya çıkarken, Onay Belgesi (Final Approval) alma aşamasında vatandaşın Belediye ile ihtilafa düşmesi neticesinde inşaatı tamamlanan şahısların Belediye’nin denetiminden geçmeden veya Onay Belgesi almadan kaçak, tehlikeli ve sağlıksız konutlarda ikamet etmeye başladıkları da ifade edildi.

Kaçak, tehlikeli ve sağlıksız konutlara sebebiyet verildi

Vatandaşların kaçak, tehlikeli ve sağlıksız konutlarda ikamet etmesinin idarenin vatandaşın beklentilerine cevap vermemesinden ve sorunun sürüncemede kalmasından kaynaklandığının vurgulandığı raporda, İdarenin eylem ve işlemlerinin Yasaya dayanması gerektiği, İdare Yasa ile kendisine yetki verilmemiş bir alanda düzenleme yapamayacağı gibi eylem ve işlemde de bulunamayacağı ifade edildi.

Belgeler raiç bedel üzerinden hesaplanarak, yasalara uyulmadı

Konu hakkında hazırlanan rapor doğrultusunda, Gönyeli Belediyesi’nin yasal dayanaktan yoksun bir düzenleme ve kararla hem yenileme harçlarını hem de Onay Belgesi harçlarını raiç bedel üzerinden hesaplayarak Fasıl 96 Yollar ve Binalar Düzenleme Yasası’na, Yollar ve Binalar (Değişiklik) Tüzüğü’ne, Belediyeler Yasası’na ve Kamu Alacaklarının Tahsili Usulü Yasası’na aykırı davrandığı da ortaya konuldu.  

Aykırı uygulama ile belediyenin yıllık gelirinin artması engellendi

Ayrıca belediyenin bu tür harçları raiç bedel üzerinden tahsil etmekle, yıllık Belediye gelirlerinin artmasına da engel olduğu ve Gönyeli Belediyesi Başkanı’nın bu uygulamanın vatandaşın lehine bir durum olduğunu iddia etmesine rağmen bu hususu destekleyecek herhangi bir mevzuat veya belgenin de bulunmadığına işaret edilerek, raiç bedel uygulamasının yasal mevzuata aykırı ve suistimale açık olduğu kanaatine varıldığına değinildi.

Dilekçe Hakkı’na da uyulmadı

Yasal dayanaktan yoksun ve keyfi kararların, vatandaşın taleplerinin sürüncemede kalmasına neden olduğu gibi Belediyelere olan güvenin sarsılmasına da zemin hazırladığının da ortaya konulan raporda, Işın Seral ve Musa Seral’ın Gönyeli Belediyesi’ne yazılı olarak başvurmalarına rağmen cevap alamadıklarının bunla da Dilekçe Hakkı’na aykırı hareket edildiği de vurgulandı.

İhmalkarlık, başvuru sahibine yükleniyor  

Yine raporda, Gönyeli Belediyesi’nin Anayasası’nın 76’ncı maddesinde düzenlenen Dilekçe Hakkı’na ve Bilgi Edinme Hakkı Yasası’na da uygun davranmayarak, aradan geçen 3 yıl süre içerisinde başvuru sahiplerine herhangi bir cevap vermeyerek ihmalkar davrandığı ve yasal mevzuata aykırı hareket etmekle birlikte söz konusu gecikmeden doğan maddi ve manevi zararı da başvuru sahibine yüklediği tespit edildi.

Uygulamanın yasalara uygun tekrar değerlendirilmesi gerekiyor

Raporda, Gönyeli Belediyesi’nin kendisine herhangi bir yasa ile yetki verilmeyen bir konuda düzenleme yapamayacağı veya yasaya aykırı bir düzenlemeyi uygulayamayacağı tespiti yapılarak, Gönyeli Belediyesi’nin Işın ve Musa Seral’ın müracaatlarını yürürlükteki mevzuat uyarınca değerlendirip hesaplaması gerektiği sonucuna varıldı.

Fasıl 96 Yollar ve Binalar Düzenleme Yasası ne diyor?

Değiştirilmiş şekliyle, Fasıl 96 Yollar ve Binalar Düzenleme Yasası’nın 19’uncu maddesinin verdiği yetkiye istinaden yapılan Yollar ve Binalar (Değişiklik) Tüzüğü Cetvel (Madde 62) Kısım I Belediye tarafından alınacak ücretleri düzenlemektedir. Tüzüğün 5’inci maddesine göre Onay Belgeleri (Final Approval) için inşaat harcının %10 (yüzde on) oranında harç alınması gerekir. Aynı Tüzüğün Kısım II, VI maddesinde ise ruhsat yenilenmesi için inşaat izin harcının % 2 (yüzde iki) oranında harç alınması gerektiği belirtilmektedir. Fasıl 96 Yollar ve Binalar Düzenleme Yasası’nın 5’inci maddesi ruhsat süresini ve yenilenmesini düzenler. Bu madde uyarınca verilen ruhsat, verildiği tarihten başlayarak bir yıl için geçerlidir. Ancak iş veya inşaat bir yıllık süre içinde tamamlanmazsa, esas ruhsat için saptanan harcın veya iki Kıbrıs Lirası, hangisi daha az ise, ödenmesi üzerine, ruhsat daha sonraki herhangi bir zaman yenileme zamanında yürürlükte olan herhangi bir tüzük kurallarına aykırı değilse yenilenebilir. Bu biçimde yenilenen ruhsat, yenileme tarihinden başlayarak bir yıl için geçerli olur.