Ceren Özbil

TRAFO MERKEZLERİ TAMAM: Güney ile Kuzey elektrik şebekelerinin bağlantısının gerçekleştirileceği Güneşköy ve Lefkoşa’daki Herakles Trafo Merkezi bağlantı için hazır hale getirildi. Kıb-Tek yöneticilerinin önümüzdeki günlerde güneydeki yetkililerle bir araya gelerek iki merkezin nasıl uyumlu ve güvenli çalışılacağını değerlendirmesi bekleniyor

TÜRKİYE PROJESİ EKONOMİK DEĞİL: Kıb Tek, KKTC ile Türkiye elektrik sistemini enterkonnekte etmenin ekonomik olmadığı sonucuna vardı. Kurumun bu alanda uzman uluslar arası bir kuruluş olan Fitchner firmasının hazırlattığı fizibilite raporuna göre Türkiye ile enterkonnekte arz verimliliği açısından iyi olsa da maliyet olarak mantıklı bir yatırım değil

TASARI BAŞBAKANLIK’TA: KIB-TEK’in idari ve mali yönden özerkliğini sağlayacak yasa tasarısı taslağı Başbakanlıkta hukukçular tarafından incelemeye alındı. İncelemenin sona ermesinin ardından taslak önce Bakanlar Kurulu’na oradaki onayın ardından meclise sunulacak

Türkiye’den KKTC’ye deniz altına döşenecek kablolarla elektrik nakli projesinden yapılan araştırmalar doğrultusunda projenin ekonomik olmadığının ortaya çıkmasıyla vazgeçildi. Kıbrıs’taki müzakereler sırasında güven artırıcı önlemler çerçevesinde gündeme gelen adanın güneyindeki ve kuzeyindeki elektrik şebekelerinin birleştirilmesi için başlatılan çalışmalar sürüyor.

Kıb-Tek yöneticilerinin önümüzdeki günlerde güneydeki yetkililerle bir araya gelmesi bekleniyor. Bu görüşmede bağlantı kurulacak her iki şebekenin nasıl uyumlu ve güvenli çalıştırılabileceği görüşülecek.
Bağlantının gerçekleştirileceği Güneşköy ve Lefkoşa’daki Herakles Trafo Merkezi bağlantı için hazır hale getirildi.

“Türkiye’den elektrik bağlamak ekonomik değil”

Kıb Tek Basın Sözcüsü Tuluy Kalyoncu küçük ve izole bir elektrik şebekesine sahip olmanın arz güvenliği üzerinde yarattığı olumsuz etkileri ortadan kaldırmak ve maliyetleri düşürmek için düşünülen Türkiye’den deniz altına döşenecek kablolar vasıtasıyla elektrik taşınmasının mevcut koşullarda ekonomik olmadığının anlaşıldığını söyledi. Kalyoncu, kurumun bu konuda hizmet satın alıp fizibilite raporu hazırlattığı uluslararası çapta uzman bir kuruluş olan Fitchner Firması’nın raporunu hazırlayarak Kuruma sunduğunu kaydetti.

“Güney ile görüşmeler başladı”

Kalyoncu, diğer yandan Kıbrıs Sorunu’nun çözümüne yönelik süren müzakereler sırasında güven artırıcı önlemler çerçevesinde gündeme gelen güney ve kuzey elektrik şebekelerinin bağlanması (enterkonnekte) konusunda iki toplum lideri arasında varılan mutabakat uyarınca bu konudaki çalışmalar sürdüğünü ve Kuzey ve Güney Kıbrıs arasında elektrik şebekelerinin bağlantısının batıdaki Güneşköy ve Lefkoşa’daki Herakles Trafo Merkezleri’nden olmak üzere iki noktada bağlamak için hazır hale getirildiğini açıkladı. Kalyoncu önümüzdeki günlerde güneydeki yetkililerle bir araya gelinerek bağlantı kurulduğunda her iki şebekenin uyumlu ve güvenli çalışmasını temin etmek amacıyla şebeke analizlerinin yapılması konusunda atılması gereken daha ileri adımların değerlendirip, ilgili kararları alacaklarını anlattı.

AMM Projesi için çalışmalar sürüyor

Kalyoncu ayrıca bir süredir Kıb-Tek’in çalışmalarını sürdürdüğü uzaktan erişimli elektronik sayaçlarla da ilgili bilgi verdi. KIB-TEK’e ait dağıtım şebekesinde mevcut bulunan yaklaşık 164 bin adet mekanik sayacın 151 bin adetlik kısmı uzaktan erişimli elektronik sayaçlar ile değiştirildiğini kaydeden Kalyoncu şu şekilde konuştu:
Uzaktan erişimli yeni sayaçlarla günün farklı saatlerinde farklı tarife uygulama olanağı, yenilenebilir enerji uygulamalarını destekleyen çift yönlü okuma yapabilme ve ön ödemeli kullanım da dahil bir çok yenilik mümkün olacak. Kayıp- kaçak enerji miktarının düşürülmesi, enerji kalitesinin uzaktan denetlenip optimal yatırımın gerçekleştirilebilmesi, üretimde olduğu gibi tüketim ayağında da veri bankasının oluşturulabilmesi, otomasyon sonucu personel maliyetlerinin düşürülmesi, etkin bir şekilde tahsilat yapılması, günün farklı saatlerinde farklı tarife uygulama olanağı, yenilenebilir enerji uygulamalarını destekleyen çift yönlü okuma yapabilme, ön ödemeli kullanım vb. faydalar sağlayacak projenin tamamlanması için artık sayılı günler kaldı. İlk olarak 2008 yılında AB finanasmanı ve kontrolünde çıkılan ihale sonucunda 5 bin 500 adet mekanik sayaç, uzaktan erişimli elektronik sayaç ile değiştirilmiş, ardından 2009 yılında yine ayni şekilde AB finansmanı ile ikinci bir ihale gerçekleştirilerek 15 bin 380 adet sayacın daha değişimi sağlanmıştı.  Mali olanaksızlıklar nedeniyle 2013 yılına kadar bir süre duraksatılan projeye 2013 yılında yeniden hız verilerek 2013 – 2015 yılları arasında toplam 145 bin adet uzaktan erişimli elektronik sayaç alımı için farklı tarihlerde toplam dört ihale sonuçlandırılmış oldu.

“Belirli maliyetlerde düşüş var”

Kalyoncu KIB-TEK’te yüzde 15,28 seviyesindeki kaçak oranının yapılan çalışmalar sonrasında yüzde 8.3’e düşürüldüğünü açıkladı.

Üretim santrallerinde üretilen elektrik enerjisinin son kullanıcıya ulaşıncaya kadar hatlarda ve trafo merkezlerinde teknik kayıp olarak adlandırılan bir miktar kayba uğradığını anlatan Kalyoncu bunun yanı sıra sayaçların eksik okumasından dolayı da kayıplar oluştuğunu hatırlattı.  Kalyoncu “İyi bir alt yapıda kayıp-kaçak oranı yüzde 5-6 seviyesindedir” dedi.

Tuluy kalyoncu KIB-TEK’in istatistiki verilerine bakıldığında  uzaktan Erişimli Elektronik Sayaç Yönetim Sistemi (AMM) Projesi başlamadan önceki yıllarda KIB-TEK’in kayıp- kaçak oranı yüzde 15 seviyesinde olduğunu hatırlattı ve  2007 yılında 1.192.278.000 kWs olarak gerçekleşen elektrik üretiminin yüzde 15,28’ine karşılık gelen 182.195.000 kWs’lik kısmı mekanik sayaçlar tarafından okunamamış ve istatistiki verilerde kayıp-kaçak olarak yer aldığını hatırlattı.

“Maliyetlerdeki düşüş tüketiciye yansıtılıyor”

Kalyoncu uzaktan erişimli elektronik sayaçların sistemde yaygın olarak kullanılmaya başlanması ve sayaçların Kurum merkezindeki Sayaç Yönetim Sistemi (AMM)’nden okunmaya başlanması ile birlikte kurumun yeni bir uygulamayı daha yürülüğe koyarak tüketicilerin talebine bağlı olarak dileyen tüketicilere fatura bilgilerini SMS ve elektronik posta yolu ile göndermeye başladığına dikkati çekti. Tuluy Kalyoncu bu uygulama sonucu personel ve araç maliyetlerinde sağlanan tasarruf, uygulamadan yararlanan tüketicilerin faturalarındaki maktu ücrette yaklaşık 5 TL’lik indirim olarak yansıtıldığını anlattı ve “Yine Projenin yaygın olarak kullanılır hale gelmesinin sonucu olarak, tüketicilerin, Kurum’a olan borcundan dolayı elektrik akımının kesilmesi ve yeniden bağlanması için önceden Kurum tarafından tahsil edilen 89,32 TL’lik ücret, 20 TL’ye düşürülmüş bulunmaktadır. Projenin tamamlanması ile birlikte bu ücretin yeniden gözden geçirilmesi hedeflenmektedir” şeklinde konuştu.

“Belediyeler’in hala borcu var”

Uzaktan Erişimli Elektronik Sayaç ve Otomatik Sayaç Yönetim Sistemi’nin elektrik faturalarının tahsilatında sağladığı otomasyon ve denetim olanakları sayesinde fatura tahsilinde kayda değer ilerlemeler kaydedilmesine rağmen devlet ve yerel yönetimler için ayni şeyi söylemenin mümkün olmadığını söyleyen Kalyoncu şu ifadeleri kullandı:

Geçmişten gelen büyük borçlar için Kurum’un sağladığı taksitlendirme olanağından bu güne kadar 5 bin 724 sayaca ait borç için yararlanılmış bulunuluyor. Taksitlendirilen tutar, 125 milyon 049 bin 137 TL olup tahsil edilen aylık taksit tutarı 2 milyon 896 bin 910 TL. Sağlanan tüm olanaklara rağmen borcunu ödemeye yanaşmayan tüketiciler aleyhine hukusal süreçler de başlatılıyor. 2014 yılından bu yana bu şekilde açılmış dava sayısı 4 bini bulmuş durumda. Belediyelerin Kurum’a olan borcu 248 milyon 267 bin 193 TL’ye ulaşmış bulunuyor. Kurumun sağladığı olanak sayesinde belediyeler bir kısım borçlarını taksitlendirmeye tabii tutmasına rağmen taksit ödemelerinde de aksamalar mevcut. Diğer yandan özellikle içme suyu ve kanalizasyon amaçlı pompalara ait yüklü miktarda borç biriktiren bazı belediyeler bu borçların kendilerine ait olduğunu inkar ederek mahkemelerimizden aldıkları ara emirleri ile elektrik akımının kesilmesine de engel oluyorlar. Bazı belediyelerin aldıkları ara emirleri ve süren davalar nedeniyle Kurum’un tahsil edemediği borç miktarı, belediyelere ait toplam borç içerisinde, 77 milyon 614 bin 684 TL’ye karşılık geliyor.

“Devlette ayni şekilde”

Kalyoncu benzer şekilde devlet borçları da sorun olmaya devam ettiğini ve 31 Ağustos 2012 tarihinde Maliye Bakanlığı yetkilileriyle karşılıklı borç-alacak konusunda varılan mutabakattan sonra Bakanlar Kurulu onayı da alınmasına borçların kuruma ödenmediğini söyledi. Kurumun alacağı olarak ortaya çıkan rakamın, faizleri ile birlikte 45 milyon 296 bin 706 TL’ye yükselmiş bulunduğunu açıklayan Kalyoncu,  kurumun sağladığı taksitlendirme olanağından 16 milyon 555 bin 215 TL’lik borcu için devletin de yararlanmış bulunduğunu söyledi.
Kalyoncu, bunun dışında devlet dairelerinde tüketilen güncel elektrik bedellerinden ödenmeyen miktar 11 milyon 718 bin 723 TL’lik borç olduğuna işaret etti. Devletin belirli sektörlere sağladığı teşvikli fiyattan elektrik için kuruma her ay aradaki fark için ödeme yapması gerekirken Ocak 2015’den Eylül sonuna kadar ödenmediği için biriken borç mikatrı 18 milyon 255 bin 972 TL olduğunu açıklayan Kalyoncu,  Maliye Bakanlığı’nın sorumluluğunda olan tüm bu borçların toplam miktarı 91 milyon 826 bin 618 TL’ye ulaşmış durumda olduğunu kaydetti. Diğer yandan kurum, KDV gibi devlete olan yükümlülüklerini her ay düzenli olarak yerine getirdiğine işaret eden Kalyoncu  “Kurum’un devlete tek kuruşluk borcu bulunmuyor” dedi.

“Kükürt oranı düşük yakıta geçiliyor”

Kalyoncu kuruma ait elektrik üretim santrallerinde yeni yıl ile birlikte kükürt oranı düşük yakıt kullanımına başlanacağını açıkladı. Kurumun mevcut yakıt tedarikçisi firma ile beş yıllık sözleşmesi yılsonunda hitam bulacağından AB standartlarında fueloil tedariki için çıktığı yeni ihalede verilen tekliflerin değerlendirme aşamasına gelindiğini söyleyen Kalyoncu diğer yandan, Şubat ayından itibaren artan yakıt maliyetinin tarifelere yansıtılamaması nedeniyle yatırım için öngörülen kurum gelirleri gerçekleşmediğinden Kurum’un 2015 yılı bütçesinde ödenek ayrılmış olmasına rağmen baca gazı arıtım tesisi yatırımı gerçekleştirilememiş olduğunu söyledi. Kalyoncu 2016 yılı içerisinde baca gazı arıtım tesisinin kurulması da Kurum’un hedefleri arasında olduğunu ifade etti. 

“Yasa Tasarısı Taslağı Başbakanlık’ta”

KIB-TEK’in İdari ve Mali Yönden Özerkliğini Sağlayacak Yasa Tasarısı Taslağı Başbakanlık’ta olduğunu söyleyen Kalyoncu şu ifadeleri kullandı:

KIB-TEK’in, özerklik, şeffaflık ve hesap verebilirlik temelinde, AB normları ve tavsiyeleri göz önüne alınarak enerji arz güvenliğini, sürdürülebilirliğini verimli ve makul fiyatlarla ülkeye elektrik sağlayacak şekilde yeniden yapılandırılması ve KKTC’nin elektrik enerjisi sektörü otoritesi haline dönüştürülmesi hedefine bağlı olarak hazırlanan yasa tasarısı taslağı halen Başbakanlık hukukçuları tarafından Bakanlar Kurulu’na sunulmadan önce son incelemeye alınmış bulunuyor.Yasa Tasarısı’nın öneri olarak Meclis’e sunulup yasalaşması ile birlikte uzun bir süredir üzerinde tartışılan Kurum’un sunmakta olduğu elektrik kamu hizmetinin çağdaş kriterlerle devamı sağlanmış olacak.