Duygu Alan
“Toprak Ürünleri Kurumu’nun (TÜK) görevlerini yerine getirebilmesi ve piyasa düzenleyici bir kurum haline gelebilmesi” gerekçesiyle ithal ürünlere 3’lük fon uygulaması, mahkemelik olunca hükümet önce fonu kaldırdığını açıkladı sonra “Fiyat İstikrar Fonu” adı ile yeniden uygulamaya soktu.
Hükümetin mahkeme engelini aşmak için yüzde 3’lük fonu Fiyat İstikrar Fonu’na bağlaması, sağlanan gelirin artık Maliye Bakanlığı’nın kontrolüne geçmesini sağladı.
Yeni uygulama, ithalatçı firma ve tüketici için yeni bir açılım olmadı. İthalatçı firma, yüzde 3’lük fonu dolaylı olarak TÜK için doğrudan “Fiyat İstikrar Fonu” altında ödemeye devam ediyor.
İthalatçı firmaların maliyetlerini arttıran fon uygulaması, dolaylı olarak piyasaya yani tüketicinin cebine yansıyor.
Hem ithalatçı hem tüketici için zarar
KKTC faaliyet gösteren ithalatçı firmalar, hükümetin fon uygulamasını eleştirdi. İthalatçı firmalar fonların maliyeti arttıran unsur olduğunu ve direkt olarak tüketicinin cebine yansıdığını kaydetti.
Maliyetin artmasına bağlı olarak ürün fiyatının artmasının da talebi azalttığından bu durumdan ithalatçı firmaların da olumsuz etkilendiğini söyledi.
Ticaret Odası eleştirdi
Kıbrıs Türk Ticaret Odası, açıklamasında kamu kuruluşlarındaki mali açığın gerek fon uygulamaları ile gerekse bütçeden ek paralar aktarılarak kapatılmasına karşı olduklarını belirleyerek, zaten kıt olan kaynakların bu yöntemlerle heba edilmesini doğru bulmadıklarını belirtti.
Odadan yapılan açıklamada, ayrıca Fiyat İstikrar Fonu’nun “piyasadaki her türlü dalgalanma karşısında tüketicinin ürünü aynı fiyattan almasını” amaçladığı, Fiyat İstikrar Fonu’nun nasıl TÜK’e aktarılacağının da bir soru işareti olduğu belirtildi.
Ticaret Odası’ndan yapılan açıklamada, fonların piyasayı pahalılaştıran unsurlardan olduğuna işaret edilerek ülkenin refah seviyesinin arttırılması için her türlü pahalılaştırıcı faaliyetten uzak durulması gerektiği vurgulandı.
Hayvan üreticileri kararı olumlu karşıladı
Hükümetin yüzde 3’lük fon uygulamasını Fiyat istikrar Fonu’na bağlaması Hayvan Üreticileri ve yetiştiricileri Birliği tarafından yerinde bir karar olarak yorumlandı.
Birlikten yapılan açıklamada, “Zaten en başından TÜK’ün hedef gösterilmesi doğru bir davranış değildi. Dolayısıyla yüzde 3’lük fonun Fiyat İstikrar Fonu’nda biriktirilmesiydi. Çünkü FİF’nda biriktirilen kaynak ihtiyaç olan yerde kullanılır, hiçbir kurum da hedef olmaz” ifadelerine yer verildi.
Genç: Pahalılaştırıcı faaliyetlerden uzak durmak gerek
Kıbrıs Türk Ticaret Odası Asbaşkanı Mustafa Genç, “iyi yönetilmeyen” kurumlarda oluşan mali açığın fonlarla veya bütçeden ek kaynak aktarılacak kapatılmasına kesinlikle karşı olduklarını belirti.
Genç, Türkiye ile imzalanan ekonomik protokolde TÜK’ün sadece denetleyici ve yönlendirici faaliyette bulunacağına yönelik maddenin de yer aldığını ancak halen bu yönde herhangi bir adım atılmadığını söyledi, bunun sorgulanması gerektiğine işaret etti.
Ekonomik kalkınma için ülkede eğitim ve turizmin sürdürülebilir olması gerektiğini söyleyen genç bunun için de ülkenin ucuzlatılması gerektiğini savundu.
Yurtdışından gelen insanların ülkeyi pahalı bulmasının büyük bir dezavantaj olduğunu belirten Genç, herkesin daha iyi gelir elde etmesi, ülkeye daha fazla yatırımcı, turist ve öğrenci gelmesi için pahalılaştırıcı faaliyetlerden uzak durulması gerektiğini söyledi.
Mutafa Genç, Güney Kıbrıs ile rekabet edebilirliğin de ülke ekonomisi için büyük öneme sahip olduğuna işaret ederek “bu tür fonlarla kuzeyi pahalılaştırır. Oysa kuzeyde kazanılan para kuzeyde kalmalıdır” dedi.
“Fon uygulamasını üzüntü ile karşıladık”
Hükümetin ithal ürünlere yüzde 3 fon uygulamasını üzüntü ile karşıladıklarını kaydeden Mustafa Genç, şunları söyledi: “Fiyat İstikrar Fonu, piyasada ne dalgalanma olursa olsun tüketicinin ürünü aynı fiyattan alabilmesi için vardır. Yani tüketici için kullanılan bir şeydir. Dolayısıyla Fiyat İstikrar Fonu’nun arttırılıp bu fonun nasıl TÜK’e aktarılacağı da soru işaretidir. Ancak Ticaret Odası, bu ülkenin refah seviyesini arttırmak için her türlü görüş ve katkıyı, popülizmden uzak, bilimsel verilere dayalı yapmaya devam edecek.”
Naimoğulları: Hükümet yanlıştan döndü
Hayvan Üreticileri ve Yetiştiricileri Birliği Başkanı Mustafa Naimoğulları, yüzde 3’lük fonun Fiyat istikrar Fonu’na bağlamasının yerinde bir karar olduğuna işaret etti.
Naimoğulları, “TÜK’ün hedef gösterilmesi zaten doğru bir davranış değildi. Dolayısıyla yüzde 3’lük fonun Fiyat İstikrar Fonu’nda biriktirilmesiydi. Çünkü FİF’nda biriktirilen kaynak ihtiyaç olan yerde kullanılır, hiçbir kurum da hedef olmaz. Hükümet yanlıştan döndü” dedi.
Naimoğulları, fonun maliyetlere dolayısıyla da ürün satış fiyatlarına yansımasına ilişkin açıklamasında ise şu ifadelere yer verdi: “Yıllarca uyardık; özellikle ithal et ve süt ürünlerinin kaç liraya alındığının ve marketlerdeki fiyatların kontrolünün yapılması gerektiğini söyledik. Eğer gerçek fiyat uygulanırsa fona gerek kalmayacaktır. Çünkü bugün ithal ürünlerin birçoğunda yüzde 300 kar marjı vardır. Ancak bu yüzde 3’lük fonun tüketiciye yansıtılmamalıdır.”
Özberkman: Tüketicinin cebinden alınıyor
Oero Trading Ltd. Direktörü Bertan Özberkman, devletin aldığı gümrük ve fonların ithal ürünlerinin fiyatlarında belirleyici unsurlar olduğunu, piyasanın ucuzlatılması için bu gümrük ve fonların kaldırılması gerektiğini kaydetti.
TÜK konusuna da değinen Özberkman, kurumun tüketicinin cebinden alınan paralarla yaşatılmaya çalışıldığını savundu.
Bertan Özberkman, “Batmış bir kurumu vatandaşın cebinden daha fazla para alarak yaşatmaya çalışıyorlar ancak TÜK’ün yaşatılacağına dair benim inancım yoktur. Öte yandan eğer devlet piyasanın ucuzlamasını istiyorsa fonları, gümrükleri kaldırmalıdır. Çünkü bu rekabeti doğuracak, fiyatları aşağı çekecektir. Yüzde 3’lük fonu henüz daha fiyatlarımıza da yansıtmadık. Ancak yüzde 3 fon en az yüzde 3 olarak fiyatlara yansır bu da 10 TL’de 30 kuruş demektir. Yani tüccar öyle iddia edildiği gibi yüzde 300-500 kar etmiyor. Ancak ısrarla iddia ediyorlarsa gelsinler rekabet edelim. Bence TÜK tekel olduğu halde nasıl batırılır önce bunun hesabı verilsin.”
Yeşilada: Esas maliyetleri ödeyen tüketicidir
METGİN Ltd. Direktörlerinden Engin Yeşilada, hükümetin yüzde 3’lük fon uygulamasının ithalatçıların kendi içinde abzorde edebileceğini ancak gümrük, harç, pul gibi diğer maliyetler de hesaplandığında tüketicinin cebinden çok para çıktığını, bu paraların akıbetinin ise bilinmediğini söyledi.
Yeşilada, fonların maliyeti dolayısıyla ürün fiyatını arttıran unsurlardan olduğunu belirten Yeşilada, ürün fiyatının artmasının talebi azalttığından ithalatçı firmayı da olumsuz etkilendiğini söyledi.
Engil Yeşilada, “Fonlar ithalatçı firmayı olumsuz etkiler ancak esas maliyetleri ödeyen tüketicidir ve tüketicinin bunun farkına varıp fonların kaldırılmasını talep etmesi, cebinden alınan bu paranın nereye gittiğini sorgulaması gerekir. Bence bu yönde bir an önce bir kamuoyu oluşmalıdır” dedi.
Hükümetin yüzde 3’lük fon uygulamasının henüz fiyatlarına yansıtmadıklarını da sözlerine ekleyen Yeşlilada, “Henüz fiyatlarımızda bir değişiklik yok ancak zamanla, maliyetler arttıkça fiyatlar da artacak. Fiyat arttırmak bizim de işimize gelmiyor ama mecbur bırakıyorlar” diye konuştu.
