Züleyha Karaman
TC Başbakan Yardımcısı Tuğrul Türkeş, büyük oranda tamamlanan ve sadece ‘elektrik’ ve ‘yargı’yla ilgili konularda görüş farklılıklarının olduğu Ekonomik Protokole son şeklini vermek ve imza atmak üzere haftaya KKTC’ye geliyor.
Elektrik ve yargı-hukuk konusundaki görüş farklılıklarının giderilmesi, siyasilerin yapacağı görüşmeye bırakıldı.
HALKIN SESİ’nin edindiği bilgiye göre, Ankara’da teknik heyetler arasında yapılan görüşmelerin ardından, Lefkoşa’da da devam eden program üzerindeki çalışmalar büyük oranda tamamlandı. Programda öngörülen 30 eylemden 28’inde anlaşıldı. Başbakan Ömer Kalyoncu’nun da kamuoyuna duyurduğu gibi, elektrik ve yargı konularında Türkiye ve KKTC arasında görüş farklılıkları oluştu.
Sadece, bu iki başlık üzerindeki görüşmeler uzmanlar arasında sürerken, bu iki konunun protokole nasıl gireceği siyasilere bırakıldı.
KKTC ekonomik çevrelerinde dört gözle imzalanması beklenen Ekonomik ve Mali Protokol’a son şeklini vermek üzere Türkiye Cumhuriyeti Başbakan Yardımcısı Tuğrul Türkeş, önümüzde hafta KKTC’ye gelecek. Türkeş, Başbakan Ömer Kalyoncu ve diğer yetkilerle görüşerek ve protokole son şekli verilecek. Elektrik ve yargı konularındaki uyuşmazlık da giderilerek, protokole aylardır beklenen imzalar atılacak.
ELEKTRİKTEKİ GÖRÜŞ AYRILIĞI SİYASİ KAYGILARDAN
HALKIN SESİ, Ekonomik Protokol'le ilgili “elektrik” ve “yargı” konularında taraflar arasındaki görüş farklılıklarına ulaştı.
Elektrik konusunda taraflar, hedefler, tespitler ve yapılması gerekenlerle ilgili görüş birliği içinde. Görüş ayrılığı, KKTC hükümetinin, özellikle de hükümetin CTP kanadının, siyasi kaygılarından ve “bunu tabanıma anlatamam” kaygısından kaynaklanıyor.
Taraflar, KKTC’de elektrikle ilgili bir sorun olduğu tespitinde hemfikir.
Jeneratör kullanma oranın yüzde 52 civarında olduğu KKTC’de, halk elektrikle ilgili fiyat, kalite ve hizmetten memnun değil, taraflar bu konuda da tam bir görüş birliği içinde. Elektriğe acil müdahale yapılması gerektiğini KKTC hükümeti de kabul ediyor. Ancak bazı siyasi kaygılarla bu müdahaleden kaçınılıyor.
Elektrikle ilgi bir reforma yapılırsa, kurum çalışanlarının şuandaki özlük haklarından kayba uğramayacağı vurgulanıyor.
ELEKTRİĞİ DEVLET İLETECEK, ÖZEL ŞİRKET DAĞITACAK
Türkiye, elektrikle ilgili, halka hesap verebilirlik adına, enerji sektöründe hükümete bağlı Enerji Dairesi’nin kurulmasını ve dünya standartlarına uygun olarak elektrik alanının üçe bölünmesini istiyor. Elektrik üçe bölündüğünde gerçek maliyetler ortaya çıkmış olacak
Bu durumda, Enerji Dairesi’nin altında, Kıbrıs Türk Elektrik Kurumu (Kıb-Tek), üretim, iletim ve dağıtım olarak 3 fonksiyona ayrılacak. İletim devlette olacak. Teknecik üretime devam edecek, dağıtım özel sektöre bırakılacak.
Teknecik ve Aksa sözleşmesi bitince kadar üretimine devam edecek. Türkiye’den kablo ile elektrik geldiğinde ise Teknecik, Aksa ve yenilenebilir enerjiden üretilen elektrik, iletim şirketine, yani devletin şirketine verilecek. Devletin şirketi de dağıtım şirketine verecek, dağıtım şirketi de trafodan hane halkına elektriği ulaştıracak. Teknecik, üretimine devam edecek, pahalı bir üretim olduğu için kablo ile elektrik geldikten sonra yedek ünite haline dönüşecek. Türkiye’de maliyeti 15 kuruş olan elektriğin maliyeti, kablo ile elektrik KKTC’ye geldiğinde tüketiciye maliyeti 22-25 kuruş civarında olacak.
YARGI İLK KEZ EKONOMİK PROTOKOLDE
Türkiye ile KKTC arasında bugüne kadar imzalanan Ekonomik ve Mali Protokollerde ilk kez yargı konusu da gündeme geldi.
Türkiye’nin hukuk alanında yapılması gerekenlerle ilgili herhangi bir tespit ve baskısının olmadığı ancak, ekonomik hayatta hukuktan kaynaklanan sorunların sonucuna göre, “hukukla ilgili de bir çalışma yapılsın, orada da reforma ihtiyaç olduğu ortaya çıkarsa o da yapılsın” yaklaşımı içinde olduğu öğrenildi. Türkiye’nin bu yaklaşımına KKTC siyasilerinin biraz çekinceli yaklaştığı belirtildi.
Ekonomik Programda reformlara destek çıkan bir yapı olması nedeniyle, KKTC’de kamuda reform yapılmak isteniyorsa bunun Ekonomik Program’da yer alması. Yani, yapılacak reformlara mali kaynak bulunması için, bunun, Ekonomik Protokol’de yer alması gerekiyor.
YARGI NEDEN GÜNMEDE GELDİ?
KKTC’deki yargı konusu bugüne kadar Ekonomik Protokollere hiç girmedi. Ancak günümüze gelindiğinde, mevcut hukuk yapısı, ekonominin akışında kilitlenmelere neden olmaya başladı. Örneğin, tahsili gecikmiş alacaklar konusu, icra, haciz ve ticaret mahkemelerinin olmaması gibi konuların ve yargıda yaşanan gecikmelerin, zaman zaman, ilgili çevrelerce, ekonomik akışı olumsuz etkilediği yönünde yakınmasına yol açıyor.
Türkiye, KKTC hukukuyla ilgili bir tespit, teşhis ve çözüm önerisi sunmadı. Ekonomik yaşamı olumsuz etkileyen, hukukta yaşanan tıkanıklıkların nereden kaynakladığın tespiti için bir çalışma yapılmasını ve bu alanda reform gerekiyorsa da reform için mali kaynak aktarılması amacıyla Ekonomik Programa girmesini önerdi.
KKTC hukukta yapılması gerekenlerle ilgili tespit ve teşhiste bulunur ve reform yapılmasına karar verirse, Türkiye, Ekonomik Program kapsamında Hukuktaki reformu da destekleyeceğini KKTC’ye aktarmış durumda, Türkiye’nin, “mahkemeler şöyle olsun, yargı böyle olsun” diye bir talebinin olmadığı öğrenildi.
Elektrik ve yargı konusunda yaşanan görüş farklılıklarının, Başbakan Yardımcısı Tuğrul Türkeş’in önümüzdeki hafta KKTC’ye yapacağı ziyarette giderilerek, protokolün imzalanması bekleniyor.
Bakan Şahali vurguladı:
“Ekonomik protokol için çok verimli çalışma yapıldı”
Tarım, Doğal Kaynaklar ve Gıda Bakanı Erkut Şahali, ekonomik protokolle ilgili çalışmaların sürdüğünü, geçen hafta teknik heyetlerin Ankara’da 4 gün süren bir çalışma yapıldığını; ortak noktaya ulaşılması için çok verimli bir çalışma yapıldığını söyledi.
Erkut Şahali, aralıkta imzalanması gereken protokolün geciktiğine değinerek bu ay içinde imzalanmasını hedeflediklerini kaydetti.
Şahali, KKTC’yi yeniden yapılandıracak çağdaş konuma taşıyacak bir protokol amaçladıklarını vurguladı.
