Özlem Çimendal

Esnaf ve Zanaatkarlar Odası Başkanı Mahmut Kanber, bütün meslek alanlarında enflasyonun hissedildiği belirterek,  kayıt dışı iş gücünün başını alıp gittiği ve bunların denetlemesinin yapılamadığını kaydetti.

Böyle bir ortamda kayıt altında olan, vergisini ödemeye çalışan işletmelere yüklenen vergi sistemini eleştiren Kanber, bu sistemin vergisini ödeyenleri de kapanmaya zorladığını savundu.

Ekonomik çarkların doğru işlemediği KKTC’de son 3 yılda 5 yılı dolduran ve kayıt altında olan işletmelerin hızla kapandığının görüldüğü aktaran Kanber, kayıt dışı olup vergi vermeyen işletmelerin ise 40’lık vergi kazancıyla haksız kar elde ettiğine işaret etti.

Esnaf ve Zanaatkarlar Odası Başkanı Mahmut Kanber KKTC’de birçok alanda olduğu gibi vergi sisteminde de adaletsizlik olduğunu kaydetti. Vergi alanında reformun şart olduğunun bir gerçek olduğunu söyleyen Kamber, bunun en yüksek göstergesinin kamunun vergi toplamada yetersiz kaldığı olduğunu ifade etti.

Kayıt dışı toplanamayan vergiler, kayıt altındaki işletmeleri eziyor

KKTC’de vergi adaletsizliğinin ötesinde işletme sayısının çokluğu ve kayıt dışı ekonomiden vergi toplanamaması sorunu olduğunu dile getiren Kanber, Maliye Bakanlığı vergi sisteminin, sadece vergi toplama bakış açısıyla değil, düzenli ve kayıt altına alınmış bir işletme sistemini gerektirdiğini savundu. Kanber, “Maliye sadece vergi toplamayıp, piyasayı denetleyip, ekonomik faaliyetlerin kurallara uygun olup olmadığına bakılması noktasında da karar verici olmalıdır” dedi.

“300 bin nüfuslu, 30 bin işletmenin olduğu yerde vergi toplamak sorun”         

Serbest piyasa ekonomisi adı altında isteyenin istediği her işi yapmasına alan sağlanmasının vergi sistemindeki en büyük sorun olduğunu ifade eden Kanber, “300 bin nüfuslu 30 bin işletmenin olduğu bir yerde vergi toplamak pek de mümkün değil. Çünkü ülkede rekabet edilebilirlik kriterine uygun ekonomik bir yapı yok” şeklinde konuştu.

“Enflasyon aldı başını gidiyor”

İşletme sayısının yüksek, bütün meslek alanlarında enflasyonun hissedildiği, kayıt dışı iş gücünün başını alıp gittiği ve bunların denetlemesinin yapılamadığına işaret eden Kanber, “Ülkede sürekli ekonomik anlamda bir kısır döngü var” ifadelerini kullandı.

“Son 3 yılda 5 yılı dolduran işletmeler hızla kapanıyor”

Ayakta kalmaya çalışan eski işletmelerin mevcut iş yerlerini devam ettirebilmek için satış ve borç yoluna gittiğine de işaret eden Kanber, “Son 3 yılda 5 yıldan yüksek faaliyet gösteren iş yerlerinin kapanmasında artış var. Bu da bize ülkemizdeki ekonomik yaşamın ne kadar bozuk olduğunu gösteriyor. Dolayısıyla buna neden olanlardan bir tanesi de KKTC’deki vergi sistemidir” diye konuştu.

“Ülkede her alanda adaletsizlik var”

Ülkeye acilen vergi reformu ile adaletli bir vergi sistemi getirilmesi gerektiğinin altını çizen Kanber, “Vergi reformu ile beraber çalışma hayatının düzenlenmesi, ekonomik koşulların belirlenmesi ile beraber yerel yönetimlerin iş yeri açma, ruhsatlandırma işlemlerinde ihtiyaç noktasında karar verebilirliği, odaların yine aynı şekilde yetkileri artırılmalı ki piyasa denetlenmeli. Ülkede hiçbir alanda belli bir kriter olmadığı gibi sadece vergi adaletsizliğinden bahsetmek de biraz saflık olur” dedi.

“Devlet vergi toplayamadığını söylerken, esnaf nereye gittiğini merak ediyor”

Devlet vergi toplayamadığını söylerken, esnafın ise verdikleri vergilerin nereye gittiğini sorduğu bir ortamın olduğuna da değinen Kanber, “Bu kısır ilişkiden dolayı da sistem ülkede doğru işlemiyor açıkçası” şeklinde konuştu.

Vergi sistemi, kayıt altında olanlara yükleniyor

Ekonomik çarkların doğru işlemediği KKTC’de son 3 yılda 5 yılı dolduran ve kayıt altında olan işletmelerin hızla kapandığının görüldüğü bilgisini de veren Kanber, “Eski işletmelerin çok büyük bir farkı var, eski işletmelerin hepsi kayıt altında vergisini ödeyen işletmelerdir. Yani kayıt dışı vergi vermeden haksız kazanç elde ederek kar elde eden işletmelerden ayrılmalıdır. Ülkemizdeki vergi sisteminin de gördüğü şudur, kayıt altında gördüğü işletmelerin üzerinden vergilendirmeye gidiliyor oysa asıl sorun kayıt dışı vergilerdir” ifadelerini kullandı.

“Ödeyemeyenle ödemeyen ayırt edilmeli”

Vergi ödeyemeyen ile vergi ödemeyenin birbirinden ayrılması gerektiğini savunan kayıt altında olup da vergi ödeyemeyenle kayıt dışı olup vergi ödemeyenin olduğunu ifade eden Kanber, “Sistem içerisinde o kadar çok işletme ve iş yeri var ki, bunun ayrımı iyi yapılmalıdır” şeklinde konuştu.

“Vergi ödemeyen %40’lık kazanç sağlıyor”

Vergi ödemeyen işletmelerin, kayıt altında olup vergi ödeyen işletmelere göre giderlerin %40’lık kısmını karşılayan vergi oranını ödemeyerek haksız kazanca neden olduğuna da dikkat çeken Kanber, “Vergi vermeyerek %40 avantaj ile diğer vergisini ve izinlerini yapan işletmelerin önünde yer almaktadırlar. Bu da doğru işletmelerin ayakta kalma şansını gittikçe zora sokmaktadır” dedi.

“Haksız rekabet var”

Kayıt altıda ve vergisini ödeyen, izinlendirmesini yapan işletmelerin batmasına neden olanların denetleyici ve ülkedeki ekonomik yaşamı düzeltmekle sorumlu olan devletin olduğunu da ifade eden Kanber, “Buradaki en büyük sorumlu, denetleyici olan hükümetin suçudur. Ülkede var olan işletmeler arasındaki dengeyi ve kuralları belirleyen yasalardır yasaları yapıp, uygulayacak olan devlettir. Devletin buradaki eksikliği tüm alanlarda olduğu gibi vergi sisteminde de kendini göstermektedir” ifadelerini kullanarak haksız rekabete dikkat çekti.

“Sıcak paranın döndüğü esnaf ve işletmeler korunmalı”

Devletin günü kurtarma adına yaptığı girişimlerin esnafa kısa süreli soluk aldırmaktan öteye geçemediği tespitinde de bulunan Kanber, bu yöntemin sürdürülebilir olmadığını savundu. Kanber, sıcak paranın döndüğü esnaf ve işletmelerin korunmasının ülke ekonomisini ayakta tutmanın bir başka yolu olduğuna da işaret etti.

“Bu zor süreçte ailesel işletme tarzına dönsünler”

Ayakta kalmaya çalışan işletmelere de uyarılarda bulunan Kanber, mevcut ekonomik şartlarda bütün esnafın ve işletme sahiplerinin mevcut ellerindeki kaynaklarla hareket ederek, çok açılmadan, ailesel işletme tarzına gitmelerinin bu zor süreçte kepenk kapatmadan ilerlemelerine yardımcı olacağını söyledi.