Simerini gazetesi, Cumhurbaşkanı Mustafa Akıncı ve Rum Yönetimi Başkanı Nikos Anastasiadis tarafından kabul edilen ve siyah kalemle yazılmış belgelerdeki mülkiyet paragrafının, Rum siyasi güçlerini böldüğünü kaydetti. Gazete, söz konusu haberi ilgili belgenin fotokopisiyle birlikte manşetten yayımladı.

Gazete haberi “Mülkiyette Siyah Yazılara Kara Yorumlar... Muhalefet Anastasiadis’in Bir Tavizi Daha Diyor... Bireysel Hak ve Bugünkü Kullanıcılar İfadesi Aynı Öneride... Mülkiyet Anlaşması ve 24 Uzlaşı Kategorisine Farklı Okumalar” başlık ve spotlarını attı.

Gazete Rum iç cephesinde yoğun tepkileri tetiklediğine dikkat çektiği siyah kalemle yazılmış ilgili metnin Rumca çevirisini şöyle aktardı:

“Bireysel mülkiyet hakkına saygı gösterilir. Bu hakların kullanılması için çeşitli alternatifler olacak.  Yerinden edilmiş mal sahipleri, bugünkü kullanıcılar, etkilenen mülklerle ilgili taleplerinde birçok seçeneğe sahip olacak. Bu farklı seçenekler tazminat, takas ve iadeyi içerecek. Bu seçeneklerden herhangi birinin kullanılması kriterlere bağlı olacak.”

Gazeteye göre metin “yasal mal sahibi ile ‘bugünkü kullanıcı’ eşitleniyor, en azından aralarında hiçbir ayrım yok” şeklinde yorumlanıyor. Gazetenin görüşlerine başvurduğu muhalefet kanadı parti başkanları “anlaşma, Talat-Hristofyas arasında şifahen varılan, malum Downer belgesinde de kaydedilen mülkiyet anlaşmasının da altında” görüşünü ortaya koydu ve Hristofyas’ın müzakere döneminde en azından tercih hakkının sadece mal sahibinde olmasına özen gösterildiğine dikkat çekti.

Gazete iç sayfasında detaylandırdığı haberinde, iki lider tarafından ilke olarak (iki toplumun uzlaşılmayan tezlerinin yazıldığı mavi veya kırmızı değil, siyah kalemle yazılmış) kabul edilen belgelerdeki mülkiyet paragrafıyla ilgili, bugünkü kullanıcının hakkının (yazılı olarak) tanınıp tanınmadığına dair çeşitli yorumlar yapılmakta olduğuna dikkat çekti.

Gazete “İşte Belge” yan başlığı altında özetle şu detayları aktardı:

“Gazetemizin güvenilir bilgilerine göre ‘Mülkiyet’ alt başlığındaki uzlaşılmış öneri, hükümetin müsaadesiyle müzakere masasında teati edilen belgeleri inceleyen veya ilke anlaşmasının tam içeriği konusunda diplomatik yoldan bilgi alan siyasi partiler arasında büyük tepkilere neden oldu.

Çare seçenekleri konusunda yerinden edilmiş mal sahipleri ve bugünkü kullanıcılardan aynı öneri içerisinde söz ediliyor olması şimdilik perde gerisinde sürtüşmelere neden oluyor ve salı günü toplanacak Ulusal Konsey’i ‘patlamaya hazır yanardağ’ haline getiriyor.

Hükümet ise ‘bu tezi öncelikle Kıbrıslı Rum göçmenlerin hakları için sunduğunu ve henüz uzlaşılmadığını’ savunuyor. Partilere izahat vermek ve ilgili belgeleri analiz etmekle görevli Başkanlık diplomatı, bu noktanın çok yönlü yoruma muhtaç olduğu, ‘öncelikte henüz uzlaşılmadığından, ifade edilen her şeyin ‘framework’ (çerçeve) ve teorik olduğunu’ söyledi. Ancak bazı partilere göre diplomatın bu analizi, uzlaşılan metindeki bugünkü kullanıcı ifadesinin, net bir ayrım olmadan, kriterlerin daha ileri müzakeresi çerçevesinde oku yaydan çıkartabileceğini dikkate almıyor.

Anastasiadis’i eleştirmeyen partinin yetkilisi gazetemize ilgili tartışmada, birçok şeyin Kıbrıs Rum tarafının belirlenecek kriterlerdeki ısrarıyla belli olacağını (netleşeceğini) belirterek ‘bireysel mülkiyet hakkının dejenere edilmemesi ve teorik tanıma olarak kalması için büyük bir çaba harcanması gerektiği’ mesajın verdi. İhtilaf konusu paragraf konusunda ise ilk tepki olarak ‘su götürür’ demekle yetindi.

24 KATEGORİ

Siyasi partilerin erişime sahip olduğu belgeler tahtında uzlaşılan mülkiyet kategorileri – elbette çarelerde istisnalar ona göre belirlenecek- 24 tanedir (21 tanesi Talat-Hristofyas yakınlaşmalarından) ve geçmişte uzlaşılanların kopyası niteliğindedir, şöyle ki:

1-Toprak düzenlemesi yapılacak bölgelerdeki mülkler

2-İade edilmeyecek bölgelerdeki mülkler

3-Sanayi bölgeleri içerisindeki mülkler

4- Yer değiştirme sonrasında üzerine inşaat yapılan mülkler veya yer değiştirme sonrasında özlü inkişaf edilen mülkler

5-Kamu menfaati için kullanılan mülkler

6-Yer değiştirme döneminde özel ikamet için mal sahibi tarafından kullanılan mülkler

7-Yer değiştirme döneminde özel ikamet için mal sahibi tarafından kullanılmayan (kiralanmış) mülkler

8-Bugün, kendi mülkünden çıkartılmış kullanıcı tarafından kullanılmakta olan mülkler

9-Bugün, yerinden edilmiş olmayan kullanıcı tarafından kullanılmakta olan mülkler

10-Bugün kullanılmayan mülkler

11-Sadece inkişaf perspektifli arsa olan mülkler

12-Tarımsal arazi olan mülkler

13-İskan için kullanılması imkansız tahrip olmuş veya doğal zarar görmüş mülkler

14-Çözümden sonra (tayin edilecek) belirli zaman döneminde talep edilmeyecek mülkler

15-Yer değiştirme sırasında yazlık olarak kullanılan mülkler

16-Özel kişilere ait mülkler

17-Özel aile ortaklıklarına veya özel aile işletmelerine ait mülkler
18-Tüzel kişilere ait mülkler

19-1963-74 döneminde dini ibadet için kullanılan Evkaf’a, Rum Ortodoks Kilisesi’ne ait kiliseler veya diğer ibadet kurumlarının mülkleri

20-1963-74 döneminde ibadet için kullanılmayan Evkaf’a, Rum Ortodoks Kilisesi’ne ait kiliseler veya diğer ibadet kurumlarının mülkleri

21-Çok küçük veya mirasçı sayısı çok fazla olduğundan bölünmesi imkansız, sorunlu mülkler

22-Yer değiştirme döneminden sonra bugünkü kullanıcı tarafından, özel mülkünden edilmiş olmayan üçüncü şahıslara satılan mülkler.

Yukarıda anılan mülklerden her biri için tam olarak hangi çarelerin uygulanabileceğini müzakereciler tarafından görüşülmekte olan kriterler belirleyecek. Öğrendiğimize göre kategorilerden her biri için geçerli olacak model/formüller hazırlanıyor. Burada en büyük rolü, mal sahibinin, kurulacak mülkiyet komitesinin kararlarını iç ve uluslararası yargı organlarına götürebilme hakkını elde etme çabasıyla Başkan Anastasiadis oynuyor.”

Gazete haberinde ,24 kategoriden söz ediyor olmasına karşın sadece 22 kategoriye yer verdi.