Öksürük, en sık rastlanan kış hastalıklarından biri. Öksürük kaynaklı şikâyetlerse çocuk doktorlarının en sık karşılaştıkları sorunlardan. Koç Üniversitesi Hastanesi Pediatri Bölümü’nden Prof. Dr. Zeynep Seda Uyan’la  ve öksürüğün işaret edebileceği hastalıkları konuştuk... Bir çeşit öksürük sözlüğü oldu...

- Üst solunum yolu enfeksiyonu kaynaklı öksürük: Akut öksürük genellikle viral üst solunum yolu enfeksiyonlarından kaynaklanır. Çocuklar yılda 6-8 kez böyle enfeksiyonlar geçirebilir. Kreş veya okul döneminde bu enfeksiyonlar üst üste görülebilir.

- Zatürree: Akciğer dokusunun iltihaplanmasıdır. Öksürükle birlikte ateş, hızlı nefes alıp verme, balgam gibi şikâyetler de olup akciğerin dinleme bulguları tanıda yol göstericidir.

- Boğmaca öksürüğü: Nöbetler halinde gelen, arka arkaya, nefes almaya fırsat vermeyen, öksürüklerin sonunda uzun bir iç çekmeyle soluk alma ihtiyacı doğuran, bazen kusmayla sonlanan bir öksürüktür. Aşılama programlarıyla birlikte günümüzde daha az görülmekle birlikte tanı almamış hastalar henüz aşılama programları tamamlanmamış bebeklere hastalığı bulaştırabilir.

- Krup: Ana hava yolunun, gırtlağın veya ses tellerinin şişmesiyle çocukta köpek havlama sesine benzer bir öksürük oluşabilir. Bu durum krup olarak isimlendirilir. Hava yolundaki bu şişme veya ödem, enfeksiyon veya alerji nedeniyle oluşabilir.

- Yabancı madde: Çocukların nefes borusuna yabancı bir madde kaçması sonucu akut, boğulur tarzda bir öksürük görülebilir. Bir gıda veya oyuncak çocuğun elindeyken böyle bir durum gerçekleştiyse acilen doktora başvurulmalıdır.

- Kronik öksürük: Çocuklarda 4 haftadan uzun süren öksürük kronik öksürük olarak tanımlanır. Düşük yaşam kalitesi, okul devamsızlığı, tedavi yan etkileri, artmış sağlık maliyetleri ve aile fertlerinin endişesine yol açması nedeniyle önemli bir sağlık sorunudur. Altta yatan kronik bir akciğer hastalığının bulgusu olabileceğinden dikkatle değerlendirilmelidir. Öksürüğün başlangıç yaşı önemlidir.

- Yenidoğan döneminde başlayan öksürük: Genellikle altta yatan önemli bir nedeni gösterir ve ileri inceleme gerektirir. Hava yolu anomalileri ya da genetik hastalıklar yenidoğan döneminden itibaren başlayan kronik öksürükle kendini gösterebilir.

- Astım: Öksürük hışıltı veya hırıltılarla birlikteyse, özellikle geceleri artıyorsa, çocuk hareketli olduğu zamanlarda nefes almada zorlanıyorsa astım ihtimali değerlendirilmelidir.

- Nezle ya da sinüzit: Devamlı bir öksürük, burun akıntısı, gözlerde sulanma, boğazda kaşınma hissi, geniz akıntısıyla birlikteyse bu çocuklarda saman nezlesi veya birlikte sinüzit olabilir.

- Yabancı cisim şüphesi: Çocuklarda her zaman yabancı bir cismin çocuğun hava yoluna kaçmış olabileceğine işaret eden tipik bir öykü bulunmayabilir. Çocuk kronik öksürük nedeniyle doktor tarafından değerlendirilirken de yabancı bir cismin hava yoluna kaçtığından şüphe edilebilir.

- Reflü kaynaklı öksürük: Öksürükle birlikte tekrarlayan kusmalar, ağızda kötü bir tat hissi, göğüste yanma, gastroözofageal reflüye işaret edebilir.

- Psikojenik öksürük: Kuru, tekrarlayan, inatçı, patlar tarzda olup özellikle gece uykuda ya da çocuğun sevdiği bir şeyle meşgul olduğu dönemlerde kaybolan öksürüklerde psikojenik öksürük akla gelebilir. Çocuğun psikolojik durumunun değerlendirilmesi yol gösterici olabilir.

ÖKSÜRÜĞÜ BASKILAMAYIN

Hava yolundaki koruyucu özelliği dikkate alındığında, öksürüğün baskılanması birçok solunum sistemi hastalığında zararlıdır. Çocuk yaş grubunda yapılan çalışmalarda öksürük ilaçlarının etkin olduğu gösterilememiştir. İlaç metabolizması ve ilaç etkinliği yaşa bağlı olarak değiştiğinden, toksik etkileri nedeniyle özellikle 2 yaşından küçük çocuklarda bu ilaçların kullanımı önerilmemektedir. Kodein içeren ilaçların kullanımı da solunum sistemini baskıladığından 12 yaşından küçük çocuklarda önerilmez. Öksürük tedavisinde ana hedef altta yatan nedenin tanımlanması ve tedavisi, sigara gibi çevresel etkenlerin, tetikleyici faktörlerin belirlenmesi ve bunlara maruziyetin önlenmesid