Vücutta depolanmadığı ve gebelik süresince normalden fazlasına gerek duyulduğu için folik asidin her gün alınması gerektiğini belirten Kadın Hastalıkları Doğum ve Tüp Bebek Uzmanı Prof. Dr. Bülent Berker, gebelerde folik asit eksikliğine bağlı fetüste “nöral tüp defektleri(NTD)” adı altında toplanan bir takım anormalliklerin ortaya çıkabileceğini söyledi. 

Ayrıca bu gebelerde preeklampsinin yani gebelikte ortaya çıkan ve hayati tehlike oluşturan tansiyon yüksekliğinin daha sık geliştiğini aktaran Dr. Berker, folik asidin neden önemli olduğunu şöyle anlattı: 

“Beyin ve omuriliğin içinde geliştiği sinir sistemi yapısı nöral tüp olarak adlandırılır. Rahim içinde başlayan hayatın dördüncü haftasının sonuna dek kapanması gereken bu tüpün açık kalması sonucu ciddi sağlık sonuçları olan konjenital anomalilerden yani doğuştan olan sakatlıklardan birisi olan nöral tüp defektleri görülür. En yaygın NTD’ler arasında anensefali, ensefalosel ve spinabifida gösterilmektedir. Folat yetersizliği fetal NTD için beslenmeyle ilişkili anne kaynaklı bir risk faktörüdür. Folat, suda eriyebilen bir B vitamini olmakla birlikte eksikliği vitamin takviyesi veya takviye yiyeceklerin tüketimi ile giderilebilir. Gebelik döneminde artmış folik asit tüketiminin NTDs’leri azalttığı, yüksek miktarlarda alınan folik asitin sonraki gebeliklerde de NTD gelişme riskini önlediği belirtilmektedir. Nöral tüp defektleri sadece folik asit vitamini eksikliğinden kaynaklanmayabilir. Başka nedenlere bağlı olarak da bir bebekte nöral tüp defekti meydana gelebileceği akılda tutulmalıdır. Bu nedenler arasında anne adayında insüline bağlı şeker hastalığının olması, daha önceki gebeliklerinde nöral tüp defekti teşhisi, aşırı kilolu veya obezite, gebeliğin ilk haftalarında geçirilmiş yüksek ateşli hastalık öyküsü veya antiepileptik ilaç kullanımı sayılabilir.” 

FOLİK ASİT HANGİ GIDALARDA BULUNUR?

Daha önceden folik asit eksikliğinin saptanmış veya nöral tüp defekt anomalili bebek doğurmuş kadınların, gebe kalmayı düşündükleri tarihin en az 3 ay öncesinden itibaren folik asit alımına başlamaları gerektiğini ifade eden Dr. Berker, şunları kaydetti: 

“Taze yeşil sebzeler folik asit kaynağıdır, ancak uzun süreli pişirmeler ve uzun süre bekleyen gıdalardaki miktarını azaltır. Günlük gereksinmenin karşılanması kapsamında, folik asitin en yoğun bulunduğu besinler karaciğer ve diğer organ etleri, kuru baklagiller, fındık ve ceviz gibi sert kabuklu meyveler, ıspanak ve brüksel lahanası gibi yeşil sebzeler ile başta narenciye grubu olmak üzere meyveler ve saflaştırılmamış (özü ve kepeği ayrılmamış) tahıl ürünleri ve patatestir. Turunçgiller de folik asit bakımından zengin meyvelerdir. Portakal, greyfurt, limon gibi meyveler günlük olarak tüketilerek folik asit ihtiyacı karşılanabilir. Folik asit eksikliği genel olarak sindirim sistemi bozukluğu olan kişilerde ve hamilelik dönemlerinde görülür. Doğal gıdalar gebenin folik asit açığını tam olarak kapatamayacağından ötürü gebeliğin ilk haftalarından itibaren hap olarak dışarıdan alınması uygun olacaktır.”

FOLİK ASİT NE ZAMAN VE NASIL KULLANILMALI?

Folik asit kullanımı için önerilen zamanlamanın gebelikten bir ay önce ve gebeliğin ilk üç aylık dönemi olduğunu kaydeden Berker, “Yakın gelecekte gebe kalmayı planlayan tüm kadınlar, gebe kalma döneminde günlük 0,41 mg folik asit kullanmalıdırlar. Planlı gebeliklerde gebeliğin ilk üç ayı süresince 0,4 mg/gün folik asit kullanılmasını öneriyoruz. Bununla beraber gebelerin gebeliklerinin ilk üç ayında günde 0,4 mg, özellikle geçmişte NTD çocuk doğurma öyküsü olan kadınların gebeliklerinin ilk üç ayında 4mg folik asit kullanması tavsiye ediyoruz. Epilepsi (sara) hastası gebeler günde 1 mg folik asit mutlaka almalıdırlar. Epilepsi hastası gebelerde folik asit yüksek dozlarda kullanıldığı takdirde, antiepileptik ilaçların etkinliğini azaltmaktadır. Diğer taraftan ise antiepileptik ilaç alan kadınlar folik asit eksikliği gelişimi açısından risk grubundadırlar. Bu nedenle epilepsy hastalarında folik asit dozu iyi ayarlanmalı ve sıkı takip edilmelidir. Ülkemizde gebeliklerin çoğu plansız gerçekleşmekte bu nedenle üreme çağındaki kadınların her zaman folik asitten zengin gıdalarla beslenmesi konusunda eğitilmeleri ve beslenme konusunda danışmalık yapılması NDT’li bebek oranını azaltacaktır. Folik asit kullanımı hamileliğin 3. ayı (12. haftası) bitene kadar sürmelidir” diye konuştu.