Diyetisyen Müge Başer, kilo vermek isteyen her kadının bilmesi gereken, diyetle metabolizma arasındaki ilişkiyi anlattı.
Metabolizma ve kilo arasında bir bağlantı olduğu doğru. Çünkü
metabolizma, vücudunuzun yediğiniz ve içtiklerinizi enerjiye çevirme işlevini yapar. Bu karmaşık biyokimyasal işlemler esnasında yiyecek ve içeceklerdeki enerji ve besinler vücudun ihtiyaçlarını karşılamak için kullanılır.
İstirahat halinde iken bile organların işlevi, vücut ısısının korunması, solunum, kan dolaşımı, büyüme gibi işlevleri için bile kalori harcanır. Bu işlevler için kullanılan enerjiye bazal metabolizma hızı denir. Bazal metabolizma hızı da aldığınız besinlerin ne kadarının yakılıp ne kadarının harcandığını etkilemesi ile de direk olarak kilo kontrolünde önemlidir.
BAZAL METABOLİZMANIN HIZINI NE ETKİLER?
VÜCUT AĞIRLIĞI: Kilosu yüksek kişilerin metabolizma hızı yüksektir, ağırlık arttıkça, yaktığı kalori de yükselir.
VÜCUT BİLEŞİMİ: Tartıdaki ağırlık ne olursa olsun, kas kütlesi ile yağ kütlesinin farklı olması metabolizma hızını etkiler. Kaslı bir vücut her zaman daha hızlı bir metabolizmaya sahiptir.
CİNSİYET: Erkekler kas yapılarının kuvvetli olması nedeniyle aynı yaş ve boydaki bayanlara göre bazal metabolizma hızları yüksektir.
YAŞ: Yaş ile birlikte metabolizma hızı azalır denilmesinin nedeni yaşla birlikte vücut kaslarının yağa dönüşmesidir. Yaşla birlikte kilo artışı olmasa bile yağ yüzdesi değişeceğinden metabolizma hızı azalır.
BESİN ÇEŞİDİ: Vücuda giren her yiyecek glikoza çevrilerek harcanır ancak alınan besinin içeriğindeki protein, yağ ve karbonhidratın glikoza çevrilme yolları farklı olduğundan her besin ögesinin bazal metabolizma hızını etkileme oranı da farklıdır. Proteinler metabolizmayı daha hızlı çalıştırırken, karbonhidratların etkileme hızı daha azdır.
GÜNLÜK AKTİVİTE: Günlük hareket temposu, yapılan fiziksel aktiviteler metabolizma hızını etkiler. Ne kadar aktif olunursa metabolizma hızı o kadar olumlu etkilenir.
METABOLİZME VE KİLO
Dünya Sağlık Örgütü'ne göre sağlıklı kilo verme programlarında önerilen kilo kaybı ilk 6 aylık periyotta ağırlığının yüzde 10'unun verilmesidir. Tabi vücutta herşey yolunda ise genelde bu sonuçlar elde edilebiliyor. Eğer birtakım metabolik işler gereğince yürümüyorsa ne kadar beslenme programı uyumu olsa da ve/veya yoğun aktivite yapılıyorsa da kilo verme süreci istenilen hızda yönetilemez.
Vücutta özellikle kilo kontrolünden sorumlu başlıca metabolik işleri ise;
İnsülin direnci: kilo vermede zorlanıyorsanız, sabahları yorgun uyanıyorsanız, kilonuz bel ve göbek çevresinde toplanmış ise, sürekli tatlı yemek istiyor ve tatlı krizlerini engelleyemiyorsanız kilo direnci probleminin arkasında insülin direnci sebep olabilir.
• Hipoglisemi: geceleri kalkıp yeme özellikle tatlı ihtiyacınız oluyorsa, acıktığınızda sinirlenip ve agresifleşiyorsanız, gün içerisinde yemeklerden sonra uyku haliniz geliyorsa, hızlı ve çabuk yemek yiyorsanız gün içerisinde kan şekeriniz düşüyor ve hipoglisemi atakları yaşayarak kilo veremiyor olabilirsiniz.
• Tiroit bezi az çalışıyor: kilo verme sorununun yanında yorgunluk, cilt kuruluğu, saç dökülmesi, tırnak kırılması, kabızlık gibi sorunlarınız var ise tiroit hormonunuz az salgılanma riski taşıyor olup, kilo verme direncini yaşarsınız.
• Kortizol hormonu fazla: böbreküstü bezlerinizden salgılanan bir hormon olup, aşırı üretildiğinde kilo direnci yaratmakla birlikte aynı zamanda şişkinlik, ödem, tansiyon yükselmesi gibi semptomlar da kendini gösterecektir.
• Vitamin& mineral depoları boş: küçük dozajları büyük işler gören omega-3, B12 vitamini, D vitamini eksikliği de kilo vermede direnç yaratırken genel sağlık kalitesini düşürebilir.
MUCİZEVİ BİR YOL VAR MI?
Maalesef mucizevi yol içilen haplar, sular, çaylar vb hiçbir şey daha fazla kalori yakmanızı sağlamaz. Öncelikle metabolik durum dikkatli bir şekilde değerlendirilip gerekli saptamalar ve kontroller ile yola başlanmalıdır. Daha sonra sorun odaklı bireysel özelliklere uygun olarak aktif bir yaşam temposu ve düzenli, dengeli beslenme ile kilo kayıpları sağlanmalıdır. Düşük kalorili, kısa sürede hızlı kilo verdiren beslenme programları sürdürülebilir olmamakla birlikte
bırakıldıktan sonra tekrar kilo alınması kaçınılmazdır.
Kaynak: AjansHaber
