Christian Jarrett
BBC Future
Araştırmalar, eşlerin kişilik özellikleri bakımından benzerlik derecesinin mutluluklarını etkileyebileceğini gösteriyor. Ancak genel bir kural olarak ifade edilemeyecek kadar karmaşık bir mesele bu.
Tek eşli birçok canlı üzerinde yapılan araştırmalar benzer bulgular içeriyor: Eşlerin birbirine benzemesi olumlu etkide bulunuyor. Çiftleşen hayvanlar davranışsal olarak benziyorsa üreme başarısının daha yüksek olduğu görülüyor.
İnsanlar açısından da eşlerin birbirine benzemesi olumlu sonuçlar doğuruyor. Psikologlar ve diğer uzmanlar bu benzerliğin faydalı olduğu, zira bu durumda kişilerin aynı hedefleri, değerleri ve yaşam ilkelerini paylaşma ihtimalinin arttığı görüşünü uzun zamandır savunuyordu.
Ancak bu fikir mantıksal olarak doğru gelse de bu konuda yapılan çalışmalardan yıllar boyunca olumlu sonuç alınamadı.
Amsterdam Üniversitesi'nden psikologlar bunun nedenini çözdüklerine, eşlerin birbirine benzemesinin özellikle 'uyumluluk/ yumuşak başlılık' özelliği bakımından etkili olduğuna inanıyor.
Kişiliğin yanı sıra diğer faktörleri inceleyen başka araştırmalarda da ortak siyasi görüş, yatış-kalkış saati gibi konularda benzerliğin önem taşıdığı sonucu çıktı. Ama benzerlikten daha önemli olan şey, eşlerin ne ölçüde ortak bir kimlik duygusu geliştirdikleriyle ilgiliydi.
Daha önceki araştırmalarda, farklı kişilik özellikleri bakımından eşlerin durumu ve bunların etkilerine teker teker bakmak yerine daha bütünsel bir yaklaşım benimsenmişti.
Örneğin, sağduyu sahibi herkes bilir ki eşlerden ikisinin de güvenilirlik ve sorumluluk özelliği bakımından ileri olması halinde benzerlik olumlu ve yararlı olacaktır. Ama eşlerden birinin bu özelliğinin az olması halinde, diğer eşin ondan farklı olması olumlu bir dengeleyici etkide bulunacaktır.
Amsterdam Üniversitesi'ndeki araştırmacılar, uzun süredir evli olan Amerikalı binlerce çiftle ilgili kişilik, esenlik ve ilişkide tatmin verilerini incelemiş, bunu yaparken de her eşin beş temel kişilik özelliği ile ilgili göreceli puanlarını dikkate almıştı.
Tüm kişilik özelliklerinin örtüşmesi çoğu zaman olumlu sonuçlar vermez.
Geçmişteki araştırmalarda elde edilen bulgulara paralel olarak çiftlerin genel esenliği bakımından en önemli etken tek tek eşlerin kişilikleriydi. Eşlerden birinin veya ikisinin de daha uyumlu, sorumlu ve duygusal dengeli olması halinde bireylerin daha mutlu olduğu görüldü.
Ancak geçmişteki araştırmalardan farklı olarak tüm hikaye bundan ibaret değildi.
Birbirinin özellikleri bakımından eşlerin kıyaslanması da önemliydi. Birbiriyle tümüyle aynı kişilik özelliklerine sahip olmak avantajlı bir durum değildi. Örneğin eşlerin ikisinin de aynı derecede dışadönük olması çiftin genel esenliği bakımından ideal bir durum oluşturmuyordu; birinin diğerinden daha fazla dışadönük olması en azından genel esenlik açısından daha iyi sonuç veriyordu.
