NASA’nın eski uydusu Dünya’ya dönüyor. Ama bu yolculuğun bir sıkıntısı var: Uydunun nereye düşeceği belli değil!
Radyasyon ölçmek için uzaya fırlatılmış, 1980’lerden kalma bir NASA uydusu, Dünya’ya dönüyor. Ancak dönüş dediğimize bakmayın; bu yolculuk kesinlikle kontrollü bir yolculuk değil!
2500 kiloluk “ölü” NASA uydusu ‘Earth Radiation Budget Satellite’, 40 yıl kadar dünyanın etrafında dönmesinin ardından atmosfere tekrar giriş yapacak. NASA’ya göre uzay aracının büyük bir kısmı bu giriş sırasında yanarak kül olacak ancak bazı parçaların düşüşten sağ kalması ve yerküre ile buluşması bekleniyor. Eğer şanslıysak okyanusta…
Uydu Dünya’ya ne zaman düşecek?
Ne zaman geri döneceği sorusunun yanıtı, kime sorduğunuza bağlı olarak değişiyor. ABD ordusu 9 Ocak 2023 Pazartesi sabaha karşı 02.40’da düşeceğini, ancak 17 saatlik bir şaşma olabileceğini söylerken, yine Birleşik Devletler’den “Aerospace Corporation” adlı devlet tarafından finanse edilen kurum, düşüşün 10 Ocak 2023 Salı 06.49’da gerçekleşeceğini, 13 saat hata payı ile hesapladıklarını söylüyor.
Peki uydu nereye düşecek? Şimdilik bu konu da belirsizliğini koruyor.
NASA görevlileri Cuma günü yaptıkları açıklamada “Bu düşüşün Dünya’da birilerine zarar verme ihtimali oldukça düşük. Yaklaşık 9400’de bir olarak hesaplanıyor” diyor.
NASA, 1984 yılında Earth Radiation Budget Satellite (Dünya Radyasyon Bütçesi Uydusu) adlı deney uydusunu Uzay Aracı Challenger ile fırlatmıştı. Bu deney kapsamında Güneş enerjisi ışınlarının Dünya tarafından nasıl alınıp soğurulduğu ölçülüyordu. Uzaya çıkan ilk ABD vatandaşı kadın olan Sally Ride, Challenger’ın robot kolu yardımıyla uyduyu uzaya bırakan astronot olmuştu. Deneyin iki yıl sürmesi hedeflenirken, ERBS adı verilen uydu 2005 yılında emekli olana dek ozon, su buharı, nitrojen dioksit ve aerosolleri ölçmeye devam etti.
Geçtiğimiz günlerde de, Çin uzaydaki dört benzer ekipmanını kontrolden çıkarıp, Dünya’ya çarptırmıştı. Ancak bu “bilinçli” düşürmelerde “Dünya’da bulunanlara” zarar verme riskinin kabul edilebilir seviyelerin üzerinde olması dünya genelinde hoşnutsuzluk yaratmış ve mercek altına alınmıştı. Çin ordusu tarafından yürütülen uzay programı çerçevesinde, düşüşlerden önce bilgi de verilmemişti.
Henüz uzay atıklarıyla ilgili uluslararası bir yasa bulunmuyor ancak 1972’de imzalanan Uzay Sorumluluğu Sözleşmesi, ülkelere “kötü bir olay gerçekleşirse” sorumluluk almaları çağrısında bulunmuştu. 1977 yılında Kosmos 954 uydusu Kanada’ya düşüp, radyoaktif materyal yaydığında Sovyetler Birliği’nin zararın sorumluluğunu alması gerekmişti. Bu sözleşme kapsamında doldurulan tek sorumluluk iddiası da bu oldu.
