Öksürük nedir? Öksürük akciğerlerin bir savunma mekanizmasıdır. Viral veya mikrobik hastalıklar sonrası gelişen aşırı salgıyı veya kötü atıkları dışarı atmak için insan organizması tarafından oluşturulan bir savunma mekanizmasıdır. Kış aylarında salgınlar dolayısı ile sık görülür. Öksürük refleksi nefes yollarına giren zararlı maddeleri ve aşırı sekresyonu dışarıya atarak koruyucu rol oynar. Herhangi bir sebeple gün içinde ara sıra öksürük bulgusu görülebilir. Her öksürük hastalık belirtisi anlamında olmayabilir. Göğüste hırıltı yapan, sık sık tekrarlayan, boğulur tarzda olan, gece uyandıran veya nefes almayı zorlaştıran öksürükler önemlidir. Doktor tarafından muayene edilmelidir.
Ana kural: Çocukluk yaş döneminde öksürükler durdurulmaz, yumuşatılır…
Öksürüğün karakteristik özelikleri tanıda yardımcıdır. Metalik, balgamlı, gıcık tarzda boğaz temizleme şeklindeki öksürükler tanı için ipucu verebilir. Öksürüğe neden olan ve alta yatan hastalığı tanıyabilmede en önemli unsur hastanın öyküsüdür. Ne zaman başladığı, ortam, süreç tanı hakkında bilgi vericidir. Aile öyküsü de ve ilaç kullanıyor olma durumu da dikkatle öğrenilmelidir. Ardından fizik muayene ile bulgular kontrol edilir.
DİKKAT: TELEFONİYEN RESİM VİDEO İLE TANI TEDAVİ OLMAZ
Geniz akıntısının öksürüğe etkisi
Öksürüklerin en büyük sebebi kış aylarında görülen sekresyon artışı ile giden viral hastalıklardır. Burun akıntısı ile giden bu gibi hastalıklarda genizden olan akıntının nefes borusu girişine damlayarak öksürüğe sebebiyet verebileceği akılda tutulmalıdır. Horoz öksürüğü olarak bilinen larenjit hastalığında da en büyük etkenlerinden biri de viral enfeksiyonun etkisi ile oluşan genizden olan akıntıdır.
Öksürüğe neden olan diğer hastalıklar
Kalp hastalıkları, kistik fibrosis gibi genetik hastalıklar, yabancı cisim, mideden yemek borusuna olan mide içeriğinin kaçışı ile giden reflü hastalığında da öksürükler görülebilir. Küçük bebeklerde sık kusmalar, kilo alamama ve virütik hastalıklarda abartılı hırlamalar reflü hastalığını düşündürmelidir.
Çoğunlukla viral veya mikrobik bir hastalık geçirmeksizin tozlara polenlere veya eksersize bağlı olarak gelişen nefes almayı zorlaştıran öksürük alerjik öksürük tipidir. Ailevi atopi yani alerjik bünye öyküsü olan çocuklarda alerjik astımın bulgusu olarak ta öksürük görülebilir.
Ayrıcı tanının önemi
Ayrıcı tanı: İşin sanat tarafı işte bu noktada kitleniyor. Beyin tümörleri baş ağrısı yapar ama her baş ağrısı beyin tümörü demek değildir. Keza tüm baş ağrılarının içinde beyin tümörünün olasılığı çok ama çok düşüktür. Diğer bir değişle her öksüren çocuk alerjik astım veya muhakkak ilaç tedavisi gerektiren bir durum değildir. Örneğin 2 yaş ve altı 100 çocuğun 50 sinin değişik dönemlerde öksürük şikâyeti olmaktadır. Fakat bu yaştaki hırıltılı öksüren çocukların sadece %2 si alerjik astımdır. Alerjik astım sıklıkla 4-6 yaş civarları ve sonrasında görülmektedir. Bu sebeple her öksüren çocuğa astım tedavisi verilmesi ve uzun süre ile ilaç tedavisine maruz bırakılması doğru değildir. Öncelikle tanının konulması ve ispat edilmesi gereklidir. Özellikle kreşe başlama yaşı olan 2 yaş civarındaki çocukların kreş hastalıkları sebebi ile sık öksürük şikâyeti olabileceği dikkate alınmalıdır.
Viral hastalıklarda oluşan öksürüklere yaklaşım
Çocukluk yaş döneminde öksüren çocukların büyük bir kısmının sebebi viral enfeksiyonlar, örneğin ÜSYE, nezleler ve soğuk algınlıklarıdır. Bu gibi hastalıklarda temel hedef burunun arkasından olan akıntının devamlı bir şekilde yıkanması ve oluşan balgamın yumuşatılarak dışarıya çıkışının kolaylaştırılmasıdır.
Öksürük şurupları her zaman masum mu?
Her anne baba aşırı sevgi ile çocuklarına öksürük olur olmaz öksürük şurupları içirerek bir an önce bu durumun geçmesini arzular. Fakat bazı öksürük şurupları öksürükleri direkt etki ile durdurmak sureti ile balgamı akciğere hapsederler. Bu ise öksürük şikâyetini bir süreliğine azaltarak ilaç kesildikten sonra tekrar başlaması olarak karşımıza çıkar. Tamamen yok olma sürecini yavaşlatırlar. Bu gibi durumlarda burna serum fizyolojik uygulanması ve odaya bol su buharı yapılmasının faydasının büyük olduğu bilinmektedir. Bol oda buharı sonrası balgamın olduğu yerden kopabilmesi için sırta vurularak posttüral drenaj uygulanması önerilmektedir. Bu uygulamalar ile öksürük şikâyetlerinin % 85 e varan bölümü hiç ilaç kullanmadan evde çözümlenebilmektedir.
Balgamın akciğerde hapsolma riski
Ateş gelişir, hırıltılı öksürük görülür, gece uykudan uyandıran öksürükler ortaya çıkar veya boğulur tarzda öksürükler ile nefes alma zorluğu gelişmesi durumunda ilk 24 saat içinde hekime başvurulmalıdır. Gecikme tatsız gelişmeleri karşımıza taşıyabileceğini unutmamak gerekir. Doktora danışmadan evde kontrolsüz ve takipsiz ilaçlı buhar tedavilerinin başlanması balgamın sırtta kalma riskini doğurarak bronşit gelişme ihtimalini gündeme taşıyacaktır. Doktor muayenesinin önemi büyüktür.
Her öksürük alerjik astım değildir
Her öksüren çocuk alerjik astım olarak düşünülmemeli ve kortizon içerikli ilaçların su istimali yapılmamalıdır. İki yaş altı çocuklarda öksürük kesmek veya yumuşatmak, balgam sökmek gibi amaçlar için kullanılan öksürük şuruplar tavsiye edilmez, önerilmez. Tıkanma riski yaratabilmektedirler. İhtiyaç halinde iki yaş altı ilaçlı buhar tedavileri önerilmektedir.
Alerjik öksürüklere yaklaşım
Acil durum nefes açıcılarla giderilmeli ve ivedilikle tanı konulmalıdır. Alerjik hastalık tanısı için muhakkak bir dizi tetkik yapılıp tanı ispat edilmelidir. Tedavi daha uzun süreli olacağı için tanı konulması hayati önemdedir. Pediatrik alerji uzmanı arkadaşlardan destek alınmalıdır.
Reflü hastalığında görülen öksürüklere yaklaşım
Bir yaş altı bebeklerde genellikle hırıltılı öksürük ile görülen reflü hastalığında tanı ve tedavi önemlidir. Mideden yemek borusuna kaçış olarak bilinen reflü bebeklerde bir yaşa kadar bir bulgu vermez, kilo alım sorunu yaratmaz hırıltılı öksürüklere sebebiyet vermez ise fizyolojik olarak kabul edilip tedavi gerektirmez. Fakat kilo alamama veya hırıltılı öksürük nöbetleri ile tıkanma ataklarının gelişiyor olması halinde reflünün tedavisi gerekecektir. 45 derece ile bebeklerin yüksek yatırılması, havaya atılıp kapılmaması reflüyü bir yere kadar önleyecektir. Bir yaş altındaki hırıltılı öksürüklerde reflünün rolünün büyük olacağı akılda tutulmalıdır. Bebeklerin erişkinler tarafından öpülmemesi viral enfeksiyonların bulaşmasını azaltacaktır. Hırıltılı öksürük ve sıkışma durumunda nefes açıcı ilaçlar buhar içinde çocuklara verilip bu acil durum giderilmelidir. Reflü tanısı kesinleşmesi durumunda uzun süreli tedavi gerekecektir.
Öksürük ile kendini belli eden ciddi durumları nasıl anlayabiliriz?
Öksürükler bazen ciddi hastalıklarında belirtisi olabilirler. Akciğere, kalbe bağlı veya tüm vücuttaki olayların yansıması olarak görülebilirler. Uzayan ve tüm destek tedavilerine rağmen yanıt alınamıyorsa ileri tetkikler yapılmalıdır.
Yeni yılın sizlere sağlık mutluluk huzur getirmesini diliyorum…
