Modi'nin, geçtiğimiz hafta cuma günü yaptığı Kabil ziyaretinin ardından, Hindistan dönüşünde Pakistan'ın Lahor şehrine uğrayacağını duyurması gergin olan iki ülke ilişkilerinin nasıl bir seyir izleyeceği konusunu yeniden gündeme getirdi.
Ziyaret, on iki yıl aradan sonra Pakistan'a komşusundan başbakan düzeyinde ilk ziyaret olması hasebiyle önem taşıyor. Bununla birlikte Modi'nin, geçtiğimiz yıl mayıs ayında başbakanlık koltuğuna oturmasından bu yana, Pakistan'a karşı şahin bir politika izlediği de sıkça konuşuluyor.
Modi'nin tartışmalı Keşmir bölgesinde Hindistan silahlı kuvvetlerinin olası bir provokasyona sert karşılık vermesi talimatı, Keşmir konusunda iki ülke diplomatlarının planlanan görüşmesinin iptal edilmesi ve 2008 Bombay saldırılarından Pakistan'ı sorumlu tutması, iki ülke ilişkilerinin gittikçe gerildiği yorumlarına neden oluyordu.
"ZİYARETTEN FAZLA BEKLENTİYE GİRMEK İÇİN HENÜZ ERKEN"
Modi'nin ziyaretini AA muhabirine değerlendiren Pakistan'ın eski Afganistan ve Hindistan Büyükelçisi Aziz Ahmet Han, "Modi'nin Lahor ziyareti aslında güzel bir sürpriz oldu. Modi hükümeti, Pakistan'a yönelik sert bir politika izliyordu ancak bu tutumunda esnemeye gittiğini söyleyebiliriz" ifadelerini kullandı.
Ahmet Han, 15 Ocak'ta iki ülke dışişleri müşteşarlarının İslamabad'da bir araya geleceğine dikkati çekerek, "Başbakanlar düzeyindeki bu temasın, Pakistan-Hindistan arasındaki barış görüşmeleri üzerinde olumlu etkisi olacağına inanıyorum. Bununla birlikte ziyaretten fazla beklentiye girmek için henüz erken" diye konuştu.
İki ülke arasındaki sıcak ilişkilerin, bölgede enerji ve ekonomi alanına ilgi gösteren ABD dahil herkesin yararına olacağı değerlendirmesinde bulunan Ahmet Han, "Hindistan'ın Afganistan ile ilişkileri geçmişten bu yana, özellikle de Taliban yönetiminden önce çok güçlüydü. Pakistan ve Hindistan arasındaki ilişkilerin gelişmesi, Pakistan'ın Afganistan'a karşı duyduğu kuşkuların azalmasında da olumlu rol oynar" dedi.
"MODİ ZİYARETİNİN ARKASINDA ULUSLARARASI BASKI VAR"
Uluslararası Stratejik Çalışmalar Enstitüsü Başkanı ve Pakistanlı emekli diplomat Mesut Han ise yaptığı değerlendirmede, başbakanlar düzeyindeki görüşmenin, komşu ülkeler arasındaki ilişkilerin olumlu yönde gelişmesi için önemli bir adım olduğunu belirtti.
Han, bir kaç ay öncesine kadar Hindistan'ın Pakistan ile diyaloğa yanaşmadığının altını çizerek, şunları kaydetti:
"Modi ziyaretinin arkasında uluslararası baskı da var diyebiliriz. ABD ve BM, Hindistan'ın barış görüşmelerini başlatması yönünde politika izliyor. Bunun yanı sıra İslamabad yönetiminin Hindistan istihbaratının Pakistan'daki terör faaliyetlerini desteklediği yönündeki dosyayı ABD ve BM yetkililerine sunması da etkili bir baskı kaynağı olmuştur."
Pakistan ordusunun ziyarete yönelik yaklaşımının olumlu olduğuna değinen Han, "Bir ziyaretin yapılıp yapılmamasına sivil yöneticiler karar verir. Ordu da devletin bir parçası ve alınan karardan haberdar" dedi.
"ŞERİF VE MODİ'NİN ARASINDA DAHA ÇOK İKİLİ EKONOMİK İLİŞKİLER KONUŞULDU"
Pakistan'ın eski Savunma Müsteşarı emekli Korgeneral Asif Yasin Malik ise ziyaretin iki ülke ilişkilerinin gelişmesine pek katkısı olmayacağı görüşünü savundu.
"Söz konusu ziyaret Şerif ve Modi'nin arasında daha çok ikili ekonomik ilişkilerin konuşulduğu özel bir temas niteliği taşıyor" diyen Malik, "Modi, Lahor ziyareti öncesinde, Afganistan parlamento binasının açılışını yaparken, terörün Pakistan'dan Afganistan'a geldiği ithamında bulundu. Bu ziyaret bence iki yüzlülük" şeklinde konuştu.
Türkmenistan doğalgazını Afganistan üzerinden Pakistan ve Hindistan'a taşıyacak Türkmenistan-Afganistan-Pakistan-Hindistan (TAPİ) Doğalgaz Boru Hattı, Pakistan ve Hindistan arasındaki yakınlaşmanın nedenlerinden biri olarak gösteriliyor.
TAPİ projesiyle Türkmenistan'ın en büyük doğalgaz yatağı Galkınış'tan Pakistan-Hindistan sınırındaki Fazilka yerleşim yerine Afganistan üzerinden doğalgaz sevk edilecek. 2019 yılında hizmete girmesi beklenen proje ile her sene 33 milyar metreküp doğalgaz taşınması hedefleniyor. Projenin 10 milyar dolara mal olması bekleniyor.
İKİ ÜLKE ARASINDA GÖRÜŞMELER HIZ KAZANDI
Hindistan Başbakanı'nın Lahor ziyareti öncesinde taraflar birbirine sıcak mesajlar vererek ve bir takım görüşmeler gerçekleştirerek, aslında ziyaretin temelini atmış oldu.
Pakistan ve Hindistan milli güvenlik danışmanları geçtiğimiz günlerde Tayland'ın başkenti Bangkok'ta bir araya gelmişti. Terörizm ve güvelik konularının ele alındığı görüşmelerin olumlu geçtiği açıklanmıştı.
Söz konusu temasların ardından, iki ülkenin kapsamlı diyalog sürecini yeniden başlatma konusunda mutabık kaldığı, karma diyalog yerine artık öne çıkan tüm konuların tartışılacağı kapsamlı diyaloğa geçileceği duyurulmuştu.
Hindistan Dışişleri Bakanı Suşma Svara da ay başında Pakistan'ın başkenti İslamabad'da düzenlenen Asya'nın Kalbi-İstanbul Süreci Beşinci Bakanlar Konferansı'na katılmıştı.
Modi'nin ziyaretiyle Hindistan ve Pakistan başbakanları, Paris'teki BM iklim zirvesinin ardından ikinci kez resmi temasta bulunmuş oldu.
Hindistan-Pakistan diyalog süreci barış, güvenlik, Keşmir sorunu, ekonomik ve ticari iş birliği, terörle ve uyuşturucu kaçakçılığıyla gibi konuları içeriyor.
