Türk bilim insanı Uğur Şahin’in kurucu ortağı olduğu Alman BioNTech ve ABD’li Pfizer tarafından geliştirilen yeni tip corona virüs (Covid-19) aşısının uygulanmaya başladığı ABD ve İngiltere’de yaşan az sayıdaki alerjik reaksiyon vakası endişe yarattı. Bununla birlikte, ABD’de FDA tarafında onaylanan ve Pfizer/BioNTech ile benzer bir teknoloji kullanan Moderna aşısı da benzer içeriklerden oluşuyor. Ancak, bilim insanları söz konusu alerjik tepkilere henüz aşının neden olup olmadığının bilinmediğini ve polen, kedi köpek, toz, yer fıstığı vb. gibi maddelere karşı alerjisi olan kişilerin aşıdan kaçınmaları gerektiğine dair hiçbir kanıtın bulunmadığını açıkladı. Öte yandan, uzmanlar aşılara karşı alerjik reaksiyonların milyonda bir görüldüğünü ve tedavisinin olduğunu belirterek, Covid-19’a yakalanmanın çok daha ağır riskler taşıdığını vurguladı. ALERJİK REAKSİYON GÖSTEREN KİŞİLERİN HEPSİ İYİLEŞTİ ABD’de ilk olarak sağlık çalışanlarında başlayan Pfizer/BioNTech corona virüs aşısını olan iki kişide geçen hafta alerjik reaksiyon yaşandı. Alaska’da aşılanan iki sağlık çalışanından birinin anafilaktik adı verilen "hemen tedavi edilmesi gereken ciddi, potansiyel olarak hayatı tehdit eden" alerjik reaksiyon gösterdiği açıklandı. ABD’den önce vatandaşlarını aşılamaya başlayan İngiltere’de aşıyı alan iki kişide benzer reaksiyonlar görüldü. Ancak dört kişi de şu ana kadar iyileşti. Aşılamanın başladığı ülkelerde sağlık görevlileri, daha fazla alerjik vakanın ortaya çıkıp çıkmadığını görmek için aşılanmış kişileri dikkatle izliyor. Ancak, bilim insanları aşıya karşı gösterilen alerjik reaksiyonun nedeninin aşıların içerdiği bir maddeden kaynaklanıp kaynaklanmadığı henüz çözemedi. "AŞILARA KARŞI ALERJİK REAKSİYON MİLYONDA BİR GÖRÜLÜR" Harvard Üniversitesi Tıp Fakültesi’ne bağlı Massachusetts Genel Hastanesi’nden Doktor Kimberly Blumenthal, "Olanlar bana gerçekten alışılmadık görünüyor, Aşıya bağlı alerjik reaksiyonlar tipik olarak nadirdir ve milyonda bir oranda meydana gelir” ifadelerini kullandı. Dr. Blumenthal ayrıca, alerjik reaksiyonların sadece iki yerde kümelenmesinin biraz tuhaf olduğuna dikkat çekerek, iki nokta arasındaki ortak noktalara odaklanmanın, araştırmacıların sorunun kaynağını bulmasına yardımcı olabileceğini söyledi. TEPKİLERE AŞININ NEDEN OLUP OLMADIĞI BİLİNMİYOR İngiliz ve ABD'li kurumlar, alerjik reaksiyonların nedenlerini araştırıyor, ancak hiçbir yetkili aşıyla doğrudan bir bağlantıya atıfta bulunmadı. Ancak Dr. Blumenthal, "Belirtilen alerjik reaksiyonlar enjeksiyondan birkaç dakika sonra gerçekleşti. Zamanlama nedeniyle tepkilerin aşı ile ilgili olduğunu düşünmeliyiz" dedi. Bununla birlikte uzmanlar, Pfizer/BioNTech ve Moderna aşılarının içerisinde benzer bileşenler olduğunu ve hiçbirinin ciddi alerjik reaksiyona neden olabileceğini düşünmediklerini söyledi. Her iki aşı da yani bir teknoloji ile geliştirilen taşıyıcı RNA (mRNA) molekülü içeriyor. Bu molekül insan hücrelerine corona virüsün vücuda tutunmasını sağlayan başak proteini yapma talimatı veriyor. Böylece vücut hastalıkla karşılaştığında onunla savaşabiliyor. Bununla birlikte bilim insanları RNA’nın herhangi bir alerjik reaksiyona neden olmasının olası olmadığını ve enjekte edildikten sonra yaklaşık bir gün içinde bozulduğunu söyledi. AŞILARDA KULLANILAN PEG KİMYASALI BİR İHTİMAL ALERJİ YAPABİLİR Aşıları oluşturan diğer bileşenler arasında ise, aşıyı stabilize eden tuzlar, lipitler ve şeker yer alıyor. Araştırmacılar, bunlar arasında geçmişte alerjik reaksiyona neden olan tek kimyasalın, mRNA'nın yağlı bir kılıf içinde paketlenmesine yardımcı olan ve insan hücrelerine girerken onu koruyan polietilen glikol (PEG) adlı maddenin olduğunu söyledi. Doktor Blumenthal, PEG alerjisinin oldukça nadir olduğunu ve diğer ilaç ve ürünlerin yanı sıra ultrason jelinde, Miralax gibi müshiller ve enjekte edilebilir steroidlerde yaygın olarak bulunduğunu açıkladı. Öte yandan Dr. Blumenthal, reaksiyonlara aşının içeriğinde ziyade taşınması ya da çözünmesi sırasında yaşanan farklı bir durumdan kaynaklanmasının da olası olduğunu söyledi. PFIZER/BIONTECH’İN KLİNİK DENEYLERİNDE GÖNÜLLÜLER ALERJİK REAKSİYONLAR YAŞADI MI? Pfizer'in sözcüsü Steven Danehy, aşıyı geç aşamalı bir denemede alan 18 bin 801 katılımcıdan sadece birinin anafilaksi geçirdiğini ve olayın aşı ile ilgisi olmadığını söyledi. Plasebo aşısı olan kişilerde şiddetli reaksiyon görülmedi. Ancak, Pfizer ve BioNtech aşılara karşı anafilaksi öyküsü olan kişileri klinik deneylerinin dışında tuttu. YAYGIN ALERJİLERİ OLAN KİŞİLERİN AŞI OLMAMASI İÇİN NEDEN YOK Bilim insanları, polen, kedi köpek, toz, yer fıstığı vb. gibi maddelere karşı alerjisi olan kişilerin aşıdan kaçınmaları gerektiğine dair hiçbir kanıtın bulunmadığını söyledi. Alerjilerin, basitçe, zararsız bir şeye karşı uygunsuz bir bağışıklık tepkisinin ürünü olduğunu belirten uzmanlar, çoğu durumda bu aşırı reaksiyonun sonuçlarının burun akıntısı, öksürme veya hapşırma gibi hafif semptomlar olduğunu belirtti. Bununla birlikte Amerikan Alerji, Astım ve İmmünoloji Koleji, Pazartesi günü, yaygın alerjileri olan kişilerin "Pfizer/BioNTech Covid-19 aşısına alerjik reaksiyon gösterme olasılığının genel halktan daha fazla olmadığını" belirten bir kılavuz yayınladı. ŞİDDETLİ ALERJİSİ OLANLAR 30 DAKİKA GÖZLEMLENMEK ŞARTIYLA AŞIYI OLABİLİR Amerikan Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri (CDC) tarafından yayınlanan rehberde Pfizer/BioNtech aşısını yalnızca bir grup insanının alamayacağını açıkladı: Aşıdaki bir bileşene karşı bilinen ciddi alerjik reaksiyon geçmişi olanlar. Buna göre, diğer aşılara veya enjekte edilebilir ilaçlar dahil olmak üzere başka herhangi bir maddeye karşı anafilaksi öyküsü olan kişiler yine de 30 dakika boyunca gözlemlenmek şartıyla sağlık uzmanlarına danışarak aşı olabilir. Emory Üniversitesi'nde bir alerji uzmanı ve immünolog olan Dr. Merin Kuruvilla, “Genel olarak, epinefrin (alerji ilacı) gerektiren ani reaksiyonlar ilk 30 dakika içinde ortaya çıkar” dedi. MODERNA, BIONTECH/PFIZER'IN AKSİNE AKERJİK REAKSİYON GEÇMİŞİ OLAN KATILIMCILARI DENEYLERİNE DAHİL ETTİ Moderna’nın Amerikan Gıda ve İlaç İdaresi’ne (FDA) bildirdiğine göre son aşama klinik denemesindeki iki gönüllü anafilaktik reaksiyonlar geliştirdi. Ancak, reaksiyonlar, katılımcıların aşılarını aldıktan haftalar veya aylar sonra meydana geldiği için durumun aşı ile bağlantılı olduğunu düşünülmüyor. Diğer taraftan Moderna, Pfizer/BioNTech’in aksine, anafilaksi öyküsü olan kişileri denemelerinden dışlamadı.Şirketin Baş Tıbbi Sorumlusu Dr. Tal Zaks, Moderna’nın aşı içeriğini Pfizer’ınkine benzediğini, ancak önemli moleküler farklılıklar olduğunu söyledi. Zaks, bu nedenle Pfizer/BioNtech aşısında görülen alerjik tepkilerin Moderna aşısında yaşanmayabileceğini söyledi. Ancak, her iki aşı da PEG'nin bir versiyonunu içeriyor. Dr. Blumenthal bir aşıya alerjik reaksiyon göstermekten endişe duyan herkesin bir sağlık uzmanına danışması gerektiğini belirtti, ancak aşılara karşı yaşanan reaksiyonların oldukça nadir olduğunu vurgulayarak, riskin Covid-19’a yakalanınca ortaya çıkacak sağlık sorunlarından çok daha düşük olduğunun altına çizdi. NTV