Delek isimli İsrail hidrokarbon şirketinin Tel Aviv Borsası’na sunduğu, büyük bölümünü “Afrodit” yatağının geliştirilmesi planıyla ilgili 568 sayfalık rapor, Rum basınına sızdı.Raporda Rum yönetimi ile Noble-Delek-Avner arasında imzalanan gizli anlaşmanın, Rum yönetiminin yataktaki hak oranlarıyla ilgili birçok detay da yer aldı. Bu çerçevede Güney Kıbrıs’ın “haklarının”, yapılacak günlük üretime göre, gelirin yüzde 60’ı ile yüzde 83’ü arasında seyredeceği haber verildi.Fileleftheros haberi “Günde 1,4 Milyar Euro Gelir... ‘Afrodit’ Parselinden Kıbrıs’ın Haklarıyla İlgili Öngörü Bu... Delek’in İsrail Borsasına Raporu... Doğal Gazın Çıkartılmasına Başlandığında Kıbrıs’ın 25 Yıllık Geliri de Başlayacak” başlık ve spotlarıyla manşete çekti.Habere göre raporda, doğal gazın çıkartılması ve depolanması için 3 milyon 500 bin ile 5 milyon dolarlık maliyetle yüzer birim satın alınması veya kiralanması, parselden Güney Kıbrıs’a ve Mısır’a boru hattı öngörülüyor; bölgesel piyasa hedefleri de ortaya konuluyor.Haberde “Afrodit” yatağının günlük doğal gaz üretiminin 800 milyon ayak küp olacağı, bu üretime göre Rum yönetiminin payının yüzde 70’e yaklaşacağı belirtildi. Bunun, payına düşecek doğal gazın tamamını bugünkü fiyatlarla piyasaya sunarsa Rum yönetiminin ‘Afrodit’ten günde yaklaşık 1 milyon 400 bin Euro, 25 yıl için de yılda 510 milyon Euro ciro edeceği anlamına geldiği de kaydedildi.Delek raporunda, 12’nci parselde petrol sondajı yapılıp yapılmayacağı kararının 2015 Ekim sonuna kadar verileceği de belirtildi.RAPORLA İLGİLİ DETAYLARGazete haberini “Doğal Gazdan Yılda 510 Milyon Euro” başlığıyla iç sayfasında şu şekilde detaylandırdı:“Afrodit yatağından istifadeye, doğal gazın ya uzun vadeli kiralama veya satın alma usulüyle edinilecek yüzer birim ile çıkartılıp depolanmasıyla başlanması öngörülüyor. Tam kapasite doğal gaz akışının da günlük 800 milyon ayak küp üretimle 2020 civarlarında başlayacağı tahmin ediliyor. Kıbrıs Cumhuriyeti’nin payı, bugünkü sözleşme uyarınca, gelirin yüzde 60’ı ile yüzde 83’ü arasında değişecek, bu pay günlük üretime göre düşecek veya yükselecek.Noble Energy ve Delek, petrol bulmak hedefiyle 12’nci parsel içerisinde ‘Afrodit’ yatağı dışında sondaj yapıp yapmama kararını yaza kadar vermek maksadıyla ruhsat sahibi oldukları 12’nci parseldeki tamamlayıcı araştırma ve jeolojik veri analizlerine yaza kadar devam etmeyi planladı. Petrol yatağı bulmak maksatlı sondaj kararının 23 Ekim 2015’ten önce alınacağına işaret ediliyor.Delek’in 12’nci parselde Noble Energy’nin ortağı olarak Tel Aviv Borsası’na sunduğu 568 sayfalık raporda yukarıdakiler ve şu ana kadar yapılan, 2015 için planlanan diğer birçok veri ve unsur yer alıyor. Raporda Delek’in 2014 yılına dair sonuçları ile 2015’le ilgili öngörüleri yer alıyor. Oldukça detaylı ve açıklayıcı raporda Noble-Delek-Avner’in Kıbrıs Cumhuriyeti ile imzaladığı çok gizli sözleşmenin gizli maddelerine de yer veriliyor. Bunlar, gelir paylaşımıyla ilgili oranlar ve daha birçok şeyle ilgili olgulardır. Gelirin, günlük üretime ve sözleşmede öngörülen farklı şartlara göre paylaşımıyla ilgili bir dizi örnek de yer alıyor.Gazetemizin Tel Aviv Borsası’nın dijital portalından ele geçirdiği 568 sayfalık rapor İbranice yazılmış olduğundan henüz içeriğiyle ilgili ilan yapılmadı, tamamının tercüme edilmesi gerekiyor. Rapor, İngilizce’ye tercüme edilmesinden sonra Kıbrıs hükümetine de verilecek, önemli unsurları da yayınlanacak.Verilen ekonomik, teknik ve yatırımcılık verileriyle ilgili detaylardan raporun şeffaflık derecesinin yüksekliği ilgi çekiyor ve imzalanmış çok gizli sözleşme verilerinin yayınlanması nedeniyle hoşnutsuzluk yaratması da ihtimal dışı değil.‘Afrodit’in geliştirilmesi Kıbrıs hükümetiyle anlaşma ile yapılacak. Bu anlaşma da doğal gazın Kıbrıs iç piyasasına ikmalini ve boru hatlarıyla, Mısır piyasası, Mısır iç piyasası da dahil başka piyasalara ihracını da öngörüyor ve bunlardan her biri piyasa hedefleri olarak ayrı ayrı detaylandırılıyor. Bilindiği gibi ‘diğer piyasalar’ Ürdün v.b. komşu ülkelerdir.Doğal gaz çıkartma ve depolama yüzer platformunun maliyeti 3 bin 500 ile 4 bin 500 dolar arasında tahmin ediliyor ve şu anda böyle bir birimin satın alınması veya uzun vadeliğine kiralanması; daha ucuz maliyet kriteriyle inceleniyor. Bu kararın alınmasından sonra -ki 2016 içinde alınması öngörülüyor- projelendirme ve nihai yatırım kararın alınması ile gelişim planlamasına gidilecek. Bunların da Kıbrıs hükümeti tarafından onaylanması ve üretim (veya istifade) izni verilmesi gerekiyor.Aynı yıl (2016) içerisinde ‘Afrodit’in geliştirilmesiyle ilgili detaylı anlaşma da yapılması lazım. 2016’nın ikinci yarısında yatakta hem tamamlayıcı sondaj, hem yeni üretim denemeleri yapılacak.Bunun ardından doğal gaz boru hatlarının inşası için teknik projeler ve anlaşmalar düzenlemesi ve devletlerarası netleştirmeler yapılması gerekecek. Raporda, bu istikamette devletler düzeyinde ve teknik düzeyde Kıbrıs-Mısır İşbirliği Memorandumu’ndan söz ediliyor.‘Afrodit’in teknik üretim kapasitesi günlük 800 milyon ayak küp (MMCF) olarak tahmin ediliyor. İfade edildiği üzere Kıbrıs hükümeti, 12’nci parsel ortaklarının önüne koyduğu projesinde, 2020’nin ilk yarısında doğal gaz sağlanmaya başlanması gerektiğini öngörüyor.Delek raporu Kıbrıs Cumhuriyeti’nin pay hakkıyla ilgili sözleşme maddeleri açısından da açıklayıcı niteliktedir. Kıbrıs’ın pay oranı –günlük ölçekte belirlenecek- 150.000 milyon (gazetenin ifadesidir) ayak küp üretimde yüzde 60’tan başlayıp günlük 1,4 milyar ayak küplük üretimin yüzde 83’lere kadar ulaşıyor. Payına düşen gelir Kıbrıs’a, yatağın araştırılması ve geliştirilmesi için o zamana kadar yapılan harcamaların aşamalı olarak (onaylı) paylaşılmasından sonra verilecek.Günlük üretimle, taraflardan her birinin paylarıyla ilgili farklı versiyonlar temelinde hesaplama yapılan 8 tablo veriliyor. Günlük 800 milyon ayak küp üretim referans alındığında Kıbrıs Cumhuriyeti’ne ait oran yüzde 70 olarak hesaplanıyor.Bugünkü uluslararası doğal gaz (ve petrol) fiyatları ile Delek’in açıklamasına dayanılarak kabaca hesaplanacak olursa, günde 800 milyon ayak küpün tamamı satılsa Kıbrıs’ın ‘Afrodit’ten ciro edeceği miktar yaklaşık 1 milyon 500 bin dolara (1 milyon 400 Euro), 25 yıllık dönem için de yıllık 550 milyon dolara (501 milyon Euro) ulaşacak.”Delek’in raporunda nihai projelerle ilgili ‘kayganlıktan’ da söz edildiğini belirten gazete, buna gerekçe olarak da istifade çözümlerinden bazılarının ve muhtemel piyasaların, İsrail’in “Tamar” yatağının geliştirilmesiyle bağdaştırılmakta olmasını gösterdi.“Tamar”ın geliştirilmesiyle bağdaştırma ihtimalinden sadece geleceğe dair söz edildiğine dikkat çekilen haberde, Tamar’la işbirliğinin açık ancak uzak bir ihtimal olduğuna vurgu yapıldı.