Havadis'ten Eniz Orakcıoğlu'nun haberine göre, Kıbrıs Türk Sanayi Odası (KTSO) Başkanı Candan Avunduk, Avrupa Komisyonu’nda hellimin coğrafi tescili ile ilgili 2008 yılında başlayan sürecin askıya alınmış durumda olduğunu belirterek, Rumlar her koşul altında hellimin tescilini yapmaya çalıştıklarını ama Avrupa Komisyonu da Türklerin hassasiyetlerini dikkate alarak şu anda bu tescili beklettiklerini aktardı.
Güney Kıbrıs’ın yaptığı coğrafi tescilde hellim üretiminde yüzde 51 koyun-keçi sütü, yüzde 49’unun da inek sütünden olması gerektiğinin yer aldığını belirten Avunduk, Güney Kıbrıs’ın kendi kendilerine bu standartlara ulaşabilmek için 10 yıl gibi bir süre belirlediğini söyledi.
Rumların bu noktadaki gerekçesinin ise ürettikleri koyun-keçi süt oranlarının toplam sütün içindeki miktara göre yüzde 15 olmasından kaynaklandığını söyleyen Avunduk, “Koyun-keçi sütü üretiminin yüzde 51’e çıkması için kendilerine 10 yıllık bir süre verdiler” dedi.
Avunduk, Güney’in bu yıllar içinde yüzde 15 veya 20’lik süt miktarlarının da kullanılabileceğini ve bunun sıkıntı yaratmayacağını söylediklerini belirtti.
“AB’den Güney’deki üreticiye destek”
Avrupa Birliği’nin Güney Kıbrıs’taki hayvan üreticilerinin koyun-keçi sütünü artırmaları için o günlerde 75 milyon Euro bir bütçe ayırdığını vurgulayan Avunduk, amacın ise sektörü kalkındırmak ve bahsedilen sürede yüzde 51 keçi-koyun sütü hedefine ulaşmak olduğuna dikkat çekti.
“Tanınan sürede yüzde 51 yakalanamaz”
Kuzey Kıbrıs’ta ise şu an yüzde 15 civarında koyun-keçi süt üretimi olduğunu söyleyen Avunduk, bizim de yüzde 51 koyun-keçi sütü standardına ulaşma süremiz olduğunun altını çizdi.
Bununla ilgili mevcut hükümetin koyun-keçi sütü üreten üreticiye, üretimi artırmak adına diğer üreticilerden farklı olarak teşvik verildiğine dikkat çeken Avunduk, bu teşvikin etkilerini hissetmeye başladıklarını fakat tanınan süre içerisinde yüzde 51 koyun-keçi sütü üretimine ulaşılamayacağımı belirtti.
“Zorunluluklar getirilebilir”
Hükümetin koyun-keçi üreticilerine, üretimlerini artırmak adına daha cazip teşvikler uygulaması gerektiğini vurgulayan Avunduk, hatta bazı zorunluluklar getirilebileceğini sözlerine ekledi.
Örneğin günde 8-10 ton inek sütü üreten işletmenin, 1 veya 2 ton civarında koyun-keçi sütü ürettiğini, hâlbuki üretilen inek sütü kadar koyun-keçi sütü üretme zorunluluğu getirilebileceğini de söyleyen Avunduk, böylelikle üretim miktarının artacağını, aksi takdirde coğrafi tescile uygun üretim yapmakta zorlanılacağını kaydetti.
“Bağımsız denetçi tarafından denetlenmeli”
Kriterleri yakalayamadığımız takdirde bir sıkıntı ile karşılaşacağımızı düşünmediğini söyleyen Avunduk, “Çünkü kriterleri yakalamak başka, Avrupa Komisyonunun tescili Kıbrıslı Türklerin dahil olacağı şekilde belirlemesi başkadır. Avrupa Komisyonunun hellimi tescil etmemesin sebeplerinden biri tescillenecek olan hellimin kontrolünün kimler tarafından yapılacağı tartışmasıdır. Güney Kıbrıs bu noktada hellimin kontrol mekanizması biz olacağız ve tüm bilgiler Rum Tarım Bakanlığında yüklenecek diyor, ama biz bunu kabul etmeyerek bağımsız denetçi tarafından denetlenebileceğini savunmaktayız” dedi.
“Hellim bizim için önemli”
Avunduk, sözlerine şu şekilde son verdi; “Tescilin onaylanmamasının diğer bir nedeninin ve Avrupa komisyonunun itirazlarımızda geçerli kıldığı noktanın, Güney Kıbrıs hellim ihracatının kendi limanlarında yapılmasını talep etmesi ve bizlerin bunu kabul etmeyerek, kendi limanlarımızı kullanmamız noktasında ısrarcı olmamızdır. KKTC ihracatının yüzde 25’inden fazlası süt ürünleridir ve bunun içinde hellim çok büyük bir pay tutmaktadır. Dolayısıyla da hellimin ihracatta payı ve katma değeri çok yüksektir. Bu nedenle sanayi odası olarak başından beri olduğumuz gibi bu işin yarında arkasındayız ve savunucusuyuz.”
