Doçent Doktor Kudret Çağlar yazdı: Eyvah çocuğumun ateşi yükseldi!

Çocuklarda ateş, yaygın bir belirti olup genellikle viral enfeksiyonlardan kaynaklanır. Ancak, bazı durumlarda daha ciddi bir sağlık sorununun işareti olabilir. Ateşin ne zaman endişe verici olduğunu ve ne zaman doktora başvurulması gerektiğini bilmek önemlidir.

Doçent Doktor Kudret Çağlar, Gündem Kıbrıs Gazetesi okurlarını ebeveynlerin korkulu rüyası ateş hakkında detaylı bilgilendirdi…

 Ateş nedir?

 ·       Koltuk altı cıvalı termometre ile yapılan ölçümde 38.0 ⁰C’nin üzerinde olmasıdır. 37.5 ⁰C ile 38.0 ⁰C arası değerler subfebril ateş olarak tanımlanır.

·       Normal bebeklerin koltuk altı cıvalı termometre ateş ölçümleri 36.5 ⁰C -37.5 ⁰C arasıdır. Oda ısısı 23-25 dereceden yukarda olması halinde bebeğin veya çocuğun ateşini 37.5 ⁰C civarlarında ölçmemize sebep olabilir bunun bir anlamı yoktur.

·       Bebeğin veya çocuğun üst giysisine de bağlı olarak oda ısısının 23-25 dereceler civarı olması önerilmektedir. Bu klimanın derecesi değildir.

·       Ağızdan ve rektal ölçümlerde değer 0.5 ⁰C daha yüksek çıkabilir bunun bir önemi yoktur

·       Cıvalı dereceler dışındaki tüm ateş ölçüm cihazlarının hata payı vardır. Genellikle normal değerden bir miktar (0.5 ⁰C) yüksek değerler verebilirler.

·       Cıvalı derecelere en yakın ölçüm yapabilen koltuk altı dijital dereceler tercih edilebilir.

·       Koltuk altı ateş ölçüm şeklinin dışında kulak alın vb. gibi ölçüm şekilleri dış etmenlerden daha yüksek oranda etkilenme ihtimalleri vardır.

Çocuklarda ateş hangi durumlarda meydana gelir?

·       Viral (%85), mikrobik (%20), allejik, romatizmal ve kanser hastalığına bağlı olarak görülebilir. Romotizmal ve kanser hastalıklarını dışarı alırsak en sık viral etmenler (%85) ateşe sebep olurlar

·       Her ateşli durum antibiyotikle tedavi edilemez.

·       Viral enfeksiyonlar 7-10 güne varan zamanda geçmesi beklenir, yani hastalık hükmünü almadan geçmeyeceği bilinmeli ve ateş ile mücadele edilmelidir.

·       Mikrobik enfeksiyonlar da dahi ağızdan verilen antibiyotikler 48 sonra etkili olmaya başlayacağı için antibiyotikler etki edene kadar ateş ile mücadele etmek önemlidir.

*Tanı olmadan antibiyotik alınmamalıdır.

 *Telefoniyen, resim ve/veya video ile tanı tedavi olmaz.

 *Yapılan hatalar çocuklara ileriki yaşlarda sorun olarak yansıyacaktır.

*Diş sağlığı, böbrek, karaciğer sağlığı ve kemik iliği fonsiyonları gibi birçok organ olumsuz etkilenebilir.

 Ateş takibi nasıl yapılmalıdır?

 ·       Ateş başladığında ilk 24 saat içinde tek bulgu olabilir. Diğer belirtiler arkadan gelebilir. İlk 24 saatte bulgular gelişmediği için yanlış tanılar konulabilinir. Çoğu kez viral enfeksiyonlara mikrobik hastalık diye antibiyotikler verilebilir.

·       Ateşli hastada ana kural ATEŞİNİ DÜŞÜR İLK 24 SAAT İÇİNDE HEKİME BAŞVUR şeklindedir.

·       Doktor muayenesi sonrası ateşin düşürülmesi sağlanarak 24 saat takibi sonrasında tekrar muayene edilmesi tanı doğruluğu ve gereksiz ilaç kullanımını önlemek açısından büyük önem arz eder.

·       Viral etmenlerin sebep olduğu nezle, grip, soğuk algınlığı gibi hastalıklarda ateş devam ettiği sürece günlük doktor kontrolü şarttır.

·       Viral hastalıkların üzerine bakteriler yani mikroplar gelebilir. Bu ihtimal % 15- 20 civarındadır.

·       Üzerine mikrop gelmesin endişesi ile viral enfeksiyonlarda “Fazladan mal göz çıkarmaz” tavrı ile gereksiz antibiyotik kullanılması sonucunda iyi huylu bakteriler ölür savunma sistemimiz zayıflar. Tekrarlayan bu şekildeki davranışlar ileriki günlerde çocuğun sağlığında olumsuz etkiler meydana getirir.

·       Viral enfeksiyonlarda “Aman üstüne mikrop gelmesin” diye değil takip sırasında üzerine mikrop geldiğini saptadığımız zaman antibiyotik tercih edilmelidir. Bu sebeple günlük takip çok kıymetlidir.

·       Ailenin endişesi ile ateş gelişir gelişmez tanı netleşmeden alınan antibiyotiklerin önemli sakıncaları olabileceği bilinmelidir.

*Evdeki farenin evden uzaklaştırmanın en zararsız şekli onu tutarak dışarı atmaktır

*Evdeki fare el bombası ile de öldürüle bilinir. Ancak eve vereceği zarar çok büyük olacaktır.

·       Antibiyotikler iyi nişan alınmadan atılan kurşun gibi hedefi vuramaz ise yaralanmış ama ölmemiş yılan gibi mikropların da direnç kazanmasına sebebiyet verir. Bu durum kişiye çok daha ağır hastalılar olarak geri döner.

·       En güçlü antibiyotik en iyi ilaç demek değildir. Uçak bombası ile karınca vurulamayacağı gibi verilebilecek zararların dikkate alınması çok önemlidir.

Uygun zamanda, uygun hedefe, uygun antibiyotik, uygun süre ile kullanıldığında fayda verecektir

Ateş ile nasıl mücadele edilmelidir?

·       Koltuk altından usulüne uygun şekilde ölçülen ateş seviyesinin 38⁰C derecenin üzerin de olması durumunda ateş düşürülür. Özel bir durum yoksa koltuk altından ölçülen ateşin 38⁰C derecenin altında ise müdahale edilmesi istenmez

·       Parasetamol içeren ateş düşürücüler ile İbuprufen içeren ateş düşürücüler olmak üzere iki ana gurupta toplanan ilaçlarımız mevcuttur.

·       Parasetamol içeren şuruplarımız 4 saate bir kiloya göre hesaplanarak verilir. Bir ölçek 5 ml dir. Bazı ürünler 10 kiloya 5 ml hesabı ile verilir iken bazı ürünler ise 20 kg ya 5 ml hesabı ile uygulanır. Parasetamol içeren fitil formları da vardır. 2 yaş altı tercih edilebilirler. Fitil hali verilen parasetamolün surup hali de aynı anda verilemez. İbuprofen grubu ürünler ise 20 kg ya 5 ml hesabı ile 6 saate bir olacak şekilde verilirler. Bazı preperatlardaki kiloya göre verilen doz farkı olabilir. Ürün prospektüsünden bilgi alınması sağlıklı olacaktır.

·       4 saat ara ile kullanılan (parasetamaol içeren surup veya fitil) ateş düşürücüler ile 6 saat ara ile kullanılan (ibuprofen içeren ürünler) ateş düşürücüler birbirlerinden bağımsız olarak kullanılarak ve sonsuz banyo hakkı ile ateş muhakkak düşürülmelidir. Başarılı olunamıyorsa profesyonel destek alınmalıdır. Aksi halde havale nöbeti kaçınılmaz olur.

·       Önemli kural parasetamol içeren ürünler arası 4 saat iken ibuprofen içeren ürünler arası 6 saat olmalıdır. Parasetamol içeren ürünler verildikten sonra bir saat geçmiş olmasına rağmen ateş halen 38⁰C üzerinde ise ibupufen içeren ürünler bir saat geçtikten sonra ek olarak rahatlıkla verilebilirler. İki farklı ilaç grubundan olmaları bu imkânı sağlar. Bol ılık banyo ile desteklendiği takdirde ateş düşmesi gerçekleşir.

·       Yeni doğan döneminde 38⁰C üzeri ateş yatış endikasyonudur.

·       Unutulmamalıdır ki 38.3⁰C üzeri ateşli bebek veya çocuk panik olmadan ateşi düşürülerek ilk 24 saat içinde müsait zamanda doktora götürülmelidir.

Havale nedir?

 ·       Bilinçsiz olarak meydana gelen, etrafla iletişimin kesilmesi, el kol ayaklardaki anlamsız hareketler, tek noktaya anlamsız bakma ve ağızdan köpük gelmesi olarak tanımlanabilir.

·       Ateşli ve ateşsiz ortaya çıkabilir.

·       Ateşsiz olması durumunda daha farklı bir öneme haizdir. Nedeninin araştırılmasına ihtiyacı vardır.

·       Ateşli havaleler, 6 ay ile 6 yaş arası görülebilen 25 veya 50 çocukta 1 sıklıkla görülebilen ateş ile etkili mücadele edilememesinin bir sonucudur. Vakaların yarısı 1 ile 2 yaş arası görülür. Genetik yatkınlık ve daha önce ateşli havale geçiren kişilerde risk daha yüksektir.

Ailelerden ricam sakin ve soğukkanlılık ile ateş düşürmeyi doğru öğrenip doğru uygulamayı bilmeleridir. Gereksiz antibiyotiklerden sakınılmalıdır.

*İlk 24 saat içinde hekim muayenesinden geçmek gerektiğini unutulmamalıdır

 *Gelecek hafta yeni bir konuda buluşmak dileği ile sağlıkla kalın…..