Covid-19 salgını süresince özel sektörde işletmelerinde istihdamı korumak amacıyla sağlanan Sosyal Sigorta Prim Desteği, Temmuz ayı itibarıyla sona ermiştir. Odamız tarafından yapılan ısrarlı girişimlere karşın, bu desteğin sürdürülmesi konusunda hükümetin tutumunun olumsuz olduğu görülmüştür. Sosyal Sigorta Prim Desteği’nin devam ettirilmemesi halinde; -İstihdamın azalmasına, -İşsizliğin artmasına, -Sosyal Sigortalar prim ödemelerinin azalmasına, -İşsizlik ödeneği yükümlülüğünün artmasına, -İş yerlerinin kapanmasına ve daha başka ekonomik ve sosyal sorunlara yol açacağı aşikârdır. Hükümet tarafından bu desteğin sürdürülmesi için ileri sürülen ‘kaynak yoktur’ gerekçesi kabul edilemez bir cevaptır. Bu kaynağın bulunmaması halinde doğacak ekonomik ve sosyal sorunları gidermek için çok daha büyük kaynaklara ihtiyaç duyulacağı açıktır ve hükümet de bu gerçeği görmemezilikten gelmektedir. Bütün bu sorunlar hükümete anlatılmaya çalışılmış ancak hükümet bunları dikkate almamakta direnmiş ve bizleri, çalışanlarımızı işten durdurmak ya da sosyal sigorta primlerini ödememek seçenekleri ile karşı karşıya bırakmıştır. Kıbrıs Türk Ticaret Odası olarak üyelerimizi, çalışanlarını değil, sosyal sigorta primlerini ödemeyi durdurmaya çağırıyoruz. Kıbrıs Türk Ticaret Odası, bu konudaki girişim ve çalışmalarını devam ettirmekte kararlıdır. Hükümet, kendi ödemelerini yapacak kaynakları oluşturmaya devam edebilmek istiyorsa iş dünyasının sesine de kulak vermek zorundadır. Kıbrıs Türk Ticaret Odası, gerekli uyarıları yapmaya ve kamuoyunu bilgilendirmeye devam edecektir. HÜKÜMET GEREKLİ DESTEĞİ SAĞLAMADIĞI SÜRECE, SOSYAL SİGORTA PRİM ÖDEMELERİNİ ÖDEYEMEYİZ VE ÖDEMEYECEĞİZ! SOSYAL SİGORTA PRİM DESTEĞİ İLE İLGİLİ BİLGİ NOTU Salgın döneminin en önemli görevi, cirosu düşen ve hatta yok olan işletmelerin çalışanları durdurmasını önlemek, istihdamın devam etmesini sağlamaktır. İSTİHDAM DEVAM EDERSE NE OLUR? Çalışanlar işyerlerinde kalmaya devam ederse, maaş almaya devam edebilir; ihtiyaçlarını bu gelirle karşılar ve hane halkı tüketici olarak ekonomik çarkların dönmesine katkıda bulunabilir. İstihdam devam ederse, işletmeler mal ve/veya hizmet üretmeye hazır halde beklemeye devam edebilir ve salgının düşüş eğilimine girmesi ve sağlık önlemlerinin gevşetilmesi ile birlikte ekonomik çarkların dönmesi gündeme gelebilir. İSTİHDAM YOK EDİLİRSE NE OLUR? Salgının cirolarını yok ettiği işletmeler çalıştırdıkları personeli işten durdurmaya başlarsa, bu aileler geçinmek için kamusal yardımlara ihtiyaç duyar ve devlet diğer hizmetler için kullanabileceği kaynakları sosyal yardım, işsizlik ödeneği veya başka şekillerd ebu ailelere aktarmak zorunda kalır. İhtihdam devam ettirilemezse, şimdiye kadar çalışmadıkları iş kollarına kayarak veya ülkeyi terk ederek hayatta kalmanın yollarını aramak zorunda kalırlar. Değerli insan kaynağını kaybeden ülkeler, salgın sonrasında da ekonomilerini canlandırmakta ciddi zorluklarla karşılaşabilir. İstihdam yok edilirse, sağlık önlemlerinin gevşetilmesi halinde bile ekonominin çarkları daha zor ve daha düşük seviyelerden başlayarak dönecek, ekonomik toparlanma daha uzun bir zamana yayılacaktır. SOSYAL SİGORTA PRİM DESTEĞİ NEDEN ÖNEMLİ? Salgın nedeniyle alınabilecek en etkili önlemler, özel sektör çalışanlarına maaş desteği verilmesi ve istihdamı devam ettiren işletmelerin desteklenmesiydi. Maaş desteği sağlamak konusunda yetersiz kalan KKTC devleti, işletmelerin istihdamı koruyabilmesine destek olmak amacıyla Sosyal Sigorta Prim Desteği’nin devreye sokmuş ve sosyal sigorta primlerinin ödenmesini kolaylaştırmıştı. Bir yıldır devam eden bu destek sayesinde işletmelere maaş ve ücret ödemeleri için kolaylık sağlanmış ve istihdamın sürdürülmesine katkıda bulunulmuştu. Bu desteğin sona erdirilmesi, bugünlerde yeniden belirlenmesi beklenen asgari ücret artışı ile birleştiği zaman, işletmelerin personel harcamaları karşılanamayacak derece yükselecek ve işletmeler çalışanlarını ödeyemez ve/veya sosyal güvenlik primlerini yatıramaz duruma düşeceklerdir. SOSYAL SİGORTA PRİMLERİNİN ÖDENMEMESİ HALİNDE NE OLUR? Salgının nedeni ile işleri düşen ve/veya ciro yapamaz duruma gelen işletmelerin, çalışanlarını durdurmadan sosyal sigorta primlerini ödememe yoluna gitmesi halinde iş dünyası daha büyük sorunlarla karşılaşacaklardır. Sosyal güvenlik primlerini ödeyemeyecek olan işletmeler uygulanacak cezalar nedeniyle borç yükü altında ezilecek, sağlık önlemleri sona erdirilse bile ayağa kalkmakta zorlanacak, pek çoğu ise kapanmak zorunda kalacaktır. Kaldı ki, çalışma izinleri, ihaleye katılma veya daha pek çok izin için istenen “borcu yoktur” belgelerini sağlayamayan işletmeler çalışmalarına ara veya son vermek zorunda kalacaklardır. SONUÇ: İşletmelere istihdamı sağlamalarına yardımcı olacak destekler sağlanmaması halinde bu durum sadece çalışanları ve işletmeleri etkilemekle kalmayacak, bir bütün olarak ekonomik hayatı yeni darboğazlara doğru sürükleyecektir. Elbette bundan devlet de zarar görecek, bugün sosyal sigorta primlerinin ödenmesine katkı koymayı reddeden KKTC devleti, çok daha büyük bedeller ödemek ve ciddi gelir kayıpları ile yüzleşmek durumunda kalacaktır. Kıbrıs Türk Ticaret Odası