Duygu Alan
Tepebaşı-Akdeniz bölgesindeki üreticiler, bu yıl domatesin kilosunun tüccara satış fiyatının 30 kuruş olduğunu belirterek, kazançlarının maliyetlerini bile karşılamadığını ileri sürdü.
Ekimden hasada kadar her dönüm için 10 bin TL masraf ettiklerini anlatan domates üreticileri, üretimden gelir elde etmeleri için domatesin kilo fiyatının en az 1 TL olması gerektiğini kaydetti.
Havadis’e konuşan domates üreticileri, şunları söyledi: “Domatesin kilo maliyeti 35 kuruştur. Tüccarın şu dönem verdiği en yüksek fiyat ise kilo başına 30 kuruş. Üretici kazanç elde etmediği gibi maliyetini bile çıkaramıyor. Bu yüzden kimi üretici tüccara satıp zarar etmek yerine ürününü yol kenarlarında, Pazar yerlerinde direkt satmayı tercih ediyor. Böyle bir imkanı olmayan birçok üretici ise bu yıl ürününü toplamadı. Onlarca liraya mal olan tonlarca domates tarlalarda eriyor.”
“İthalata izin verilmesin”
Domates üreticileri, sektörde yaşanılan bir diğer sıkıntının ise domates ithali olduğunu kaydetti. KKTC’de üretilen domatesin, tüm ülkeye yetebildiğini belirten üreticiler, yerli üretim tükenene kadar domatesin ithaline izin verilmemesi gerektiğini söyledi.
“Hal Yasası şart”
Domates üreticileri, gerek pazar sıkıntısının yaşanmaması gerekse ürünün değerinde satılması için Hal Yasası’na ihtiyaç duyulduğunu kaydetti.
“Bir ülkede Hal Yasası yoksa o ülke üretmemeye mahkumdur” diyen domates üreticileri, “Hal Yasası hem üreticiyi hem de tüketici korur. Hal Yasası, üretimde pazar sorununu ortadan kaldırır, fiyatı tüccarın insafına bırakmaz. Hal böyle olunca da üretici zarar etmez, tüketici de ürünü pahalıya yemez. Mevcut durumun devam etmesi halinde ise ülkede üretim her geçen yıl azalır, günün sonunda da tamamen durur” diye konuştu.
s-001.jpg "domates-(3)s-001.jpg")
Domates üreticileri ne dedi?
Fatih Rençber: Kilosunu en az 1 TL’den satmamız gerek
“Tüccar, bu yıl domatesin kilosuna en çok 40 kuruş fiyat veriyor. Oysa üretici girdi maliyeti, işçi parası derken her dönüm için 10 bin TL para harcıyor. Bir dönümden 10 ton verim alındığını düşünürsek, üreticinin maliyetini karşılayıp, geçinebileceği kadar da gelir elde edebilmesi için domatesin kilosunu en az 1 TL’ye satması gerekiyor. Üretici, tüccarın fiyatına itiraz edip kendi fiyatını ortaya koyduğu zaman da domates ithalinin önü açılıyor. Kısacası, üretici dolaylı olarak da tüketici her yıl kaybeden taraf oluyor. Sektörün ayakta durması için öncelikle Hal Yasası’nın geçirilmesi gerektiğine ardından inanıyorum.”
Hüseyin Çakır: Hal Yasası şart
“Domatesin bu yıl üreticiye kilo maliyeti 35 kuruştur. Ancak gel gör ki, tüccar, domatesi 40 kuruşa alırsa öpüp de başımıza koyacağız. Oysa maliyetimizin karşılanması, aç kalmayacak kadar da kazanç elde etmemiz için elimize temiz kilo başına 1 TL kalması gerekiyor. Kısacası, bu dönem tüccarın para kazanma üreticinin ise batma dönemidir. Ben hasat ettiğim kadar ürünü anayol üzerinde kurduğum tezgahta kasasını 20 TL’den satıyorum. Bazı üretici arkadaşlar ‘hiç yoktan iyidir’ düşüncesi ile tüccara satarken birçok üretici, zaten binlerce lira masraf ettiği tarlalara bir de hasat için onlarca lira para harcamak yerine ürününü tarlada bırakmayı tercih etti. Bir memlekette hal yasası yoksa o memlekette üretici istenildiği gibi ezilir. Kısacası sektörün devamlılığı ve tüketicinin de haklarının korunması için önce Hal Yasası’nın geçirilmesi gerekiyor.”
Kadir Akkuş: Tonlarca domatesi tarlada bıraktım
“Domates üretici bu yıl yine tüccarın insafına kaldı. En fazla fiyat veren tüccar kilo başına 30 kuruş diyor. Nerede benim girdi maliyetim, nerede işçi parası. İşçi çalıştırmayıp ürünü tarladan kendim bile toplasam 30 kuruş maliyetimi karşılamaz. Karpuz da yetiştirdiğim için tarlamı bırakıp tezgahta kuramam. O nedenle hem bu yandaki işlerimi sarkıtıp hem de bir de işçi tutup zarar edeceğime bu yıl hasat etmedim. Tonlarca domates tarlamda duruyor. Üreticinin domatesten bu yıl zarar etmemesi için temiz eline en az 1 TL kalması gerekiyor. Sektördeki tek sorun fiyat da değil. Sanki ülkede domates yokmuş gibi bir süre sonra ithalin önü açılacak. Bugün 1 TL’yi çok görüyorlar ama bir iki ay sonra domates 4-5 TL’den tüketiciye ulaşacak.”
