Merhaba sevgili okurlar..
Bu hafta ki köşe yazımda , doğum sonrası bir çok bebekte meydana gelen ve geç farkedilen, tedavisinde de erken tanının önemli olduğu ‘’tortikollisten’’ bahsedeceğim…
Peki , nedir tortikollis ? nasıl meydana gelir?
Eğri boyun, bükülmüş boyun anlamına gelen tortikollis, boyunun öne ve yana doğru hareketini yaptıran Sternokleidomastoid (SKM) kasının hafif kasılı durmasıyla oluşan klasik baş pozisyonudur. Tutulan taraftaki SKM kası kısaldığı için, boyun tutulan tarafa doğru yatık, yüz ve çene ise karşı tarafa doğru dönüktür.
Tortikollis doğum anında yaşanan zorluklar ve anne karnındaki pozisyonlardan kaynaklı oluşabileceği gibi SKM kasındaki tümöral bozukluklar nedeni ile de oluşabilir. Bu durumların dışında birçok nörolojik hastalıkta, görme, işitme bozukluklarında ve iç organ hastalıklarında tortikollis görülebilir.
Görülme sıklığı nedir?
Çocuklukta üçüncü sıklıkta görülen ortopedik bozukluktur. 250 canlı doğumda bir görülür. Çeşitli kaynaklara göre % 0.3-2.0 arasında değişir. Erkek çocuklarda daha sık olup, erkek/kız oranı: 3/2’dir. Daha çok sağ tarafta görülür.
Tortikollis nasıl meydana gelir?
Olası mekanizmalar:
Başın uterus içinde normalden farklı bir pozisyonda kalması
Bebeğin uterus içinde herhangi bir travmaya maruz kalması
SKM kasının kan dolaşımının bozulması
Doğum sırasında ve özellikle makat doğumlarında kas liflerinin yırtılması
Servikal vertebraların primer doğumsal defekti
Doğumsal müsküler tortikollisin kesin nedeni halen tartışmalı bir konudur. En çok kabul gören teori anne karnında sıkışma veya damarsal fenomendir.
Tortikollis olgularının %30-60’ında zor doğum öyküsü vardır. Tortikollisin ilk doğumda rahmin daha dar olması nedeni ile rahim içinde sıkışmaya ve daha güç ve travmatik doğuma neden olabilecek duruş anomalilerine bağlı olduğu görüşünü destekleyen çok sayıda çalışma vardır. Bu teoriye göre, doğumda boyun damarlarının sıkışması ve buna bağlı kompartman sendromu (kasların kas örtüleri arasında sıkışmasına bağlı kas nekrozu) tablosu gelişmektedir.
Değerlendirme ve Tanı
Boynunda doğumsal bir eğrilikle hekime başvuran bebeklerde öncelikle baş ve boyunla ilgili boyunda eğrilik yapabilecek çeşitli durumlarla ayırıcı tanı yapılır.
Boyunda omurilikle ilgili nörolojik durumlarda, omurgadaki kemiksel bozukluklarda; göz veya işitme sorunu olan çocuklarda da tortikollis görülebilir.
Değerlendirmede baş ve boyun hareketlerinin muayenesi yapılır. Boyunda herhangi bir kitle olup olmadığına bakılır.
Günümüzde tercih edilen görüntüleme tekniği ultrasonla boyundaki SKM kasının incelenmesidir. Bu tetkik anestezi gerektirmeyen, bebeğe uygulanması kolay bir tetkiktir.
Ayrıca bebeğin görme alanı ve sesli uyarana yanıtı kontrol edilir. Bu konuda bir sorun varsa, ilgili uzmana yönlendirilir ve ayrıntılı muayene yapılır.
Fizyoterapi ve Rehabilitasyon
Doğumsal müsküler tortikolliste tedavinin amacı;
SKM kasının kısalmasını önlemek, başı simetrik pozisyonda tutmak ve ileri dönemde oluşabilecek kemiksel şekil bozukluklarının gelişmesini engellemektir. Tedavinin en önemli bölümünü aileler tarafından uygulanan pozisyonlama ve egzersizler oluşturur. Bunun için aile eğitimi ile tedaviye başlanır.
Tedavinin öğeleri:
Aile eğitimi
Pozisyonlama
Eklem hareket açıklığı egzersizleri
Germe egzersizleri
Amaçlı oyunlarla belirli hareket ve davranışların kazandırılması
Cerrahi tedavi;
Uygun yapılmayan konservatif tedavi sonucu kısa kas ve ilerleyici yüz asimetrisi gelişen ve bir yaşını geçmiş hastalarda 12-15 aylıkken yapılır.
Hiç tedavi yapılmamış ve bir yaşın üstünde ilk kez hekime başvuran hastalarda da cerrahi tedavi daha uygun olmaktadır.
