Suna ERDEN 

Geçici özel komitede görüşülen Siyasi Partiler Yasası’nda yapılacak değişiklikle ilgili birçok maddede uzlaşıya varıldı. Kısa süre sonra sonuçlanması beklenilen yasada, değiştirilen tüm maddeler için oybirliği sağlandı. Üzerinde uzlaşıya varılan ve tüm siyasi parti temsilcileri tarafından olumlu karşılanan, cinsiyet kotası ile kadınların siyasetteki önü açılıyor. Cinsiyet kotası sayesinde her parti seçim dönemlerinde belirli sayıda kadın aday göstermek zorunda kalacak. Kadınlara siyasette daha fazla söz hakkı vermeyi amaçlayan cinsiyet kotasının yanı sıra, yasanın esas öngördüğü partilerin maddi açıdan denetlenmesi ve milletvekillerinin durdurulması konularında da uzlaşı sağlandı. Cumhuriyetçi Türk Partisi Girne Milletvekili Fazilet Özdenefe, Geçici komitede görüşülen Siyasi Partiler Yasası ile ilgili tüm maddeler üzerinde uzlaşıya varıldığını, kısa süre sonra yasanın sonuçlanacağını söyledi. Star Kıbrıs’a açıklama yapan Özdenefe, oy birliği ile kabul eden maddelerden biri olan cinsiyet kotasının en önemli maddelerden biri olduğunu belirtti. 

HER BÖLGEDE KADIN ADAY ŞARTI 

Fazilet Özdenefe, kota ile bundan böyle genel ve yerel seçimlerde siyasi partilerin her bölgeden yüzde 30 oranında karşı cins aday göstermek zorunda olduğunu; KKTC’de genellikle erkeklerin seçim listelerinde olduğu için bu maddenin kadınları kapsadığını söyledi. Seçimlerde İskele, Güzelyurt gibi bölgelerden kadın adaylar çıkmadığını ifade eden Özdenefe, diğer bölgelerde ise az sayıda kadın aday gösterildiğini ancak yasanın değişmesi ile yüzde 30 oranında kadın aday listelere konulmasının zorunluluk haline geleceğini açıkladı. CTP’nin uzun yıllardır seçimlerde yüzde 10 veya 20 oranında kota uyguladığını kaydeden Özdenefe, artık bunun tüm partilerin mecburiyeti olacağını dile getirdi. 

KADINLARA DAHA FAZLA YER VERİLECEK 

Özdenefe, kadın temsiliyetinin yeterli olmadığını, Birleşmiş Milletlerin önerdiği en önemli hususun kota uygulaması olduğunu ifade ederek, seçim zamanı yaklaştığında sırf kadın aday olsun diye listeye isim koymak yerine siyasi partilerin yüzde 30 kotaya uymak zorunda olduklarının bilincinde olarak kadın adaylara yatırım yapmak zorunda kalacaklarını söyledi. Böylelikle siyasi açıdan daha donanımlı isimlerin listelere gireceğini kaydeden Özdenefe, kadınların siyasette daha aktif yer alması için atılan bu adımın ileriki dönemlerde başka yeniliklerle devam edeceğini vurguladı. 

BAZI ÜLKELER KOTAYA İHTİYAÇ DUYMUYOR 

Kota uygulayan ve uygulamayan ülkeler olduğunu kaydeden Özdenefe şunları söyledi: “Bugün Belçika, Fransa, Yunanistan, Portekiz, İspanya, Slovenya ve Polonya’da seçim yasaları ile düzenlenmiş kotalar vardır. Almanya, İsveç ve Birleşik Krallık gibi ülkelerde de siyasi partiler tarafından gönüllü kota uygulanmaktadır. Bu kotaların uygulanmaya başlandığı yerlerde politik temsiliyetteki kadın sayısı hızla ve gözle görülebilir şekilde artmakla birlikte yine de kotanın yalnız başına bir garanti teşkil edemeyeceği de belirtilmektedir. Kotanın etkin olabilmesi sistemin geriye kalanına da bağlıdır. O yüzden Seçim ve Halkoylaması Yasası ile tek seçim bölgesine geçilebilmesi halinde kadınların şansı daha da yükselecektir. Kota uygulamasına başvurmadan başarılı olan ülkeler yok mudur? Tabi ki vardır. Danimarka, İsveç, Finlandiya ve Hollanda örnek olarak verilebilir. Ancak bu ülkelerdeki eşitlik mücadelesi çok uzun bir döneme yayılmaktadır ve uzun yıllar öncesinden cinsiyet eşitliği ile ilgili politikalar hayata geçmişti. Bizim gailemiz sırf modern ve şık dursun diye hele de de sembolik olarak mecliste biraz fazla kadın olsun diye kota uygulamasını getirmek olmamalı. Amacımız siyasette daha fazla kadından öte eşit temsiliyet ve yönetimin ve gücün tüm seviyelerde eşit paylaşılması olmalıdır. “ 

SİYASETTE ÖNLERİ AÇILACAK 

Amaçlarının kadınların listelerdeki yerini artırarak siyasette önlerini açmak olduğunu kaydeden Özdenefe, kota uygulamasının tek başına yeterli olmadığını ancak ilk aşamada bir gereklilik olduğunu ifade etti. Yasalar nezdinden kadın ile erkeğin eşit olduğunu ancak sonuçlara bakıldığında bu eşitliğin olmadığını dile getiren Özdenefe, dünya çapında yasalardaki eşitliktense sonuçtaki eşitliğe bakıldığını; eğer bir ülkede mecliste sadece 4 kadın varsa sonuçlarda eşitlik olmadığının göstergesi olduğunu vurguladı. 

KOTA TEK BAŞINA YETERLİ DEĞİL, YAPTIRIM DA OLMALI 

Özdenefe sözlerini şöyle sürdürdü: “ Listelerde kota uygulamasının seçim sistemimize getirilmesi tek başına seçilen kadın sayısını arttırmaya yetmeyebilecektir. Partilerin bunu içselleştirmesi, üyesini, delegesini ve toplumun genelini teşvik etmesi gerekecektir. O yüzdendir ki bu uygulamanın zorunlu olması gerekmektedir. Örneğin AB’deki bazı ülkelerde listesinde kotayı sağlayamayan partilere ya ciddi para cezaları kesilmekte, ya da listeleri reddedilmektedir. İlgili AB Komisyon raporu ancak zorunluluk olmasının sonucu olumlu etkilediğini vurgulamaktadır. Gözlemlediğim kadarıyla bizde de açıkça kotaya karşı olmayan bazı vekillerimiz dahi zorunluluk konusunda hassasiyet göstermektedirler. Biz çağrı yaparız ama kadınlar ilgilenmezse ne yapabiliriz ki denmektedir. Buradan onlara seslenmek istiyorum; inanın ki, kotayı dolduramadığı takdirde seçime giremeyeceğini bilen bir siyasi parti içindeki insan kaynaklarını aniden çok daha iyi kullanabilmeyi başarabilecektir. Bulamazsa o zaman da daha çok kadın yetiştirmeye yönelecektir. Zorunluluk olmadığı noktada partilerin sistemlerini zorlamasını beklemek kanaatimce ziyadesiyle iyimser bir tutum olacaktır.” 

DAHA FAZLA YENİLİĞE İHTİYAÇ VAR 

Bazı ülkelerde parlamentolarda kadınlara sandalyeler ayrıldığını, en az yüzde 30 kadının parlamentoya girmek zorunda olduğunu belirten Özdenefe, bu konuyla ilgili de ileriki yıllarda çalışmalar yapılacağını söyledi. 

ERKEK EGEMEN TOPLUMDA, KAHVELERDE SİYASET 

KKTC’de erkek egemen feodal bir yapı olmasından dolayı siyasetin de erkek egemen mekânlarda yürütüldüğünü; spor kulüpleri, kahvehaneler gibi yerlerde yürütülen siyasi çalışmalara kadınların katılmasının güç olduğunu ifade eden Özdenefe, bu yüzden kadınların siyasi anlamda çalışma yürütmesinin oldukça zor olduğunu ancak ilerleyen yıllarda bu durumun değişeceğine inandığını açıkladı. 

TRANSFELER DURACAK 

Kadınlara siyasette daha fazla söz hakkı vermeyi amaçlayan cinsiyet kotasının yanı sıra, yasanın esas öngördüğü partilerin maddi açıdan denetlenmesi ve milletvekillerinin durdurulması konularında da uzlaşı sağlandığını ifade etti. Özdenefe, “Transferler ile ilgili olarak hedeflenen bir partiden milletvekili seçildikten sonra yasama dönem tamamlanmadan önce partisinden istifa eden veya kesin olarak partiden çıkarılma cezasıyla cezalandırılan bir milletvekilinin, o yasama dönemi tamamlanıncaya kadar bağımsız milletvekili olarak görev yapmasıdır” dedi.