Haber: Bahar SANCAR
Cumhuriyet Meclisi Genel Kurulu'nda 2026 Mali Yılı Merkezi Devlet Yönetimi Bütçe Yasa Tasarısı görüşmeleri tamamlandı.
Bakanlar Kurulu tarafından onaylanarak Cumhuriyet Meclisi, Ekonomi, Maliye, Bütçe ve Plan Komitesi’ne gönderilen ve komitede onaylanarak Meclis Genel Kurulu’na sev edilen 191 milyar 131 milyon TL’lik giderler; 165 milyar 434 milyon TL’lik gelirler ve 25 milyar 697 milyon TL’lik açık öngören bütçeyle ilgili görüşmeler tamamlandı. Meclis Genel Kurulu’nda bütçe görüşmelerinin ardından, Gündem Kıbrıs ekonomik örgütlere KKTC’nin bütçesinin doğru kullanıp kullanılmadığını ve bütçenin yeterli olup olmadığını sordu.
İŞAD başkanı Enver Mamülcü: Bir yıl önceden yapılan bütçelendirme, yıl sonunda hiçbir zaman denk bütçe çıkaramaz
Kıbrıs Türk İş İnsanları Derneği (İŞAD) Başkanı Enver Mamülcü, ülkenin ihtiyacı olan elzem konular olduğunu ifade ederek, bu alanlarda planların yapılarak, bütçelendirmenin doğru yapılması gerektiğini kaydetti. Mamülcü, “Ülkenin ihtiyacı olan elzem konular vardır. Eğitim, sağlık, ulaşım gibi konularda bütçeyi planlı ve takvimli bir şekilde hazırlayarak doğru ve gerçekçi bir bütçe yapılması gerekiyor. Dövizdeki sürekli artış ne eniyle bütçe yıl sonunda denk düşmüyor. Opsiyonel olarak devletin gelirlerini daha gerçekçi bir şekilde ortaya koyması lazım. Devletin işleyişinin daha homojen, daha işlevsel ve daha rantable olması gerekiyor. Bunlar olmadığı ve yapılmadığı sürece bütçe hiçbir zaman denk düşmeyecektir. Yaptıkları öngörüler tutmuyor. Enflasyon ve dövizin yükselmesi önümüzdeki günlerde de devam edecek. Bir yıl önceden yapılan bütçelendirme, yıl sonunda hiçbir zaman denk bütçe çıkaramaz” dedi.
Konuşmasının devamında Mamülcü, “Devletin çalışma yaşamını iyileştirmesi, vergi konularında daha adil bir sistem oluşturması ve bunlara bağlı olarak da elektronik devlete geçerek halkına daha iyi hizmet anlayışıyla ülkede kendi döngüsünü sağlayabileceği fonksiyonel bir yapıya dönüşmesi gerekiyor. Bunlar hayata geçerse eğer o zaman devlet bütçeyi dengeleyebilecektir” ifadelerini kullandı.
Mecliste görüşülen 2026 bütçesinin yeterli olmadığını da sözlerine ekleyen Mamülcü, “Bu bütçe yeterli değildir. Türk Lirası ile olan bütçe hiçbir zaman yeterli olmayacaktır. Önümüzdeki mevcut siyasi gelişmeler ve politik argümanların sıkıntılı olmasından dolayı öngörülemez bir seviyede olan ülke yönetimi vardır. Bu nedenle de bütçenin öngörülemez olması kaçınılmazdır” dedi.
KTTO Başkanı Turgay Deniz: Ülkede yaşanan ve her kesimin şikâyetçi olduğu pahalılığın birinci nedeni kamu maliyesidir
Kıbrıs Türk Ticaret Odası (KTTO) Başkanı Turgay Deniz, mecliste görüşülen 2026 bütçesinin kesinlikle yeterli olmadığını vurgulayarak, “Bu bütçe kesinlikle yeterli değildir. Çünkü bu bütçe tamamen kamu maaşlarını karşılayabilmek için yapılan bir bütçedir. Devletin asli görevleri olan altyapı, ulaşım, sağlık, eğitim gibi alanlara ayrılmış düzgün kaynak bulunmamaktadır. Bütçe doğru bir şekilde kullanılmıyor ve maaş ödeme odaklı bir bütçe olduğu için de topluma bir faydası yoktur. Mevcut bütçe yapısı sürdürülebilir bir yapıda değildir. Diğer yandan bütçenin açıkları vardır ve denk bütçe değildir. Bu nedenle de devlet sürekli olarak borçlanma yükü altına giriyor ve bir de faiz yükü olacak” dedi.
Konuşmasının devamında Deniz, “Kamu maliyesinde köklü ve yapısal bir reforma ihtiyaç vardır. Kamunun yeniden organize edilmesi gerekiyor. Kamu düzeni ve kamu maliyesinde yapısal bir reformla daha elverişli koşullar oluşturulması gerekmektedir. Bunun için çok geç bile kalınmıştır. Mevcut durum sürdürülemez bir hale gelmiştir. Bugün ülkede yaşanan ve her kesimin şikâyetçi olduğu pahalılığın birinci nedeni kamu maliyesidir. Çünkü devlet tarafından yapılan peşin KDV; peşin stopaj gibi uygulamalar nedeniyle piyasamız Güney Kıbrıs ile rekabet edemiyor. Güney Kıbrıs bunların hiçbirini peşin ödemiyor. Ülkemizdeki kamu maliyesinin yapısal bozukluğundan dolayı, kamu maliyesi bu kalemleri peşin almak zorundadır ve bu da halka pahalılık olarak yansımaktadır. Köklü bir reforma ihtiyacımız vardır” ifadelerini kullandı.
KTİMB Başkanı Cafer Gürcafer: Karınca kararınca olan parayı hepsine yetiştirmeye çalışıyorlar
Kıbrıs Türk İnşaat Müteahhitleri Birliği (KTİMB) Başkanı Cafer Gürcafer, mevcut bütçenin yeterli olmadığı ve yapısal olarak da ciddi sorunları olduğunu kaydetti. Gürcafer, “Bakanlıkların hiçbirinin bütçeleri yeterli değildir. Ne Bayındırlık, ne içişleri, ne eğitim, ne sağlık bunların hiç biri iyileştirme yapılması hususunda yeterli değildir. Birazcık karınca kararınca olan parayı hepsine yetiştirmeye çalışıyorlar. Ancak yapısal bozuklukları ortadan kaldırmak ve reformları gerçekleştirmek için bu bütçe yeterli değildir. Bunun için ekonomiyi büyütmenin yollarını bulmaları gerekiyor. Kişi başına düşen milli geliri artırmanın yollarını bulmaları gerekiyor. Bu ülkenin bunlara ihtiyacı vardır” dedi.
Konuşmasının devamında Gürcafer, “Bizim ekonomide, sağlıkta, eğitimde, güvenlikte, poliste ve diğer bütün noktalarda yıllardır yaptığımız pansumandı ve gene bu yıl da pansuman yaptık. Önceliklerimizi belirleyip, ağırlıklı olarak önceliklerimize kaynak ayırmalıyız. Güvenlik sorunu bir önceliktir. Polis ciddi yatırım ister. Yollardan, köprülerden, binalardan, inşaatlardan çok daha fazla güvenlik yatırım istemektedir. Sağlık, eğitim yatırım ister… Ben Bütün yatırımların ağırlıklı olarak buralara verilmesi gerektiğini savunuyorum. Ama bütçeyi ayırmak da yeterli değildir. Reformist yaklaşımı da yansıtan projeyi ortaya koymak lazımdır. Sorunların bitmesi ve oradaki kalitenin yükselmesi için ciddi bir çalışmaya ihtiyaç vardır. Bu noktada yapılması gerekenler vardır. Yalnızca araç, gereç, bina ihtiyaçlarını karşılayarak bunları çözemezsiniz. Bütünlüklü bir çalışma yapılması gerekir. Bizim bütçe yaklaşımımız, geçen yıllardaki bütçe yaklaşımlarından farklı değildir. Geçen yıllardaki yaklaşım pansumandı, bu yıl da pansuman yaklaşımına devam ediyoruz. Köklü bir değişime ihtiyacımız vardır” diye konuştu.
KTSO Başkanı Ali Kamacı: Ciddi bir hayal kırıklığı ile karşılaştık
Kıbrıs Türk Sanayi Odası (KTSO) Başkanı Ali Kamacı, ise bütçeye baktığında bu yılı da kayıp bir yıl olarak değerlendirdiğini ifade ederek, “Bütçeyle ilgili iki bakış açım vardır, vatandaş olarak bütçe açığının artması bizi çok endişelendiriyor. Bir an önce denk bütçeye geçerek kamu maliyesinin kemer sıkma politikası uygulayarak, bütçeyi toparlaması gerektiğine inanıyorum. Sanayi açısından baktığımızda da ciddi bir hayal kırıklığı ile karşılaştık. Bütçe açısından bu yılı kayıp bir yıl olarak değerlendirmekteyim. Sanayi ve ekonomiye yüzde 0.03 oranında bir bütçe ayrıldı. Yine sanayinin geliştirilmesi için hiçbir şey yapılmayacak, yine hiçbir teşvik, bakım, onarım yatırımları gerçekleşmeyecek. Sanayi Odası Başkanı olarak çok büyük bir hayal kırıklığı yaşıyorum. Bu da bize gelecekte de sanayi için hiçbir şey yapılmayacağını bütçede gösteriyor. Bu durum bizi çok üzdü” ifadelerini kullandı.
Kamacı, kamu maliyesinde çok ciddi bir reforma ihtiyaç duyulduğunu kaydederek, “Bütçede kamu maliyesinin çok ciddi revize olması gerekiyor. Harcama kalemlerine daha radikal bakılması gerekiyor Kamu maliyesinin reforma ihtiyacı vardır” dedi.
GİAD Başkanı Yusuf Tekinay: Bütçe doğru kullanılmıyor ve kamu maliyesinde reforma ihtiyaç vardır
Genç İş İnsanları Derneği (GİAD) Başkanı Yusuf Tekinay, “Geçtiğimiz sene de verilen bütçeye baktığımızda ve önümüzdeki yıl seçim yılı olması sebebiyle yapay bir bütçe gibi görünüyor. Beklentilerin çok daha üzerinde bir bütçe açığı oluşacaktır. Çünkü seçim öncesi alınacak popülist kararlarla sürekli yaşayacağımız süreci tekrar yaşayacağımızı öngörüyoruz. Bütçenin yeterliliğinden ziyade, bütçeye uyulup uyulmaması bizim için daha önemlidir. Bu yıl da gördük ki özellikle kamu harcamalarının kısıtlanma değil, yeni işler, yeni sözleşmeli personel alınması, şişirilmiş ihalelerin gündeme gelmesi bütçenin yeterli ya da yetersiz olmasından ziyade, bütçenin uygulanabilir olup olmadığı bizim önümüzdeki en büyük soru işareti olarak duruyor. Yapılanlara ve geçmişe baktığımızda çok da umut verici bir tablo görünmüyor” dedi.
Konuşmasının devamında Tekinay, bütçenin doğru kullanıldığına inanmadığını söyleyerek, “Genel geçer her bakanlıkta bize dokunabilecek her noktada, yollarımızdan hastanelerimize, eğitimden güvenliğimize kadar her noktada sıkıntı yaşıyorsak, bütçede bir kullanım sıkıntısı vardır ve çözüm odaklı değildir. Efektif kullanılmıyor. Bütçenin bir kısmını bir yere ayırırsınız ve o işi düzeltirsiniz. Onu anlayabiliriz ancak her tarafta sıkıntı varsa ve sıkıntılar devam ediyorsa demek ki öngörü konusunda eksiklikler var. Sonuç odaklı konuşursak bütçe doğru kullanılmıyor ve kamu maliyesinde reforma ihtiyaç vardır. Üçlü kararnamelerle, liyakat dışı atamalarla olmaz. Türkiye’nin para politikaları dışında bizim de çok ciddi para politikaları geliştirmemiz gerekmektedir. Fakat tüm bunlara rağmen har vurup harman savuran bir yapı gördükçe ne yazık ki kendi kendini düzenleyecek ciddi bir reformlar zincirine girilmesi noktasında endişelerimiz bulunuyor. Kamu reformuyla birlikte mali reformların da en kısa sürede hayata geçmesi gerekmektedir. Umuyorum bu sene meclisi çalıştırabiliriz” ifadelerini kullandı.
