Krup ( laringotrakeobronşit ), özellikle 6 ay-3 yaş arası çocuklarda sonbahar sonu, kış ve bahar aylarında görülen, virüslerin yol açtığı bir solunum yolu enfeksiyonudur. Bu dönemlerde salgın şeklinde görülmekte, yarattığı solunum sıkıntısı tablosuyla anne babaları korkutmaktadır. Krup daha geniş bir kavram olup larenjit klinik durumu da kapsamaktadır. Pratik uygulamada krup ve akut larenjit tanımları birbirlerinin yerine kullanılabilmektedir.
Larenks, anatomik olarak nefes borusunun ilk kısmını oluşturan mevsimsel etkenlerden daha kolay etkilenen bir yapıdır. Larenjit, virüsler, sıcak soğuk farkı, kirli hava, toz, duman, keskin kokular, çiçek polenleri vb. gibi birçok etkenin sebep olabileceği klinik bir durumdur. Özelikle mevsim geçişlerinde oluşan rüzgârlı ve tozlu havalar, soğuk içecekler, ortam ısısının ani değişmesi larenks olarak isimlendirilen soluk borusu girişinde ödem gelişmesine yol açabilmektedir. Ödem ile şişen bu bölgenin özelikle nefes alma sırasında zorlanma bulgusu ile tıpta stridor olarak isimlendirilen özel bir sesin gelişmesine sebebiyet verebilir. Havlar tarzda veya horoz sesi kalınlığında bir öksürük görülür.
Çoğunlukla virüslerin neden olduğu soğuk algınlığı ses tellerinin olduğu bölgeye ve nefes borusuna doğru ilerlemesi ile büyüklerde ses kısıklığı, gıcık öksürüğe yol açarken, küçük çocukların nefes borularının daha dar olması sebebiyle ödem ve daralmaya neden olabilir. Bu daralma özel bir öksürük şekli ile kendini gösterir. Belirtileri çok ani başlangıçlıdır. Genellikle çocuk yatağa giderken herhangi bir sıkıntısı yoktur. Gece yarısı ani başlayan solunum sıkıntısı, havlar tarzda kaba bir öksürük ile uykudan uyandırır. Öncesinde burun akıntısı olabilir. Hafif ateş görülebilir. Soluk alma sırasında tipik bir ses duyulur, sesi boğuk, kabalaşmıştır. Gündüz iyi olan çocukta, solunum sıkıntısı birkaç gece boyunca görülebilir, giderek azalır. Allerji veya bronşite eğilimli çocuklarda 6. yaştan sonra da bu klinik durum görülebilmektedir. Etraftaki hava kirliliği veya sigara dumanının varlığı klinik belirtileri kötüleştiren neden olduğu bilinmektedir. Çocuğun sesi boğuktur ve solumada zorluk çeker. Ağlama ve sinirli hal de nefes almayı güçleştirir. Çocuk, ekseriyetle yatmaktan çok oturarak rahat nefes almayı tercih eder.
Krup hastalığında ise büyük havayollarının iltihabi reaksiyonu ve mukus birikimi klinik belirtilere yol açar. Nedeni virüslerdir. Küçük çocuklarda havayolları dar olduğundan solunum sıkıntısı belirtileri görülür. Aynı virüsü alan büyük çocukta ise sadece soğuk algınlığı belirtileri görülecektir. Krup klinik durumda larenjit bulguları ile birlikte akciğer içindeki havayolları olan bronşlara ait klinik bulgular ek olarak görülebilmektedir.
Virüsler doğrudan temasla, havaya karışan damlacıklarla veya virüs taşıyan üst solunum yolu sekresyonları ile bulaşabilirler. Kuluçka süresi soğuk algınlığı virüsleri için 2-6 gün, grip virüsleri için ise 1-3 gün arasında değişir. İlk günlerde burun akıntısı, hafif ateş, soğuk algınlığı belirtileri görülür. Bunlara hafif öksürük eklenebilir. Kısa sürede ses boğuklaşır. Krup ve larenjitte bu bulgular benzerdir.
Larenjitin bir başka türü olan “epiglottit” larenjit türleri arasında en tehlikelisidir. Epiglottit, nefes borusu kapakçığı iltihabıdır. Bu klinik durum ateşli ve çok toksik bir tablodur. Hızlı seyreder. Acil müdahale gerektirir. Yutma ve nefes alma zorluğundan öte bir durumdur. Nefes alamama gibi bir noktaya hızla ilerleyip cerrahi gerektirebilir. Tedavisi uygun antibiyotik kullanmaktır, cerrahi acil durumlarda hayat kurtarma ihtiyacı ortaya çıktığında devreye alınan bir yöntemdir.
Krup ve larenjit klinik durumlarında tedavide çocuklarda sıklıkla viral kaynaklı olduğu için antibiyotik gerekmez. Bol sıvı alımı sağlanmalıdır. Çocuğun odasında nemlendirici cihazlar kullanılabilir. Daha pratik bir yaklaşım banyoda oluşturulan buharlı bir ortamda çocuğun 20-30 dakika tutulması olabilir. Buhar uygulaması soğuk buhar şeklinde olmalıdır. Sıcak buhar tabloyu kötüleştirebilir. Daha ağır durumlarda hastanede tedavi gerekir. Nadiren tıkanıklık çok aşırı olup hayatı tehdit ederse soluk borusundaki şişmeyi azaltmaya yönelik bazı iğneler (steroid) gerekebilir. Oksijen verilmesi gerekebilir. Bebek veya çocuklarda sıklıkla gece yarısı ve sonrası ortaya çıkar. Çok hızlı olur ve çok hızlı geçer.
Bu tabloya yol açan çok sayıda virüs olduğundan krup tekrarlayabilir. Ancak bir çocuk sık sık krup geçiriyorsa, alerji veya reflüden kaynaklanan problemler için araştırılması gerekebilir. Grip virüsü dışında krup etkenlerine karşı aşı yoktur. Çocuğu hasta kişilerden uzak tutma, erken yaşta el yıkama alışkanlığı kazandırma önemlidir.
Teshiste en önemli nokta krup ve epiglotit klinik durumlarının birbirlerinden ayrımını yapabilmektir. Epiglottit klinik durum acilen antibiyotik tedavisi gerektirir. Bu hastalık bakteriyel bir hastalık olup, toksik bir tablo ile kendini gösterir. Bu hastalıkta nefes alma zorluğu yanısıra, şiddetli boğaz agrısı, ateş, ses kısıklığı vardır. Genel durum kötü dür. Çocuk sanki bir şey yutmuş gibi kısık sesle konuşur. Hemen tedavi edilmezse çok tehlikelidir.
