Çiğdem Aydın - Pelin Yükselay

Kıbrıs Türk Ticaret Odası (KTTO), 20 Haziran’da yaptığı açıklamada, Güney Kıbrıs’ta bir kilo kemiksiz ‘şişlik kuzu etinin’ 19,77 TL, kuzeyde ise 53,25 TL olduğunu duyurdu.

Kuzeyin, güneyden daha ucuz olduğu iddiasına karşın, ana tüketim maddelerinde güneydeki ucuzluk dikkat çekiyor. Ayrıca Ticaret Odası ‘araştırma sonuçlarını açıklarken’, fiyatların düşürülmesi konusunda herhangi bir görüş ortaya koymuyor.

Yine Ticaret Odası’nca açıklanan rakamlara göre; güneyde dana kuşbaşının kilosu 28.46 Türk lirası iken kuzeyde 36.20 Türk lirası. Aradaki fark ise 7.74 Türk lirası.

Bayram nedeniyle et satışlarının yoğunluğunu dikkate alan Diyalog muhabirleri, hem hayvan üreticilerine, hem de kasaplara “bizde et fiyatları neden güneyden daha pahalı?” sorusunu yöneltti.

Gerek Hayvan üreticileri, gerekse hayvancıların çoğunluğu bu iddiayı kabul etmedi. Ağırlıklı olarak güneydeki hükümetin hayvancılara destek primi verdiği iddia edildi.

İşte görüşler:

Naimoğluları: Bence fiyat farkı yok

Hayvan Üreticileri ve Yetiştiricileri Birliği Başkanı Mustafa Naimoğluları, konuyla ilgili Diyalog muhabirinin sorularını yanıtladı; ‘et fiyatlarında iki ülke arasında fiyat farkı yoktur’ dedi.

Naimoğluları şunları kaydetti: 

“Aslında Güney Kıbrıs ile Kuzey Kıbrıs arasındaki et fiyatlarında çok büyük fiyat farkları bulunmamaktadır. Bizdeki sorun, et reyonu bulunan marketlerin fiyatları yüksek tutmasıdır. Kasap, eti markete satarken yüzde 20 kâr marjı koyar. Markette satarken yüzde 10 kâr marjı koyar. Bu sefer kasaplardan yüzde 30 daha pahalıya marketlerden etleri almış oluyoruz.” 

Halka çağrıda yapan Naimoğluları, “Lütfen etlerinizi kasaptan alın, marketlerden almayın” dedi.

Etlerin kasaptan alındığı takdirde, fiyat farkı görülmeyeceğini kaydeden Naimoğluları; sözlerini şöyle noktaladı: 

“Bir tek inek eti Güney Kıbrıs’ta bizimkinden daha ucuzdur, onun da sebebi inek etinin sadece sanayi amaçlı kullanılmasıdır. Halk inek eti tüketmiyor. Bu yüzden Güney’de daha ucuzdur. Ama kuzu, oğlak, bunlar hep Kuzey’deki fiyatla aynıdır. Dediğim gibi etlerinizi lütfen marketlerden değil, kasaplardan alın.”

Orhan: Üreticiye destek çok önemli

Küçükbaş Hayvan Üreticileri ve Yetiştiricileri Birliği Alpay Orhan da konuyla ilgili Diyalog Gazetesi’ne konuştu. Orhan, Kuzey Kıbrıs’ta üreticilerin girdi maliyetlerinin yüksek olduğuna dikkat çekerek, güneydeki üreticilerin ise böyle bir sıkıntı yaşamadıklarını kaydetti. Güney’deki üreticinin teşviklerini, desteğini zamanında aldığını, ayrıca tanınmış bir ülke olduklarını kaydeden Orhan, aynı imkânların KKTC üreticisine de sağlandığı takdirde, bunun düşüş olarak fiyatlara yansıyabileceğini belirtti.  

Orhan, sözlerini şöyle sürdürdü: 

Güney Kıbrıs’ta hayvancılık konusunda oturmuş bir sistem var. Bu fiyatlara yansıyor ve bize göre düşük oluyor. Ancak size iddiam şu bizim etlerimiz, onlarınkinden daha kaliteli.”

Kasaplar ne dedi?..

İsmail Kamkam (Kasap) Bizde daha pahalı onlar da daha ucuz  diye bir durum yoktur aslında. Biz kuzeyde bir kilo kuzu etini kilosu 40 TL’den satarız dana etinin kilosu da 32 TL’dir. Eğer bir kasap bana derse ki kuzu etini daha ucuza satabilirim benim tuhafıma gider olamaz böyle bir şey. Bize kuzunun da dananın da maliyeti yüksek belediyeye vergi, nakliyesine para, nakliyeyi biz yapsak mazot gideri, hayvancıya canlısı için biz öderiz hal böyle olunca da Güney Kıbrıs ile aramızda fiyat farkı olur. Lakin şunu da söylemek gerekir ki Güney’de sübvanseye vardır. Onlar günlük et getirir ayrıca çeşitliliği çoktur. Dana, kuzu dışında domuz eti daha fazla satılmaktadır. Biz kuzu aldığımız zaman sadece belediyeye  kilo başına 3 TL veririz  bu sadece bir kalemidir. Bir kuzu bir kasaba 25 TL’ye mal olur en az peki nasıl satacaksınız kilosunu 25 TL’ye ?  Ayrıca bizim tarafa kaçak et de çok fazla giriyor bu da bizim taraftaki kasaplar arasında da fiyat farkına sebep oluyor ama halk ne yediğini bilmez hale geldi. Bize canlı kuzunun maiyeti 15-14 TL arsındadır dananın maliyeti de 8 buçuk 9 arasında değişir kilo başına buna ek olarak, salhanesi, belediyesi, nakliyesi, buzluklarda soğutulması için ödenen elektrik parası et fiyatları arasındaki farkı ortaya koyabilir.

Mahmut Üzüm (Kasap): Satışlarımız çok durdu bu bayramda normalde buraları tıklım tıklım olması lazım. İş yok. Ben kuzunun kilosunu 32 TL’den satarım, dananın kilosunu da 25 TL’den satıyorum. Rum tarafında hayvancılara prim öderler bizde öyle bir şey yok. Hayvancı hayvanına su vermek için gider ve bu sıcaklarda buz satın alır küp küp, yem parası cabası bana kaça satacak da onu kurtarsın ? 

Mehmet Kermeoğlu (Kasap): Özellikle bu bayram kasapların işlerinin düşük olduğunu görüyorum sebebi de hükümetimizin bayram tatilini yıllık izin gibi vermesi. Bayram 3 gün, 9 gün izin verdiniz ne yaptı halk yurt dışına gitti ne bayram kaldı ne esnaf kaldı. Özellikle bayramda ailelerdir et alan. Sen 9 gün izin verirsen insanlar evde memlekette değil ki et alsın mangal yaksın. Ben kuzunun kilosunu 35 TL’ye satarım dananın kilosunu da 30 TL’ye satarım. Rum tarafıyla fiyat farkımız vardır evet fakat orada hayvancı başta sübvanseye edilir artı orada Avrupa Birliği’nden de et ithali yapılır bizimkiler alır ithal eti gelir bu tarafa zanneder da ucuz et aldı. Halbuki güneyde de yerli et pahalıdır. Dahası biz burada hayvancıdan canlı kuzuyu alırız devletin kendi salhanesi yok. Lefkoşa’nın yani özel salhaneye gideriz kesim için orada bir miktar ödeme yaparız daha satmadan, belediyeye vergi, buzluğu çalıştırmak zorundasın elektrik parası çok pahalı durum böyle olunca da biraz fiyat farkı oluyor. 

Adem Sarı (Kasap): Bu yıl işler hiç olmadığı kadar kötüdür. Özellikle bayram tatilinin 9 güne çıkarılmasıyla memlekette insan kalmadı. Kuzunun kilosu 35 TL, dananın kilosunu da 28 TL’den satıyorum. Bizim Rum tarafına oranla daha fazla giderimiz vardır, eti içerisine koyduğumuz poşetten tutun da nakliyeye ödediğimiz, özel salhenelere verdiğimiz , elektriğe ödediğimiz paralarla insanın 1 kilo kuzu etinden kasaplara bu fiyatla kalan 2 TL’dir. Beni dana eti kurtarıyor vatandaşı kuzu eti. Acayip bir denklem var bizdeki koşullar ve Güneydeki koşullar aynı değil, ne hayvancılar açısından ne vatandaş ne de kasaplar açısından. Eğer daha ucuza satarım derse bir kasap onun “yatacak yeri yoktur toprakta” bunu söyleyim. Ne demek istediğim açıktır.” 

Kuzeye sadece et değil, tavuk da pahalı…

Bu arada Ticaret Odası verilerini incelediğimizde sadece et fiyatlarının değil, tavuk fiyatlarının da Kuzey Kıbrıs’ta daha pahalı olduğunu görüyoruz. 

Güney Kıbrıs’ta tavuğun kilosu 12.16 Türk lirası iken, ülkemizde bu fiyat 14.23 Türk lirasıoluyor. Aradaki fiyat farkının 2.07 Türk lirası olduğunu gördüğümüz tavukta, Kuzey Kıbrıs’ta daha pahalı.